Torpedowce II klasy typu "TB 51" powstały w stoczni John I. Thornycroft & Company, Chiswick w latach 1878 - 79. Były to pierwsze małe jednostki torpedowe od samego początku zaprojektowane z zamiarem przewożenia ich na miejsce docelowej akcji przez większe okręty wojenne.
Kraj: Wielka Brytania klasa: torpedowce II klasy |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
TB 51 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.10.1878 | 31.10.1878 | Sprzedany w 1907 r. |
TB 52 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.10.1878 | 02.11.1878 | Sprzedany w 1904 r. |
TB 53 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.09.1878 (?) | 05.10.1878 | Sprzedany w 1904 r. |
TB 54 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.10.1878 | 15.10.1878 | Sprzedany w 1904 r. |
TB 55 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.12.1878 | 02.01.1879 | Sprzedany w 1902 r. |
TB 56 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.12.1878 | 06.01.1879 | Sprzedany w 1904 r. |
TB 57 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.06.1879 | 10.06.1879 | Sprzedany w 1904 r. |
TB 58 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.02.1879 | 01.03.1879 | Sprzedany w 1902 r. |
TB 59 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.02.1879 | 01.03.1879 | Sprzedany w 1902 r. |
TB 60 | Thornycroft DYd | ?.?.1878 | ?.06.1879 | 10.06.1879 | Sprzedany w 1902 r. |
TB 61 | Thornycroft DYd | ?.?.1879 | ?.09.1879 | 23.09.1879 | Sprzedany w 1902 r. |
TB 62 | Thornycroft DYd | ?.?.1879 | ?.09.1879 | 20.09.1879 | Zatonął w 1890 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność | 10,75 t. |
Długość całkowita | 18,44 m (60 ft 6 in) |
Długość pomiędzy pionami | 18,39 m (60 ft 4 in) |
Szerokość | 2,27 m (7 ft 6 in) |
Zanurzenie | 0,91 m (3 ft 0 in) |
Napęd:
Maszyny | jedna 2-cylindrowa maszyna parowe typu HCE; 1 kocioł typu lokomotywowego; 1 śruba |
Moc indykowana | 120 - 150 ihp |
Prędkość | 15 węzłów |
Paliwo | brak danych |
Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
Brak |
Uzbrojenie:
Początkowe | 2 zrzutnie torped 356 mm (14 in) Whitehead |
Ludzie:
Załoga | 7 oficerów i marynarzy |
Projekt
Po sukcesie jakim okazał się torpedowiec HMS "LIGHTNING", w Royal Navy z entuzjazmem rozpoczęto prace nad rozwojem broni torpedowej oraz konstruowaniem nowych typów okrętów wojennych zdolnych do przenoszenia torped. Z jednej strony starano się doskonalić konstrukcję większych jednostek torpedowych, działających początkowo na wodach przybrzeżnych, a później na otwartym oceanie. Tak powstały najpierw torpedowce I klasy, a później w miarę ich upowszechnienia i ewolucji wprowadzono do użytku znacznie bardziej uniwersalną klasę okrętów nazwanych niszczycielami. Okręty te były na tyle duże, by samodzielnie operować w jednorodnych zespołach wypełniając zarówno zadania defensywne na rzecz własnej floty, jak i ofensywne wobec przeciwnika.
Konstruktorzy zdawali sobie sprawę, iż jedną z wielu zalet nowej broni jaka była torpeda jest jej skryte działanie, połączone z niewielkimi wymaganiami co do tonażu przenoszącej tą broń jednostki. Torpedy mogły być montowane na naprawdę niewielkich jednostkach, które mimo swoich niedużych rozmiarów mogły w odpowiednich warunkach i przy odpowiedniej taktyce stanowić ogromne zagrożenie nawet dla największych pancerników. Nie była to jednak broń idealna, zwłaszcza na początku. Torpedy miały niewielki zasięg i wymagały podejścia stosunkowo blisko celu, co już stanowiło niemały problem. W związku z tym, okręty na których montowano pierwsze zrzutnie torped musiały mieć odpowiednią dzielność morską aby podołać podejściu do celu, czy to na pełnym morzu czy na wodach przybrzeżnych. Oczywistym jest, iż charakterystyka okrętów działających na pełnym morzu różniła się od tych działających na wodach przybrzeżnych, głównie w związku z uwzględnieniem odpowiedniej dzielności morskiej. Wymagało to odpowiednich wymiarów i konstrukcji kadłuba, wystarczających aby okręt był wstanie podołać wzburzonemu morzu. Dlatego torpedowce I klasy, a później niszczyciele stopniowo, w ramach ewolucji konstrukcji zwiększały swoje wymiary.
Inaczej przedstawiała się sprawa przy opracowywaniu konstrukcji mających działać w niewielkiej odległości od wybrzeża, na spokojnych wodach. Tutaj zasięg i dzielność morska nie stanowiła priorytetu przy budowie i konstruowaniu okrętów wojennych. Dlatego w momencie wdrażania pierwszych projektów torpedowców I klasy, które były przeznaczone do działań na pełnym morzu (przynajmniej z założenia), w Royal Navy postanowiono zamówić w stoczniach znacznie mniejsze okręty (oczywiście również uzbrojonych w torpedy), których zadaniem było skryte podejście do portów i przystani, oraz do działań ofensywnych na wodach przybrzeżnych. Problemem w przypadku takich małych drobnoustrojów było dotarcie na miejsce wykonania zadania bojowego, które w przypadku potencjalnie wrogich portów było czasami bardzo trudne z racji sporej odległości od ojczystych wód. Postanowiono więc, iż zamówione okręty mają być transportowane na miejsce działań przez duże artyleryjskie okręty wojenne, lub specjalnie zaprojektowane okręty - bazy. Po dotarciu w pobliże celu, te małe torpedowce (zakwalifikowane do II klasy) miały być za pomocą dźwigów opuszczane na powierzchnię wody i po wykonaniu zadania bojowego z powrotem ładowane na pokład.
