140-footers (1893)

Dziesięć torpedowców I klasy, należących do typu 140-stopowego "140-footers" zostały wybudowane w czterech stoczniach w latach 1892 - 1895. Zachowując to samo uzbrojenie różniły się między sobą zarówno wymiarami jak i zastosowanymi siłowniami. Zostały zamówione w tym samym czasie co pierwsze niszczyciele.

Kraj: Wielka Brytania
klasa: torpedowce

Specyfikacja

Nazwa okrętu	Stocznia	Położenie stępki	Wodowanie	Ukończenie budowy	Los okrętu
TB 88	Yarrow DYd	?.?.1892	?.?.1894	?.?.1895	Sprzedany w 1919 r.
TB 89	Yarrow DYd	?.?.1892	?.?.1894	?.?.1895	Sprzedany w 1919 r.
TB 90	Yarrow DYd	?.?.1892	?.?.1895	?.?.1895	Zatonął w 1918 r.
TB 91	Thornycroft DYd	?.?.1892	?.?.1894	?.?.1894	Sprzedany w 1919 r.
TB 92	Thornycroft DYd	?.?.1892	?.?.1894	?.?.1894	Sprzedany w 1920 r.
TB 93	Thornycroft DYd	?.?.1892	?.?.1893	?.?.1894	Sprzedany w 1919 r.
TB 94	White DYd	?.?.1892	27.07.1893	?.?.1894	Sprzedany w 1919 r.
TB 95	White DYd	?.?.1893	?.?.1894	?.?.1895	Sprzedany w 1919 r.
TB 96	White DYd	?.?.1893	?.?.1894	?.?.1895	Kolizja w 1915 r.
TB 97	Laird DYd	?.?.1892	16.09.1893	?.?.1894	Sprzedany w 1920 r.

Dane taktyczno-techniczne

Wymiary:

Wyporność normalna	"TB 88", "TB 89", "TB 90": 105 t.; "TB 91", "TB 92": 141 t.; "TB 93": 136 t.; "TB 94", "TB 95", "TB 96": 130 t.; "TB 97": 130 t.
Wyporność pełna	"TB 88", "TB 89", "TB 90": 112 t.; "TB 91": 141 t.; "TB 92": brak danych; "TB 93": brak danych; "TB 94", "TB 95", "TB 96": brak danych; "TB 97": brak danych
Długość całkowita	"TB 91": 43,43 m (142 ft 6 in),"TB 92": 42,82 m (140 ft 6 in); pozostałe: brak danych
Długość pomiędzy pionami	"TB 88", "TB 89": 43,28 m (142 ft 0 in); "TB 90": 42,75 m (140 ft 3 in); "TB 91": 42,67 m (140 ft 0 in); "TB 92": brak danych; "TB 93": 42,82 m (140 ft 6 in); "TB 94", "TB 95", "TB 96": 43,36 m (142 ft 3 in); "TB 97": 42,67 m (140 ft 0 in)
Szerokość	"TB 88", "TB 89": 4,50 m (14 ft 9 in); "TB 90": 4,37 m (14 ft 4 in); "TB 91", "TB 92": 4,72 m (15 ft 6 in); "TB 93": 4,72 m (15 ft 6 in); "TB 94", "TB 95", "TB 96": 4,65 m (15 ft 3 in); "TB 97": 4,88 m (16 ft 0 in)
Zanurzenie	"TB 88", "TB 89": 2,29 m (7 ft 6 in); "TB 90": 1,98 m (6 ft 6 in); "TB 91", "TB 92": 2,29 m (7 ft 6 in); "TB 93": 1,55 m (5 ft 1 in); "TB 94", "TB 95", "TB 96": 2,67 m (8 ft 9 in); "TB 97": 2,29 m (7 ft 6 in)

Napęd:

