Ant (1873)

HMS GadflyKanonierki typu "ANT" były pierwszą serią jednostek klasy zapoczątkowanej przez prototypowe kanonierki przybrzeżne HMS "STAUNCH" i HMS "PLUCKY". W liczącej 24 jednostki serii cztery jednostki należały do podklasy "GADFLY", która choć konstrukcyjnie identyczna, to jednak została zbudowana kilka lat po pozostałych okrętach typu "ANT" i administracyjnie została oddzielona od reszty.
Kraj: Wielka Brytania
klasa: kanonierka śrubowa, żelazna kanonierka przybrzeżna, kanonierka Rendela, "gunboat"

Specyfikacja

Nazwa okrętu Stocznia Położenie stępki Wodowanie Ukończenie budowy Los okrętu
BLAZER Portsmouth DYd ?.?.1970 07.12.1870 ?.?.1871 Sprzedany w 1919 r.
COMET Portsmouth DYd ?.?.1970 08.12.1870 ?.?.1871 Sprzedany w 1908 r.
BUSTARD Napier DYd ?.?.1970 07.01.1871 ?.?.1871 Sprzedany w 1923 r.
KITE Napier DYd ?.?.1970 08.02.1871 ?.?.1871 Sprzedany w 1920 r.
SCOURGE Chatham DYd ?.?.1970 25.03.1871 ?.?.1871 Utylizowany po 1930 r.
SNAKE Chatham DYd ?.?.1970 25.03.1871 ?.?.1871 Utylizowany po 1907 r.
MASTIFF Mitchell DYd ?.?.1970 04.04.1871 ?.?.1871 Sprzedany w 1931 r.
BLOODHOUND Mitchell DYd ?.?.1970 22.04.1871 ?.?.1871 Sprzedany w 1921 r.
ARROW J & G Rennie DYd ?.?.1970 22.04.1871 ?.?.1871 Sprzedany w 1922 r.
BONETTA J & G Rennie DYd ?.?.1970 20.05.1871 ?.?.1871 Sprzedany w 1909 r.
BADGER Chatham DYd ?.?.1971 13.03.1872 ?.?.1872 Sprzedany w 1908 r.
FIDGET Chatham DYd ?.?.1971 13.03.1872 ?.?.1872 Sprzedany po 1905 r.
BULLDOG Campbell Johnston DYd  ?.?.1972 17.09.1872  ?.?.1872 Sprzedany w 1906 r.
PIKE Campbell Johnston DYd  ?.?.1972 16.10.1872 ?.?.1872 Sprzedany w 1920 r.
PICKLE Campbell Johnston DYd ?.?.1972 15.11.1872 ?.?.1873 Utylizowany po 1906 r.
SNAP Campbell Johnston DYd ?.?.1972 11.12.1872 ?.?.1873 Sprzedany w 1909 r.
ANT Laird DYd ?.?.1973 14.08.1873 ?.?.1873 Sprzedany w 1926 r.
CUCKOO Laird DYd ?.?.1973 14.08.1873 ?.?.1873 Sprzedany w 1959 r.
HYAENA Laird DYd ?.?.1973 30.08.1873 ?.?.1873 Sprzedany w 1906 r.
WEAZEL Laird DYd ?.?.1973 04.09.1873 ?.?.1873 Utylizowany po 1904 r.


Podtyp "GADFLY"

Nazwa okrętu Stocznia Położenie stępki Wodowanie Ukończenie budowy Los okrętu
GADFLY Pembroke DYd ?.?.1978 05.05.1879 ?.?.1879 Sprzedany w 1918 r.
PINCHER Pembroke DYd ?.?.1978 05.05.1879 ?.?.1879 Sprzedany w 1905 r.
GRIPER Pembroke DYd ?.?.1979 15.09.1879 ?.?.1880 Utylizowany po 1951 r.
TICKLER Pembroke DYd ?.?.1979 15.09.1879 ?.?.1880 Utylizowany w 1937 r.

Dane taktyczno-techniczne

Wymiary:

Wyporność 241 ts
Tonaż 245 bm
Długość 25,91 m (85 ft 0 in) 
Szerokość 7,96 m (26 ft 1½ in)
Głębokość 1,83 m (6 ft 0 in)
Zanurzenie - dziób 1,75 m (5 ft 9 in)
Zanurzenie - rufa 1,91 m (6 ft 3 in)

Napęd:

Maszyny Dwie 2-cylindrowe maszyny parowe z tłokiem rurowym pojedynczego rozprężania (poza silnikami firmy Napier i Rennie); nieznana liczba kotłów; 2 śruby
Moc nominalna 28 nhp
Moc indykowana (projektowana) 260 ihp
Prędkość (projektowana) 8,5 węzła
Paliwo brak danych
Zasięg brak danych

Uzbrojenie:

Początkowe 1 działo 254 mm (10 in) 18 ton Armstrong MLR

Ludzie:

