Alexandra (1875)

Pancernik centralnobateryjny HMS AlexandraHMS "ALEXANDRA" był zmodyfikowaną wersją HMS "SULTAN" z cięższym uzbrojeniem i opancerzeniem. Został zaprojektowany przez Nathaniel'a Barnaby'ego w 1873 r. Był jednym z najbardziej udanych pancerników z centralną baterią, jednakże już w momencie ukończenia był praktycznie przestarzały.
Wielka Brytania flagaKraj: Wielka Brytania
klasa: pancernik centralnobateryjny (okręt pancerny z baterią centralną, żelaznokadłubowy pancernik centralnobateryjny)

Specyfikacja

Nazwa okrętu Stocznia Położenie stępki Wodowanie Ukończenie budowy Los okrętu
ALEXANDRA
(ex. SUPERB)
Chatham Dockyard 05.03.1873 07.04.1875 31.01.1877 Sprzedany na złom w 1908 r.

Dane taktyczno-techniczne

Wymiary:

Wyporność 9490 ts
Długość między pionami 99,06 m (325 ft 0 in)
Długość całkowita 104,85 m (344 ft 0 in)
Szerokość 19,41 m (63 ft 8 in)
Zanurzenie dla wyporności lekkiej - dziób 8,00 m (26 ft 3 in)
Zanurzenie dla wyporności lekkiej - rufa 7,92 m (26 ft 0 in)

Napęd:

Maszyny Dwie 3-cylindrowe pionowe maszyny o podwieszanych cylindrach podwójnego rozprężania firmy Humphreys, 12 kotłów owalnych, 2 śruby
Ożaglowanie Ożaglowanie typu bark o powierzchni 2508 m² (27 000 sq ft), 3 maszty.
Mon nominalna 1880 nhp
Moc indykowana 8615 ihp
Prędkość (maszyna parowa) 14,996 węzła
Prędkość (żagle) brak danych
Paliwo 680 ton węgla
Zasięg 2700 mil morskich przy prędkości 10 węzłów

Opancerzenie:

Burty 305 mm - 152 mm (12 in - 6 in) na podkładzie z 305 mm - 254 mm (12 in - 10 in) drewna
Bateria główna 305 mm (12 in)
Bateria górna 203 mm (8 in)
Przegrody 203 mm - 127 mm (8 in - 5 in)
Pokład 38 mm - 25 mm (1,5 in - 1 in)
Stanowisko dowodzenia (po modernizacji w latach 1898/91) 305 mm (12 in)

Uzbrojenie:

Początkowe 2 działa 279 mm (11 in) (25-ton) MLR; 10 dział 254 mm (10 in) (18-ton) MLR; 6 dział 20-funtowych (20 pdr) RBL (salutacyjne); 4 wyrzutnie torped 356 mm (14 in)
Modernizacja w 1884 r. 2 działa 279 mm (11 in) (25-ton) MLR; 10 dział 254 mm (10 in) (18-ton) MLR; 6 dział 102 mm (4 in) RBL; 4 wyrzutnie torped 356 mm (14 in)
Modernizacja w latach 1889/91 8 dział 254 mm (10 in) (18-ton) MLR; 4 działa 234 mm (9,2 in) RBL; 6 dział 102 mm (4 in) RBL; 6 dział 6-funtowych (6 pdr) QF; 12 dział 3-funtowych (3 pdr) QF; 4 wyrzutnie torped 406 mm (16 in)
Modernizacja w 1897 r. 8 dział 254 mm (10 in) (18-ton) MLR; 4 działa 234 mm (9,2 in) RBL; 6 dział 119 mm (4,7 in) QF; 6 dział 6-funtowych (6 pdr) QF; 12 dział 3-funtowych (3 pdr) QF; 4 wyrzutnie torped 406 mm (16 in)

Ludzie:

Załoga 674 oficerów i marynarzy

Projekt

Projekt został oparty na HMS "SULTAN", zdecydowano się jednak na wzmocnienie uzbrojenia i opancerzenia. Podczas projektowaniu okrętu starły się dwie frakcje - w owym czasie okręty mogły przebyć Atlantyk wyłącznie korzystając z silników parowych, jednakże frakcji tradycjonalistów udało się postawić na swoim. Zaprojektowany okręt został pomimo sprzeciwów znacznej części Admiralicji wyposażony w ożaglowanie. HMS "ALEXANDRA" był ostatnim z wielu kroków na drodze do powstania efektywnego okrętu bojowego z artylerią umieszczoną w baterii umieszczonej centralnie. Na paradoks zakrawa to, iż projektantem okrętu został jeden z najgorętszych zwolenników systemu wieżowego Nathaniel Barnaby. Lecz tak jak było wspomniane wcześniej, Admiralicja wręcz wymusiła na nim takie a nie inne rozwiązanie. HMS "ALEXANDRA" był ostatnim dużym okrętem brytyjskim z artylerią główną umieszczoną w całości pod pokładem.

Pierwotna nazwa okrętu została zmieniona za zezwoleniem Jej Królewskiej Wysokości Księżnej Walii, przyszłej Królowej Aleksandry. HMS "ALEXANDRA" był pierwszym okrętem w Royal Navy, który został zwodowany przez członka rodziny królewskiej. Na wodowaniu byli również obecni Książę i Księżna Edynburga, Książę i Księżna Teck, oraz Diuk Cambridge.

