Torpedowce I klasy, należące do typu 130-stopowego "130-footers", nazywanym również typem "TB 82" (od pierwszego torpedowca w serii) zostały wybudowane w stoczni Yarrow, Poplar. Konstrukcyjnie bazowały na eksperymentalnym torpedowcu HMS "TB 79", który również został zbudowany w stoczni Yarrow, jako pierwszy niewielki okręt wyposażony w maszyny parowe typu TE (potrójnego rozprężania).
Kraj: Wielka Brytania klasa: torpedowce |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
TB 82 | Yarrow DYd | brak danych | ?.?.1889 | ?.06.1889 | Sprzedany w 1921 r. |
TB 83 | Yarrow DYd | brak danych | ?.?.1889 | ?.06.1889 | Sprzedany w 1919 r. |
TB 84 | Yarrow DYd | brak danych | ?.?.1889 | ?.?.1889 | Kolizja w 1906 r. |
TB 85 | Yarrow DYd | brak danych | ?.?.1889 | ?.09.1889 | Sprzedany w 1921 r. |
TB 86 | Yarrow DYd | brak danych | ?.?.1889 | ?.09.1889 | Sprzedany w 1921 r. |
TB 87 | Yarrow DYd | brak danych | ?.?.1889 | ?.09.1889 | Sprzedany w 1920 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność | 85 t. |
Długość całkowita | brak danych |
Długość pomiędzy pionami | 39,67 m (130 ft 2 in) |
Szerokość | 4,11 m (13 ft 6 in) |
Zanurzenie | 1,68 m (5 ft 6 in) |
Napęd:
Maszyny | 3-cylindrowa maszyna parowa typu VTE; 1 kocioł parowy typu lokomotywowego; 1 śruba |
Moc indykowana | 1800 ihp |
Prędkość | 23 węzły |
Paliwo | ok. 25 t. |
Zasięg | ok. 2500 mil morskich przy prędkości 10 węzłów (?) |
Opancerzenie:
Brak |
Uzbrojenie:
Początkowe | 3 działa 47 mm (1,85 in) L/40 3-funtowe (3 pdr) Hotchkiss Mk I QF; 3 wyrzutnie torped 356 mm (14 in) |
Ludzie:
Załoga | 19 oficerów i marynarzy |
Projekt
Zwodowany w 1886 r. w stoczni Yarrow torpedowiec HMS "TB 79" jako eksperymentalna jednostka wyposażona w maszynę parową typu TE (potrójnego rozprężania) okazał się na tyle udany, iż admiralicja zamówiła w stoczni Yarrow serię torpedowców bazujących konstrukcyjnie na HMS "TB 79" (głównie mowa tutaj o siłowni, wymiary oraz uzbrojenie było nieco inne). W ramach 1887-88 Programme zamówiono serię 6 torpedowców, które umownie można zaliczyć do typu 130-stopowego "130-footers", lub "TB 82" (od pierwszego torpedowca w serii). Wszystkie te torpedowce zostały oddane do służby w 1889 r.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność wynosiła 85 t., długość pomiędzy pionami 39,67 m (130 ft 2 in), szerokość 4,11 m (13 ft 6 in) natomiast zanurzenie wynosiło 1,68 m (5 ft 6 in). W porównaniu do prototypowego HMS "TB 79" okręty te były nieco większe. Od samego początku były projektowane pod wykorzystanie maszyn parowych typu TE (potrójnego rozprężania). Starano się zniwelować niezbyt dobre właściwości manewrowe wcześniejszych torpedowców typu "125-footers" ze stoczni Yarrow, jednak nie do końca się to udało. Główną różnicą pomiędzy HMS "TB 79", a nowymi torpedowcami było zastosowanie dziobnicy w kształcie tzw. "skorupy żółwia" ("turtleback"), podobnie jak w torpedowcu HMS "TB 80". Kształt dziobnicy miał początkowo tyleż samo zwolenników jak i przeciwników. Zdecydowane poprawienie właściwości morskich zarówno przy dużych jak i mniejszych prędkościach oraz różnym stanie morza były niewątpliwymi zaletami, jednak zwiększony ciężar, tendencja do "nurkowania", czy wbijania się w fale (co powodowało zalewanie pomostu nawigacyjnego) oraz wymuszona zmiana rozmieszczenia wyrzutni torped były argumentami przeciwko. Jednakże "skorupa żółwia" przyjęła się w Royal Navy, gdyż zalety znacznie przewyższyły wady. Taka konstrukcja dziobnicy była później stosowana na wielu torpedowcach i niszczycielach. Inną z różnic było zastosowanie dwóch kominów, jednak umieszczonych jeden za drugim w linii wzdłużnej okrętu.