Maszyny	"TB 88", "TB 89": 3-cylindrowa maszyna parowa typu VTE; kotły parowe typu lokomotywowego; 1 śruba "TB 90": 4-cylindrowa maszyna parowa typu VTE; nieznana ilość kotłów wodnorurkowych ; 1 śruba "TB 91", "TB 92": 4-cylindrowa maszyna parowa typu VTE; nieznana ilość kotłów wodnorurkowych ; 1 śruba "TB 93": 2 4-cylindrowe maszyny parowe typu VTE; 2 kotły wodnorurkowe ; 2 śruby "TB 94", "TB 95", "TB 96": 3-cylindrowa maszyna parowa typu VTE firmy Maudslay, Sons and Field, kotły parowe typu lokomotywowego; 1 śruba "TB 97": 3-cylindrowa maszyna parowa typu VTE, 1 kocioł parowy typu lokomotywowego; 1 śruba
Moc indykowana	"TB 88", "TB 89": 1850 ihp "TB 90": 1500 ihp "TB 91", "TB 92": 2350 ihp "TB 93": 2200 ihp "TB 94", "TB 95", "TB 96": 2000 ihp "TB 97": 2000 ihp
Prędkość	"TB 88", "TB 89": 23,5 węzła "TB 90": 23 węzły "TB 91", "TB 92": 24,5 węzła "TB 93": 23,5 węzła "TB 94", "TB 95", "TB 96": 23 węzły "TB 97": 23 węzły
Paliwo	"TB 88", "TB 89": 20 t. węgla; "TB 91": 21,6 t. węgla; "TB 97": 25 t. węgla; pozostałe: brak danych
Zasięg	"TB 88", "TB 89": 1500 mil morskich przy prędkości 10 węzłów; "TB 91": 1780 mil morskich przy 10 węzłach; "TB 97": 2500 mil morskich przy 10 węzłach; pozostałe: brak danych

Opancerzenie:

Brak

Uzbrojenie:

Początkowe

3 działa 47 mm (1,85 in) L/40 3-funtowe (3 pdr) Hotchkiss Mk I QF; 3 wyrzutnie torped 450 mm (17,72 in)

Ludzie:

Załoga

18 oficerów i marynarzy

Projekt

W ramach programu rozbudowy floty 1892 - 93 Programme Admiralicja zamówiła (w lipcu 1892 r.) 10 torpedowców: trzy w stoczni Yarrow & Company, Limited ("TB 88", "TB 89", "TB 90"), trzy w stoczni John I. Thornycroft & Company ("TB 91", "TB 92", "TB 93"), trzy w stoczni J. Samuel White ("TB 94", "TB 95", "TB 96") oraz jeden w stoczni Laird Brothers ("TB 97"). Torpedowce te zostały zamówione w tym samym okresie co pierwsze niszczyciele. Był to okres burzliwych zmian w konstruowaniu niewielkich jednostek wyposażonych w torpedy, co odbiło się na niejednorodności typu. Ogólnie założenia zakładały długość ok. 140 stóp (od tego wzięła się potoczna nazwa typu: 140-stopowce ("140-footers"), uzbrojenie składające się z 3 wyrzutni torped kalibru 18 cali i 3 dział 3-funtowych oraz prędkości 23 węzłów. Stocznie otrzymały wolną rękę co do projektowania i były wręcz zachęcane do eksperymentowania z rodzajami maszyn parowych i konfiguracją napędu. Zaowocowało to znaczną niejednorodnością tego typu, w którym poszczególne jednostki (nawet w obrębie jednej stoczni) różniły się wymiarami, rodzajem silników i osiągami.

Konstrukcja

Kadłub

W ramach tego typu okręty różniły się wymiarami, nawet w odniesieniu do okrętów wybudowanych w jednej stoczni. Cechą wspólną było zastosowanie dziobnicy w kształcie "skorupy żółwia" ("turtleback") i ogólna długość 140 stóp. Różnice w wymiarach były związane z eksperymentami konstruktorów poszukujących jak najlepszych rozwiązań w budowie tego typu jednostek. Chaos panuje również w danych źródłowych, gdzie podawane wymiary różnią się znacznie w odniesieniu do różnych pozycji źródłowych. W tabeli danych taktyczno - technicznych podane są dane za "Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905", czasami występuja jednak różnice w porównaniu do innych pozycji źródłowych.