Konstrukcja


Służba

1873 Okręt został zatwierdzony do budowy pod nazwą HMS "SUPERB".
05.03.1873 Położenie stępki okrętu.
04.03.1874 Nazwa okrętu została zmieniona na HMS "ALEXANDRA".
07.04.1875 Wodowanie okrętu.
02.01.1877 Okręt zostaje wcielony do służby jako okręt flagowy Floty Śródziemnomorskiej. Pełnił tą funkcję nieprzerwanie aż do 1889 r.
31.01.1877 Budowa okrętu zostaje ukończona. Koszt okrętu wyniósł 514 324 funty (kadłub: 394 263 funty, maszyny: 120 061 funtów).
1878 Okręt pełnił rolę okrętu flagowego admirała Hornby'ego, podczas zagrożenia wojną rosyjsko - turecką. W najwęższej części cieśniny Dardaneli okręt wszedł na mieliznę i był z niej zholowany przez HMS "SULTAN".
1882 Okręt uczestniczy w bombardowaniu Aleksandrii. Został trafiony 24 razy jednak nie doznał poważniejszych uszkodzeń. W trakcie tej akcji flaga admiralska została przeniesiona na HMS "INVINCIBLE", z racji posiadani zbyt dużego zanurzenia co uniemożliwiało podejście zbyt blisko brzegu.
03.1883 - 21.04.1883 Okręt przebywał na Malcie. Pełnił w tym czasie funkcję okrętu flagowego dla Vice Admiral Lord John Hay. Po opuszczeniu portu okręt udał się w rejs ćwiczebny w rejon Port Augusta. Powrócił 2 maja.
17.05.1883 - 07.1883 Okręt opuścił Maltę i udał się w rejs po Adriatyku. Odwiedził m.in. Cattaro, Zara, Fiume, Triest i Ancona.
17.07.1883 - 10.1883 Okręt dociera do Korfu. Po krótkim pobycie okręt wyruszył w dalszy rejs po portach Morza Śródziemnego. Odwiedził m.in. Korfu, Zante, Patras, Mapolis, Nauplia, Saloniki i Pireus.
10.1883 Załoga uczestniczyła w akcji pomocy dla ludności portu Smyrna, która ucierpiała w wyniku trzęsienia ziemi.
26.11.1883 - 18.02.1884 Pancernik wrócił na Maltę. Po opuszczeniu portu okręt przestał być chwilowo okrętem flagowym eskadry.
27.02.1884 - 03.03.1884 Okręt bazował w porcie Famagusta.
10.03.1884 Okręt dociera do Suda Bay, na Krecie.
17.04.1884 - 19.05.1884 Okręt wraca na Maltę i ponownie przyjmuje na pokład flagę admiralską. Po miesięcznym pobycie w porcie okręt udał się w zachodnią część Morza Śródziemnego.
25.05.1884 - 07.1884 Okręt bazował do Aleksandrii. Okresowo odwiedzał także Port Side.
16.08.1884 Okręt opuścił Aleksandrię i udał się w rejs do Jaffy i Bejrutu.
1884 Okręt po raz pierwszy zostaje poddany modernizacji.
1886 Diuk Edynburga podnosi swoją flagę na okręcie, zaś jako porucznik do załogi dołącza Książę Walii, późniejszy Król George V.
08.05.1886 Okręt znajduje się w porcie na Malcie.
19.06.1886 HMS "ALEXANDRA" wraz z innymi okrętami powraca na Maltę.
1889 Okręt zostaje wycofany z czynnej służby i przeniesiony do rezerwy.
1889 - 1891 Kolejna poważna modernizacja połączona z przezbrojeniem. Zmodyfikowano m. in. wentylację okrętu i wymieniono kotły oraz zmodyfikowano omasztowanie. Zabudowano również nowe nadbudówki.
1891 Okręt obejmuje funkcję okrętu flagowego Głównego Inspektora Nadzoru Rezerw Marynarki. Pozostaje w tej funkcji aż do 1901 r.
26.06.1897 Okręt uczestniczy w obchodach Diamentowego Jubileuszu.
1900 Okręt uczestniczy w manewrach morskich jako okręt flagowe floty "B". To był ostatni raz kiedy wystąpił w roli okrętu flagowego.
1903 Okręt zostaje skierowany do służby portowej. Pełnił równiez rolę okrętu treningowego dla mechaników.
08.10.1908 Okręt zostaje sprzedany na złom panu G. Garnham.

ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)

11.1876 - 02.1880 Captain Robert O’B. Fitzroy
12.03.1880 - 16.12.1881 Captain Lord Walter Talbot Kerr, okręt flagowy Vice-Admiral Frederick Beauchamp Paget Seymour, Morze Śródziemne
12.1881 - 01.1883 Captain Charles Frederick Hotham, okręt flagowy Admiral Frederick Beauchamp Paget Seymour, podczas bombardowania Aleksandrii
01.1883 - 09.1885 Captain Harry H. Rawson
09.1885 - 02.1886 Captain Hilary G. Andoe
02.1886 - 01.1888 Captain John Fellowes
16.01.1888 - 06.1889 Captain George T. H. Boyes
03.1891 - 09.1892 Captain John Fellowes
09.1892 - 05.1894 Captain Arthur D. Fanshawe
05.1894 - 02.1895 Captain John H. Bainbridge
25.02.1895 - 01.1897 Captain William H. Pigott
01.1897 - 09.1898 Captain Charles J. Barlow
09.1898 - 04.1900 Captain Count Frederick C. Metaxa
16.04.1900 - 04.1901 Captain Frederick W. Fisher

Galeria

Źródła:
- Roger Chesneau, Eugene M. Kolesnik, eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Rif Winfield (2014). British Warship of the Age of Sail 1817 - 1863. Seaforth Publishing.
- Wikipedia, The Dreadnought Project oraz inne strony internetowe.