Niemal równolegle z pierwszymi seryjnymi torpedowcami I klasy typu 87-stopowego "87-footers", zamówiono w stoczni John I. Thornycroft & Company, Chiswick 12 niewielkich torpedowców II klasy, nazwanych od pierwszej jednostki serii typem "TB 51". Zostały zamówione 3 października 1877 r. i zbudowane w latach 1878 - 1879 (w dwóch partiach po 6). Podobnie jak przy innych torpedowcach II klasy nie ma zbyt wielu źródeł opisujących te okręty. Zakontraktowany koszt jednostkowy wynosił 2285 funów za okręt (w tym kadłub 970 funtów i 1530 funtów za maszyny).
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność tych niewielkich okrętów wynosiła jedynie 10,75 t. Długość całkowita liczyła 18,44 m (60 ft 6 in), długość między pionami 18,39 m (60 ft 4 in), szerokość 2,27 m (7 ft 6 in), natomiast zanurzenie 0,91 m (3 ft 0 in). Okręty miały znikomą dzielność morską i naprawdę niewielki zasięg. Nie posiadam żadnych zdjęć torpedowców tego typu, więc nie można powiedzieć wiele na temat ich wyglądu. Jednakże bazując na danych technicznych i planach późniejszych okrętów tej klasy zbudowanych w stoczni Thornycroft, można wywnioskować, że okręty te posiadały niewielki kiosk w dziobowej części okrętu, oraz jeden wąski komin.
Uzbrojenie
Uzbrojenie okrętów tego typu składało się wyłącznie z torped. Na burtach znajdowały się dwa prętowe pojemniki zawierające po jednej torpedzie 356 mm (14 in) Whitehead. Przed strzałem pojemnik musiał być opuszczony do wody. W późniejszym czasie okręty te wyposażono w mechanizm pozwalający zrzucać torpedę za burtę jednostki. Okręty nie były wyposażone w żadną artylerię.
Napęd
Wszystkie okręty były wyposażone w 2-cylindrowe maszyny parowe typu HCE. Parę zapewniał kocioł typu lokomotywowego, generujący ciśnienie 120 psi. Moc maszyny parowej oscylowała w granicach 120 - 150 ihp, co pozwalało na osiąganie ok. 15 węzłów. Nie są znane dane na temat zasięgu i zapasu paliwa, jednak jasnym jest, iż z racji niewielkich wymiarów tych okrętów nie mogły być zbyt imponujące. Maszyny i kotły dla tych jednostek zostały wyprodukowane w stoczni Thornycroft.
Służba
HMS TB 51
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 82. |
10.1878 | Wodowanie okrętu. |
31.10.1878 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1907 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 52
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 83. |
10.1878 | Wodowanie okrętu. |
02.11.1878 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1904 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 53
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 84. |
09.1878 | Wodowanie okrętu (są wątpliwości co do tej daty). |
05.10.1878 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1904 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 54
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 85. |
10.1878 | Wodowanie okrętu. |
15.10.1878 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1904 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 55
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 86. |
12.1878 | Wodowanie okrętu. |
02.01.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1902 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 56
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 87. |
12.1878 | Wodowanie okrętu. |
06.01.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
04.1879 - 05.1879 | Okręt uczestniczył w próbach porównawczych z torpedowcem HMS "TB 63", zakupionym dla Royal Navy w amerykańskiej firmie Herreschoff. |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1904 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 57
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 88. |
06.1879 | Wodowanie okrętu. |
10.06.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1904 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 58
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 89. |
02.1879 | Wodowanie okrętu. |
01.03.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten wraz z bliźniaczym HMS "TB 60" był przdzielony do pancernika centralnobateryjnego HMS "SUPERB". |
1902 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 59
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 90. |
02.1879 | Wodowanie okrętu. |
01.03.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten był jednym z ośmiu torpedowców II klasy przydzielonych do okrętu - bazy HMS "HECLA". |
1902 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 60
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1878 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 91. |
06.1879 | Wodowanie okrętu. |
10.06.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten wraz z bliźniaczym HMS "TB 58" był przdzielony do pancernika centralnobateryjnego HMS "SUPERB". |
1902 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 61
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1879 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 92. |
09.1879 | Wodowanie okrętu. |
23.09.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten wraz z bliźniaczym HMS "TB 62" był przdzielony do krążownika pancernego HMS "NORTHAMPTON". |
1902 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do utylizacji. |
HMS TB 62
03.10.1877 | Zamówienie okrętu. |
1879 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni John I. Thornycroft & Company pod numerem stoczniowym 93. |
09.1879 | Wodowanie okrętu. |
20.09.1879 | Ukończenie budowy okrętu (a raczej data prób odbiorczych). |
1881 | Zgodnie z "Annual Report of the Torpedo School, 1881" okręt ten wraz z bliźniaczym HMS "TB 61" był przdzielony do krążownika pancernego HMS "NORTHAMPTON". |
21.10.1890 | Okręt zatonął nieopodal wybrzeży Ameryki Północnej podczas holowania przez kompozytowy slup śrubowy HMS "BUZZARD". |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Charles William Sleeman (1880) Torpedoes and torpedo warfare. Portsmouth, Griffin
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.