Jeżeli chodzi o torpedowce zbudowane w stoczni Yarrow ("TB 88", "TB 89", "TB 90") to ich wyporność normalna wynosiła 105 t., długość pomiędzy pionami dla "TB 88", "TB 89": 43,28 m (142 ft 0 in); "TB 90": 42,75 m (140 ft 3 in);, szerokość "TB 88", "TB 89": 4,50 m (14 ft 9 in); "TB 90": 4,37 m (14 ft 4 in) natomiast zanurzenie wynosiło dla "TB 88", "TB 89": 2,29 m (7 ft 6 in); "TB 90": 1,98 m (6 ft 6 in). "TB 88", "TB 89" były podobne, natomiast "TB 90" posiadał czterocylindrową maszynę parową i kotły wodnorurkowe, co zaowocowało niewielkimi różnicami w wymiarach. "British Destroyer - From Earliest Days to the Second World War" podaje dla "TB 89" inną długość pomiędzy pionami, ustalając ją na 43,43 m (142 ft 6 in). Ogólnie jeżeli chodzi o torpedowce z tej stoczni, to HMS "TB 90" był określany jako nieudany (zapewne chodzi o siłownię).

Torpedowce zbudowane w stoczni John I. Thornycroft & Company ("TB 91", "TB 92", "TB 93") różniły się między sobą wymiarami. Różnice są podane w tabeli danych taktyczno - technicznych. Różnice w wymiarach były spowodowane tym iż każdy z tych trzech torpedowców miał nieco inny układ siłowni i rodzaj napędu. "TB 91" miał nieco większą długość całkowitą gdyż zamontowano na nim śrubę napędową znacznie przesuniętą w kierunku rufy niż na bliźniaczym "TB 92", na którym zamontowano ją w tradycyjny sposób. Ostatni z torpedowców z tej stoczni: "TB 93", miał eksperymentalny napęd składający się z dwóch śrub (zastosowany po raz pierwszy w torpedowcach Royal Navy).

Okręty zbudowane w stoczni J. Samuel White ("TB 94", "TB 95", "TB 96") były najbardziej homogeniczne, nie odbiegając od siebie wymiarami, ani rozwiązaniami technicznymi. Ich wyporność normalna wynosiła 130 t., długość pomiędzy pionami 43,36 m (142 ft 3 in), szerokość 4,65 m (15 ft 3 in), natomiast zanurzenie 2,67 m (8 ft 9 in). W związku z wyposażeniem tych okrętów w kotły typu lokomotywowego, przeszły one modernizację i przebudowę ponad dekadę po oddaniu do służby. W jej ramach wymieniono kotły na typ wodnorurkowy.

Ostatni torpedowiec został zbudowany w stoczni Laird Brothers. HMS "TB 97" miał wyporność normalną wynoszącą 130 t., długość pomiędzy pionami 42,67 m (140 ft 0 in), szerokość 4,88 m (16 ft 0 in) i zanurzenie 2,29 m (7 ft 6 in). W odróżnieniu od pozostałych torpedowców tego typu początkowo posiadał tyko jeden komin. Nie ma danych, czy po wymianie kotła na wodnorurkowy w 1909 r. na okręcie pojawił się drugi komin.

Opancerzenie

Uzbrojenie

Wszystkie okręty tego typu pomimo róźnic konstrukcyjnych były uzbrojone jednorodnie. Okręty te posiadały uzbrojenie składające się z 3 dział 47 mm (1,85 in) L/40 3-funtowych (3 pdr) Hotchkiss Mk I QF oraz 3 wyrzutni torped 450 mm (17,72 in). Jedna z wyrzutni torpedowych znajdowała się na dziobie (wbudowana w kadłub), natomiast pozostałe dwie w części rufowej, na podwójnym, obrotowym stanowisku. Wyrzutnie torped w nomenklaturze brytyjskiej określane jako 18-calowe w rzeczywistości miały 17,72 cala, co dawało w przeliczeniu 450 mm. Jedno działo 3-funtowe umieszczono na dziobie na platformie tuż za "skorupą żółwa", która również mogła być wykorzystywana do celów nawigacyjnych. Pozostałe dwa znajdowały się na burtach, na śródokręciu. Nie ma danych na temat modernizacji uzbrojenia w trakcie pełnienia służby przez te okręty.

Napęd

Siłownie w tych torpedowcach były bardzo zróżnicowane. W zależności od stoczni, a nawet w obrębie jednostej wybudowanych w jednej stoczni występowały różnice związane z eksperymentowaniem z nowymi rodzajami kotłów, maszyn parowych oraz systemu bezpośredniego napędu (śruby). Wymagania konstrukcyjne zakładały osiągnięcie i utrzymanie prędkości 23 węzłów przez co najmniej 3 godziny.