Załoga 30 oficerów i marynarzy

Projekt

Kanonierki typu Rendela albo zgodnie z angielską nomenklaturą "flatiron coastal gunboats" (pol. przybrzeżne kanonierki żelazkowe) były nową klasą niewielkich okrętów artyleryjskich w Royal Navy. Najwcześniej zbudowanym okrętem tej klasy był właśnie HMS "STAUNCH", który został zwodowany w 1867 r. Projekt tego okrętu wyszedł z deski kreślarskiej brytyjskiego konstruktora George’a Rendela. W 1867 roku firma Sir W G Armstrong & Company podpisała umowę z lokalnym stoczniowcem, dr. Charlesem Mitchellem, na mocy którego stocznia Mitchell będzie budować okręty wojenne, a firma Armstrong dostarczy uzbrojenie. George Rendel został odpowiedzialny za nowe przedsięwzięcie, a jednostki zaprojektowane pod jego kierownictwem były oparte na małej jednostce używanej przez fabrykę Armstronga do testowania ciężkiej broni. Z pomocą wiodącego eksperta w dziedzinie uzbrojenia, admirała Sir Astleya Cooper-Key, Rendel zamienił te jednostki w okręt przeznaczony do defensywnych operacji przybrzeżnych.

W założeniach okręty tej klasy miały mieć nie więcej niż 250 ts wyporności. Charakterystyczną cechą tych okrętów było uzbrojenie, na które składała się stanowiła umieszczona na dziobie pojedyncza ciężka armata, zazwyczaj kalibru 254 – 305 mm (10 – 12 cali). Celowanie odbywało się całym okrętem, armata była tak ciężka, że nie mogła być umieszczona w obrotowej wieży, ponieważ zagrażałoby to stabilności niewielkiego okrętu. Typowo kanonierki te nie były opancerzone. Okręty miały dwie śruby, co w połączeniu z małym zanurzeniem sprawiało, że były bardzo zwrotne, ale charakteryzowały się niską dzielnością morską. Prędkość maksymalna wynosiła do 9 węzłów, ale mogły być holowane ze znacznie większą prędkością. Załogę stanowiło 30-40 marynarzy. 

Kanonierki projektu Rendela były budowane zarówno dla marynarki brytyjskiej, jak i na eksport. Okręty wzorowane na nich zaczęły być zaś budowane przez różne państwa. Stały się one popularne szczególnie z powodu, jak się początkowo wydawało, dobrego połączenia armat dużego kalibru (niektóre wyposażone były nawet w armaty 15, lub 16-calowe) z niewielkimi i tanimi okrętami. Ich rolę określano wręcz jako pływająca laweta dla ciężkiego działa. Ochronę miały im dawać małe rozmiary i małe zanurzenie, dzięki któremu mogły operować na płytszych akwenach przy brzegach, niedostępnych dla ciężkich okrętów. W praktyce jednak okazało się, że jako okręty obrony brzegowej mogły one być używane tylko w idealnych warunkach pogodowych przy braku fali i były praktycznie bezużyteczne przeciwko ruchomym celom. Doświadczenia bojowe (bitwa pod Fuzhou czy bitwa pod Weihaiwei) pokazały, że kanonierki tego typu nie stanowiły żadnego zagrożenia dla większych od nich krążowników, które mogły je łatwo wymanewrować i zasypać ogniem z większej ilości armat. O ile ich użycie w roli defensywnej zakończyło się fiaskiem, wielokrotnie były używane z dużym sukcesem w roli ofensywnej, do bombardowania naziemnych pozycji przeciwnika. Użycie ich w tej roli wymagało przynajmniej lokalnego panowania na morzu przez siły, które ich używały, ale w tej roli były używane wielokrotnie i bardzo skutecznie jeszcze w okresie I wojny światowej, a wcześniej np. w 1890 r. w Argentynie w czasie powstania antyrządowego czy przez marynarkę grecką w 1897 r. w czasie wojny grecko-tureckiej.

Po pozytywnych testach i wnioskach z eksploatacji kanonierek HMS "STAUNCH" i HMS "PLUCKY" Admiralicja zdecydowała się zamówić większą serię jednostek tej klasy. Były to właśnie kanonierki typu "ANT". Zamówiono łącznie 20 jednostek w ośmiu stoczniach, które zostały zwodowane w latach 1870 - 1873. W 1878 r. zamówiono kolejne cztery w stoczni Pembroke Dockyard, według tego samego projektu. Jednakże orgnizacyjnie i administracyjnie musiano utworzyć nowy typ mimo identycznej konstrukcji. Tak powstał podtyp "GADFLY". Początkowy koszt budowy tych okrętów wynosił około 13 000 funtów.

Konstrukcja

Służba

Podtyp "GADFLY"

Galeria

- Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik, eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Rif Winfield (2014). British Warship of the Age of Sail 1817 - 1863. Seaforth Publishing.
- Wikipedia, The Dreadnought Project oraz inne strony internetowe.