Torpedowiec II klasy HMS "TB 63" został zbudowany w stoczni Herreshoff Manufacturing Company, Rhode Island, USA i zakupiony dla Royal Navy, w celu porównania z budowanymi w rodzimych stoczniach torpedowcami. Był jedyną jednostką należącą do tego typu.
| Kraj: Wielka Brytania klasa: torpedowce II klasy |
Specyfikacja
| Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
| TB 63 | Herreshoff DYd | ?.?.1878 | ?.?.1878 | ?.?.1878 | Sprzedany w 1907 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
| Wyporność | 15 t. |
| Długość całkowita | 18,29 m (60 ft 0 in) |
| Długość pomiędzy pionami | 18,14 m (59 ft 6 in) |
| Szerokość | 2,27 m (7 ft 6 in) |
| Głębokość | 1,68 m (5 ft 6 in) |
| Zanurzenie | 0,38 m (1 ft 3 in) |
Napęd:
| Maszyny | jedna 2-cylindrowa maszyna parowe typu HCE; 1 kocioł wodnorurkowy; 1 śruba |
| Moc indykowana | 100 ihp |
| Prędkość | 16 węzłów |
| Paliwo | brak danych |
| Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
| Brak |
Uzbrojenie:
| Planowane | 2 zrzutnie torped 356 mm (14 in) Whitehead |
Ludzie:
| Załoga | 7 oficerów i marynarzy |
Projekt
Po sukcesie jakim okazał się torpedowiec HMS "LIGHTNING", w Royal Navy z entuzjazmem rozpoczęto prace nad rozwojem broni torpedowej oraz konstruowaniem nowych typów okrętów wojennych zdolnych do przenoszenia torped. Z jednej strony starano się doskonalić konstrukcję większych jednostek torpedowych, działających początkowo na wodach przybrzeżnych, a później na otwartym oceanie. Tak powstały najpierw torpedowce I klasy, a później w miarę ich upowszechnienia i ewolucji wprowadzono do użytku znacznie bardziej uniwersalną klasę okrętów nazwanych niszczycielami. Okręty te były na tyle duże, by samodzielnie operować w jednorodnych zespołach wypełniając zarówno zadania defensywne na rzecz własnej floty, jak i ofensywne wobec przeciwnika.
Konstruktorzy zdawali sobie sprawę, iż jedną z wielu zalet nowej broni jaka była torpeda jest jej skryte działanie, połączone z niewielkimi wymaganiami co do tonażu przenoszącej tą broń jednostki. Torpedy mogły być montowane na naprawdę niewielkich jednostkach, które mimo swoich niedużych rozmiarów mogły w odpowiednich warunkach i przy odpowiedniej taktyce stanowić ogromne zagrożenie nawet dla największych pancerników. Nie była to jednak broń idealna, zwłaszcza na początku. Torpedy miały niewielki zasięg i wymagały podejścia stosunkowo blisko celu, co już stanowiło niemały problem. W związku z tym, okręty na których montowano pierwsze zrzutnie torped musiały mieć odpowiednią dzielność morską aby podołać podejściu do celu, czy to na pełnym morzu czy na wodach przybrzeżnych. Oczywistym jest, iż charakterystyka okrętów działających na pełnym morzu różniła się od tych działających na wodach przybrzeżnych, głównie w związku z uwzględnieniem odpowiedniej dzielności morskiej. Wymagało to odpowiednich wymiarów i konstrukcji kadłuba, wystarczających aby okręt był wstanie podołać wzburzonemu morzu. Dlatego torpedowce I klasy, a później niszczyciele stopniowo, w ramach ewolucji konstrukcji zwiększały swoje wymiary.