Stocznia Yarrow ("TB 88", "TB 89", "TB 90") zastosowała dwa rozwiązania. W torpedowcach "TB 88" i "TB 89" zastosowano 3-cylindrową maszynę parową typu VTE (potrójnego rozprężania), kotły parowe typu lokomotywowego oraz 1 śrubę. Moc maszyny parowej określono na 1850 ihp, zaś prędkość na 23,5 węzła. Podczas prób "TB 89" przy mocy 1761 iho i wyporności 128 t. osiągnął prędkość 22,99 węzła. Zasięg określono na 1500 mil morskich przy prędkości 10 węzłów. W latach 1904 - 1905 okręty te zostały wyposażone w nowe kotły typu wodnorurkowego. Na "TB 90" zastosowano eksperymentalną maszynę parową potrójnego rozpręzania o czterech cylindrach i eksperymentalne kotły (najprawdopodobniej dwa) typu wodnorurkowego. Moc maszyny określono na 1500 ihp, natomiast prędkość na 23 węzły. Ogólnie napęd zgodnie z zapisami w danych źródłowych nie został uznany za udany.

Jeżeli chodzi o torpedowce ze stoczni John I. Thornycroft & Company ("TB 91", "TB 92", "TB 93") to każdy z nich miał nieco inny układ napędu. Na "TB 91" zamontowano na nim śrubę napędową znacznie przesuniętą w kierunku rufy niż na bliźniaczym "TB 92", na którym zamontowano ją w tradycyjny sposób. Ostatni z torpedowców z tej stoczni: "TB 93", miał eksperymentalny napęd składający się z dwóch śrub (zastosowany po raz pierwszy w torpedowcach Royal Navy). Pod względem napędowym wszystkie te torpedowce okazały się bardzo udane. Na pierwszej dwójce zastosowana 4-cylindrowa maszyna parowa typu VTE oraz kotły wodnorurkowe projektowo generowały moc 2350 ihp i prędkość 24,5 węzła. Znalazło to potwierdzenie w próbach morskich. "TB 91" osiągnął przy mocy 2485 ihp i wyporności 129 t. 23,71 węzła. Jeszcze lepszy rezultat osiągnął "TB 92", który podczas próby w czerwcu 1894 r. osiągnął przy mocy 2351 ihp prędkość maksymalną 24,51 węzła (średnią w czasie 3 godzin 24,12 węzła). Na ostatnim "TB 93" zastosowano układ z dwoma śrubami, napędzanymi eksperymentalnymi, 4-cylindrowymi maszynami parowymi VTE oraz kotłami wodnorurkowymi. Zakładano moc 2200 ihp i prędkość 23,5 węzła. Podczas prób 11 grudnia 1893 r. (lub 14 grudnia) torpedowiec osiągnął przy mocy 2093,06 ihp prędkość 23,847 węzła. Ciśnienie pary wynosiło 225 psi, natomiast liczba obrotów na minutę sięgneła 472. W ciągu testu trzygodzinnego osiągnął średnią prędkość 23,5 węzła przy 467 obrotach na minutę. Jeżeli chodzi o zasięg to "TB 91" osiągał 1780 mil morskich przy prędkości 10 węzłów.

Torpedowce ze stoczni J. Samuel White ("TB 94", "TB 95", "TB 96") były najbardziej jednorodne jeżeli chodzi na napęd. Wszystkie były wyposażone w 3-cylindrową maszynę parowa typu VTE firmy Maudslay, Sons and Field, kotły parowe typu lokomotywowego i 1 śrubę. Moc sięgała 2000 ihp, natomiast prędkość 23 węzłów. Po 1905 r. na tych trzech torpedowców wymieniono kotły na typ wodnorurkowy. "TB 94" podczas testów sierpniu 1894 r. osiągnął 23,257 węzła.

HMS "TB 97" ze stoczni Laird był wyposażony w 3-cylindrową maszynę parowa typu VTE, 1 kocioł typu lokomotywowego generujący parę o ciśnieniu 171 psi i 1 śrubę. Początkowo miał w odróżnieniu od swoich bliźniaków jeden komin. Podczas prób osiągnął przy mocy 1688 ihp prędkość 23,7 węzła. Ciśnienie w czasie prób sięgnęło 170 psi, natomiast liczba obrotów na minutę 363. W 1909 r. na okręcie wymieniono kocioł na typ wodnorurkowy. Nie ma danych, czy po wymianie kotła na okręcie pojawił się drugi komin.