Torpedowce te zostały zbudowane w Sydney dla jednej z kolonii brytyjskich, australijskiej Nowej Południowej Walii. Były jedynymi torpedowcami zbudowanymi dla Royal Navy poza Europą i USA.
Kraj: Wielka Brytania klasa: torpedowce II klasy |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
ACHERON | Atlas DYd | brak danych | ?.?.1878 | brak danych | Sprzedany w 1902 r. |
AVERNUS | Atlas DYd | brak danych | ?.?.1878 | brak danych | Sprzedany w 1902 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wypornośc pełna | 22 t. |
Wyporność normalna | 16 t. |
Długość między pionami | 23,77 m (78 ft 0 in) |
Długość całkowita | 25,15 m (82 ft 6 in) |
Szerokość | 3,12 m (10 ft 3 in) |
Zanurzenie normalne | 0,91 m (3 ft 0 in) |
Zanurzenie maksymalne | 1,22 m (4 ft 0 in) |
Napęd:
Maszyny | 1 maszyna parowa ze skraplaczem; 1 kocioł; 1 śruba |
Moc indykowana | 200 ihp |
Prędkość | 15 - 16 węzłów |
Paliwo | 4 t. węgla |
Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
Brak |
Uzbrojenie:
Początkowe | 1 torpeda (mina) wytykowa |
Po modernizacji w 1885 r. | 2 zrzutnie torped 356 mm (14 in) Whitehead |
Ludzie:
Załoga | 9 oficerów i marynarzy |
Projekt
Australia jako samodzielne, choć niekoniecznie całkowicie niepodległe, państwo powstała dopiero w 1901, w XIX wieku na terenach dzisiejszej Australii funkcjonowało sześć niezależnych kolonii brytyjskich. Przed powstaniem Związku Australijskiego w 1901 roku, obrona kolonii opierała się o posiadane przez nie własne siły morskie, oraz wydzielony zespół okrętów Royal Navy, stacjonujący na stałe w Sydney. Pięć z sześciu australijskich kolonii utworzyło własne marynarki wojenne. Były to: Nowa Południowa Walia, Queensland, Australia Południowa, Tasmania i Wiktoria (Australia Zachodnia dysponowała jedynie własnym oddziałem artylerii nadbrzeżnej). Składały się one przede wszystkim z niewielkich jednostek przeznaczonych głównie do patrolowania wód przybrzeżnych. Stała obecność okrętów brytyjskich w Australii datuje się od 1821 roku. Ich bazą był Port Jackson, zatoka, nad którą leży współczesne Sydney. 1 marca 1901 roku z połączenia flot kolonii, tworzących teraz Związek Australijski, powstała wspólna marynarka wojenna, pod nazwą Commonwealth Naval Forces. Jednak zanim to nastąpiło okręty które chroniły Nową Południową Walię należały do związków taktycznych, którymi były New South Wales Naval Brigade i New South Wales Naval Artillery Volunteers. Jednakże zarówno wcześniejsze marynarki wojenne poszczególnych kolonii, jak i później Commonwealth Naval Forces ściśle podlegały Royal Navy (dlatego okręty zbudowane w tym okresie w materiałach źródłowych należą poniekąd do Royal Navy). Dopiero w 1909 roku premier Australii Alfred Deakin, na fali społecznego entuzjazmu wywołanego wizytą w australijskich portach Wielkiej Białej Floty i wspierany przez komandora Creswella (który od 25 lutego 1904 r. dowodził Commonwealth Naval Forces), uzyskał zgodę rządu brytyjskiego na rozbudowę własnej marynarki wojennej. 10 lipca 1911 roku król Jerzy V oficjalnie sygnował akt powstania niezależnej Royal Australian Navy, przewidujący jednocześnie dla jej okrętów skrót HMAS (His/Her Majesty’s Australian Ship).
Lokalni mieszkańcy stale rozwijającego się regionu Sydney, choć zadowoleni z potęgi Britannii w Sydney Harbour, pragnęli widocznego lokalnego wysiłku na rzecz ochrony swoich domów i rodzin. Pragnienie to objawiło się także w innych koloniach, ze względu na rosyjskie zagrożenie z lat 70. i 80. XIX wieku - zagrożenie, które nigdy się nie urzeczywistniło. Częste doniesienia w prasie o zagranicznych okrętach wojennych u wybrzeży wschodniej Australii doprowadziły w 1877 r. rząd kolonii Nowej Południowej Walii, do podjęcia decyzji o wzmoceniu floty. Zlecono budowę dwóch "pomocniczych" torpedowców, występując jednoczesnie do stoczni John I. Thornycroft & Company o wykonanie projektu.