Inaczej przedstawiała się sprawa przy opracowywaniu konstrukcji mających działać w niewielkiej odległości od wybrzeża, na spokojnych wodach. Tutaj zasięg i dzielność morska nie stanowiła priorytetu przy budowie i konstruowaniu okrętów wojennych. Dlatego w momencie wdrażania pierwszych projektów torpedowców I klasy, które były przeznaczone do działań na pełnym morzu (przynajmniej z założenia), w Royal Navy postanowiono zamówić w stoczniach znacznie mniejsze okręty (oczywiście również uzbrojonych w torpedy), których zadaniem było skryte podejście do portów i przystani, oraz do działań ofensywnych na wodach przybrzeżnych. Problemem w przypadku takich małych drobnoustrojów było dotarcie na miejsce wykonania zadania bojowego, które w przypadku potencjalnie wrogich portów było czasami bardzo trudne z racji sporej odległości od ojczystych wód. Postanowiono więc, iż zamówione okręty mają być transportowane na miejsce działań przez duże artyleryjskie okręty wojenne, lub specjalnie zaprojektowane okręty - bazy. Po dotarciu w pobliże celu, te małe torpedowce (zakwalifikowane do II klasy) miały być za pomocą dźwigów opuszczane na powierzchnię wody i po wykonaniu zadania bojowego z powrotem ładowane na pokład.
Niemal równolegle z pierwszymi seryjnymi torpedowcami I klasy typu 87-stopowego "87-footers", zamówiono w stoczni John I. Thornycroft & Company, Chiswick 12 niewielkich torpedowców II klasy, nazwanych od pierwszej jednostki serii typem "TB 51". Zostały zamówione 3 października 1877 r. i zbudowane w latach 1878 - 1879 (w dwóch partiach po 6). Jednocześnie zamówiono zbudowany w USA (jako prywatna inicjatywa stoczni Herreshoff Manufacturing Company, Rhode Island,) torpedowiec II klasy, w celu porównania z budowanymi w Thornycroft okrętami. Był to ewenement w historii Royal Navy, gdyż był to jedyny okręt zakupiony w obcej stoczni w tamtym okresie.
Właściciel stoczni, Nathanael Herreshoff, w 1878 r. zabrał ze sobą ten okręt do Wielkiej Brytanii, gdzie po prezentacji został zakupiony przez Admiralicję dzięki interwencji Dyrektora Budownictwa Marynarki Wojennej (Director of Naval Construction), Nathaniela Barnaby'ego. Jednym z powodów dla którego dokonano zakupu był niezwykłej konstrukcji kocioł, którego budowa pozwalała na szybkie podnoszenie pary i był znacznie bardziej wydajny hydrodynamiczne niż te stosowane w Royal Navy. Ostatecznie okręt był wykorzystywany jedynie do eksperymentów i nigdy nie został wcielony do czynnej służby.
Konstrukcja
Kadłub
Ten niewielki kuter wypierał 15 t. Miał długość całkowitą wynoszącą 18,29 m (60 ft 0 in), szerokość 2,27 m (7 ft 6 in) i zanurzenie 0,38 m (1 ft 3 in). Kadłub był podzielony na 5 przedziałów wodoszczelnych. Podwodna część kadłuba miała konstrukcję kompozytową, na stalowej ramie umieszczono pokrycie z drewna. Część nawodna wykonana była w całości ze stali, z płyt o grubości 1,6 mm (1/16 in). Były one zagięte i połączone w szczycie łuku, tworząc kopułę ochraniającą wnętrze jednostki. Okręt posiadał jeden wąski komin w środkowej części kadłuba.
Uzbrojenie
Planowane uzbrojenie tego okrętu obejmowało dwie torpedy 356 mm (14 in) Whitehead, w pojemnikach na burtach. Przed strzałem pojemnik musiał być opuszczony do wody. Ostatecznie jednak okręt ten nigdy nie został wcielony do czynnej służby i nigdy nie został w nie wyposażony.