Przetargi na dwie jednostki: "ACHERON" i "AVERNUS", zostały zamknięte 17 stycznia 1878 r., Na budowę przeznaczono 8784 £. Budowa obu jednostek została wykonana w stoczni Atlas Engineering Company w Sydney co było niezwykłym osiągnięciem dla kolonistów, ponieważ ten typ okrętu wszedł do służby w Royal Navy dopiero kilka lat wcześniej. Dodatkowym atutem było to, iż poza płytami stalowymi, które zostały sprowadzone z Wielkiej Brytanii wszystkie pozostałe materiały zostały sprowadzone od miejscowych producentów.
Konstrukcja
Kadłub
D
ługość całkowita torpedowców wynosiła 25,15 m (82 ft 6 in), długość pomiędzy pionami 23,77 m (78 ft 0 in), szerokość 3,12 m (10 ft 3 in) natomiast zanurzenie maksymalne 1,22 m (4 ft 0 in). Wyporność normalna wynosiła 16 t., natomiast pełna 22 t. Kadłub okrętów był podzielony na 10 przedziałów wodoszczelnych. W momencie jego ukończenia okręt posiadał dużą, przeszkoloną kabinę w rufowej części kadłuba mieszczącą do 12 osób w której mógł przewozić osoby, towary lub pocztę w jego drugorzędnej roli jako "dispatch vessel" (awizo).
Uzbrojenie
Uzbrojenie tych okrętów składało się początkowo wyłącznie z miny wytykowej. Broń ta miała postać długiego drewnianego pręta, zamocowanego na dziobie (z możliwością niewielkiego wychylania na obie burty) i wyposażonego w materiał wybuchowy na jego końcu. Aby zaatakować wrogi statek i jednocześnie uniknąć wykrycia, te jednostki musiałyby podejść do statku ukradkiem z małą prędkością, najprawdopodobniej późnym wieczorem lub w ciemnościach nocy. Pojedynczy komin na każdej z tych jednostek miał możliwość obniżenia na czas takiej akcji, co ułatwiało skryte podejście. Z 62-stopowego drzewca, około 45 stóp wystawało przed dziobem, a pozostałe 17 stóp na pokładzie zaprojektowano tak, aby broń była stabilna. Rozkazy wystrzelenia materiału wybuchowego w stronę intruza i odejścia wstecz miały być wydawane jednocześnie, aby uniknąć uszkodzenia torpedowca.
W ciągu kilku lat od wprowadzenia do użytku oba torpedowce zostały poddane modernizacji. Zamontowano na nich 2 zrzutnie torped 356 mm (14 in) Whitehead, zamocowane na burtach w rejonie śródokręcia. Testy nowej broni przeprowadzono 9 maja 1885 r., po modyfikacji obu okrętów w Morts Dock w Sydney.
Napęd
Okręty zostały wyposażone w silniki parowe ze skraplaczem o średnicy cylindrów 11 i 19 cali (28 i 48 cm) i skoku tłoka wynoszącym 14 cali (35 cm) o mocy 200 ihp napędzających pojedynczą śrubę. Silnik opalany był węglem (zapas bunkra wynosił cztery tony), prędkość maksymalna wynosiła do 16 węzłów. Czasami spotyka się również informację o osiąganiu maksymalnej prędkości w wysokości 18 węzłów. Maksymalne obroty sięgały 350 na minutę. W momencie wejścia do służby były to najszybsze jednostki pływające po australijskich wodach.
Służba
HMCS Acheron
17.01.1878 | Zamówienie budowy okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni Atlas Engineering Company w Sydney. |
1878 | Wodowanie okrętu. |
01.03.1878 | Okręt udał się na próby morskie pomiędzy most Pyrmont a South Head. Okręt pokonał milę pomiarową w czasie 4 minut i 13 sekund. |
1878 | Zakończenie budowy okrętu. Koszt budowy obu torpedowców wyniósł 8784 funty. |
1878 | Rozpoczęcie służby okrętu. Kariery obu torpedowców ograniczały się do ćwiczeń nieopodal Sydney Harbour. Żaden z tych dwóch okrętów nie wziął udziału w walce. |
1879 | Na okręcie przeprowadzono eksperymenty z nowymi śrubami, mając nadzieje na zwiększenie prędkości. Jednakże wyniki okazały się niezadowalające. |
11.04.1879 | W porcie Sydney doszło do wypadku. Torpedowiec płynąc z dużą prędkością zderzył się z jachtem "IDA", nieopodal Fort Macquarie. Na szczęście pomimo zatopienia jachtu udało się uniknąć strat wśród jego załogi (m.in. czwórkę płynących na nim dzieci uratował z wody jeden z członków załogi torpedowca). |
04.1885 | Stan okrętu określono jako bardzo zły i skierowano go do suchego doku na Cockatoo Island w celu dokonania remontu. Koszt remontu wyniósł łącznie 551 funtów. Kolejne dokowanie przeprowadzono miesiąc później. W istniejących danych można spotkać informację iż oba okręt przebywały przez ten czas w doku. |
1886 | Począwszy od 1886 okręt był aktywny głównie w czasie weekendów kiedy to służył jako statek wycieczkowy, obsadzony był załogą złożoną z ochotników i rezerwistów. |
1896 | Okręt przeszedł ponowny remont. Naprawiono i usprawniono kocioł oraz naprawiono kadłub. |
01.03.1901 | Okręt został wcielony do Commonwealth Naval Forces. |
06.11.1902 | Zapadła decyzja o sprzedaży okrętu. W następnym miesiącu okręt został sprzedany za kwotę 425 funtów. Okręt został przekształcony początkowo w holownik, a później w statek - kwarantannę i zacumowany w Sydney, podlegał stanowemu departamentowi ds. kwarantanny (NSW Quarantine Department). Zmieniono mu nazwę na "JENNER". Ostatecznie został on wycofany ze służby w latach 30. XX wieku, początkowo dalsze jego losy nie były znane. Jednakże w połowie lat 90. długi cienki kadłub, uważany za pozostałości "ACHERON", został wykryty przez okręt Marynarki Wojennej wyposażony w boczny sonar, na zachód od mostu Sydney Harbour. |
HMCS Avernus
17.01.1878 | Zamówienie budowy okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni Atlas Engineering Company w Sydney. |
1878 | Wodowanie okrętu. |
1878 | Zakończenie budowy okrętu. Koszt budowy obu torpedowców wyniósł 8784 funty. |
1878 | Rozpoczęcie służby okrętu. Kariery obu torpedowców ograniczały się do wód Sydney Harbour. Żaden z tych dwóch okrętów nie wziął udziału w walce. |
1879 | Na okręcie przeprowadzono eksperymenty z nowymi śrubami, mając nadzieje na zwiększenie prędkości. Jednakże wyniki okazały się niezadowalające. |
04.1885 | Stan okrętu określono jako bardzo zły i skierowano go do suchego doku na Cockatoo Island w celu dokonania remontu. Koszt remontu wyniósł łącznie 551 funtów. Kolejne dokowanie przeprowadzono miesiąc później. W istniejących danych można spotkać informację iż oba okręt przebywały przez ten czas w doku. |
1886 | Począwszy od 1886 okręt był aktywny głównie w czasie weekendów kiedy to służył jako statek wycieczkowy, obsadzony był załogą złożoną z ochotników i rezerwistów. |
1896 | Okręt przeszedł ponowny remont. Naprawiono i usprawniono kocioł oraz naprawiono kadłub. |
01.03.1901 | Okręt został wcielony do Commonwealth Naval Forces. |
06.11.1902 | Zapadła decyzja o sprzedaży okrętu. W następnym miesiącu okręt został sprzedany za kwotę 502 funtów. Okręt został przekształcony początkowo w holownik. Po 1926 r. okręt został porzucony na brzegach Zatoki Rushcutters, zanim ostatecznie został zatopiony w Glebe w latach czterdziestych. |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Last line of Defence: a brief history of the torpedo boats and torpedo boat support facilities of colonial New South Wales, James W. Hunter, III ,The Great Circle, Vol. 37, No. 2 (2015), pp. 54-75
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.