Napęd
Torpedowiec był wyposażony w 2-cylindrową maszynę parową typu HCE, umieszczoną w przedniej części okrętu. Średnica cylindrów wynosiła 0,27 m (10½ in) i 0,15 m (6 in), natomiast skok 0,25 m (10 in). Oprócz głównej maszyny parowej okręt był wyposażony w dwie niezależnie zasilane pompy: wody i powietrzną. Palenisko było typu zamkniętego i było zasilane w powietrze przez dmuchawę typu Sturtevant, zasilaną przez silnik o mocy 2,5 hp. Śruba napędowa posiadała dwie łopaty i miała średnicę 0,97 m (38 in). Wał śruby miał długość 7,01 m (23 ft). Śruba była umieszczona nieco nietypowo, bo niemal pod śródokręciem okrętu. Okręt mógł rozwinąć prędkość 16 węzłów zarówno do przodu jak i do tyłu. Co więcej śruba była tak skonstruowana, iż zatrzymanie okrętu poprzez włączenie wstecznego ciągu następowało wyjątkowo szybko. Na rufie znajdował się ster typu balansowego. Stanowisko sternika znajdowało się również na rufie, jego stanowisko nieco wystawało poza górny obrys kadłuba.
Nowością i głównym przedmiotem zainteresowania Royal Navy był kocioł zamontowany na okręcie. Kocioł miał okrągłą komorę spalania o wewnętrznej średnicy ok. 1,22 m (4 ft). Wokół niej były owinięta rurka o średnicy 51 mm (2 in) i łącznej długości 91,44 m (300 ft). Zwój ciągnął się również na górze komory spalania, sięgając aż pod pokrywę komory. Z boku kotła znajdował się separator, do którego trafiała para zanim przechodziła dalej. Woda była wtłaczana za pomocą pompy do rurki (poczynając od góry) i podczas przemieszczania się spiralą w dół komory spalania niemal w całości zmieniała się w parę. Po trafieniu do separatora pozostałości wody były oddzielane od pary. Para była pobierana do maszyny ze szczytu separatora i wracała do komory spalania krótszą rurką, również w formie zwoju, w celu przejścia w stan przegrzany. Potem trafiała do silnika. Ogólna ocena kotła wypadła bardzo pozytywnie. Zwracano uwagę przede wszystkim na bezpieczeństwo, gdyż eksplozja kotła (co zdarzało się całkiem często w przypadku tradycyjnych kotłów i powodowało spore straty w ludziach) w przypadku tej konstrukcji raczej nie mogła nastąpić, a to z powodu stosunkowo niewielkiej ilości wody, która była zamieniana w parę w jednym i tym samym momencie. Zaletą była też szybka cyrkulacja wody w przewodzie parowym co zapobiegało osadzania się zanieczyszczeń. Poza tym przy wykorzystaniu tego kotła można było osiągnąć zadowalające ciśnienie pary znacznie szybciej, niż przy tradycyjnych kotłach, zaś wygaszenie kotła można było osiągnąć w kilka sekund. Co więcej, sprawność hydrodynamiczna w przypadku tego kotłą była znacznie większa. Konstruktorzy Thornycroft bazując na konstrukcji tego kotła rozpoczęli prace nad udoskonaleniem i budową własnych modeli kotłów wodnorurkowych, które w ostatecznym rozrachunku wyparły tradycyjne kotły.
Służba
| 1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni Herreshoff Manufacturing Company, Rhode Island, USA. Nie jest znana dokładna data, budowa mogła się rozpocząć już w 1877 r. |
| 1878 | Wodowanie okrętu. |
| 1878 | Zakupienie okrętu przez Royal Navy. |
| 17.02.1879 | Torpedowiec opuścił Portsmouth w towarzystwie HMS "LIGHTNING" oraz jednego z torpedowców II klasy typu "TB 51" w celu pokazu i porównania możliwości jednotek. W prezentacji wziął udział Kontroler oraz Pierwszy Lord Admiralicji. Następnego dnia na okręcie nastąpiła awaria kotła. |
| 02.1879 - 03.1879 | Okręt wziął udział w serii testów wraz z torpedowcami II klasy typu "TB 51". |
| 1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt był oznaczony jako nieuzbrojony, jednak nadal figurował w spisie okrętów Royal Navy. |
| 1907 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Charles William Sleeman (1880) Torpedoes and torpedo warfare. Portsmouth, Griffin
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.