Co do konstrukcji tych torpedowców, to od samego początku były krytykowane za zbyt lekką budowę kadłuba. Niektóre źródła podają, iż już po oddaniu do służby okręty te szybko kierowano do doku, w celu wzmocnienia wiązań konstrukcyjnych jak i samego kadłuba.
Uzbrojenie
Okręty te posiadały uzbrojenie składające się z 3 dział 47 mm (1,85 in) L/40 3-funtowych (3 pdr) Hotchkiss Mk I QF oraz 3 wyrzutni torped 356 mm (14 in). Jedna z wyrzutni torpedowych znajdowała się na dziobie (wbudowana w kadłub), natomiast pozostałe dwie w części rufowej, na podwójnym, obrotowym stanowisku. Jedno działo 3-funtowe umieszczono na dziobie na platformie tuż za "skorupą żółwa", która również mogła być wykorzystywana do celów nawigacyjnych. Pozostałe dwa znajdowały się na burtach, na śródokręciu. Podobnie jak przy torpedowcu HMS "TB 80", początkowo w projektach przewidywano różne konfiguracje: od tzw. "division torpedo boat" z uzbrojeniem 5 wyrzutni torped (w tym jedna dziobowa) oraz jedno działo 3-funtowe na dziobie plus dwa karabiny maszynowe lub działa 3-funtowe na rufie lub zamianie w ostatecznym projekcie dwóch dział 3-funtowych na karabiny maszynowe Nordenfelt. Jednakże po 1888 r. zarzucono przystosowywanie okrętów do różnych zestawów uzbrojenia, gdyż uznano to za niepraktyczne i ostatecznie w tym typie okręty ukończono wyłącznie w jednej konfiguracji, bez możliwości modernizacji.
Na niektórych zdjęciach widać, iż z okrętów zdemontowano dziobową wyrzutnię torped. Nie jest jasne kiedy dokonano takiego zabiegu, oraz jak wiele jednostek tego typu zostało pozbawionych tej wyrzutni. Wiadomo jednak iż okręty przeszły dwie poważne modernizacje: jedną związaną ze wzmocnieniem zbyt słabej konstrukcji kadłuba i drugą związaną z wymianą kotłów. Zapewne podczas jednej z tych modernizacji usunięto dziobową wyrzutnię.
Napęd
Te torpedowce, podobnie jak prototypowy HMS "TB 79" były wyposażone w trzycylindrowe maszyny parowe typu VTE (potrójnego rozprężania). Cylindry w zastosowanym w tych jednostkach silnikach miały kolejno 0,37 m (14½ in), 0,53 m (21 in) i 0,81 m (32 in) średnicy i 0,41 m (16 in) skoku. Parę dostarczał kompaktowy kocioł typu lokomotywowego. Projektowana moc sięgała 1800 ihp, a prędkość 23 węzły. Po 1900 r. wszystkie okręty zostały wyposażone w nowe kotły.
Służba
HMS TB 82
1889 | Wodowanie okrętu w stoczni Yarrow, Poplar. Okręt nosił numer stoczniowy 800. Data rozpoczęcia budowy nie jest znana, jednak można przyjąć przełom 1888 i 1889 r. |
06.1889 | Ukończenie budowy okrętu. Początkowo okręt został skierowany do rezerwy, uczestnicząc jedynie w corocznych manewrach. |
1895 | Według spisu floty okręt był jednym z 23 torpedowców I klasy co najmniej 125-stopowych, stacjonującym w Portsmouth. |
1904 | Okręt zderzył się z bliźniaczym torpedowcem HMS "TB 86". |
22.10.1921 | Początkowo okręt został sprzedany dla Stanlee,Dover, jednak 21 października 1921 r. okręt został odsprzedany dla J. E. Thomas z przeznaczeniem do utylizacji. |
Znani dowódcy (przydziały)
22.07.1890 - 15.08.1890 | Lieutenant & Commander Edward F. B. Charlton (na czas manewrów) |
08.07.1891 - 08.1891 | Lieutenant & Commander Frederick C. D. Sturdee (na czas manewrów) |
11.07.1893 - 08.1893 | Lieutenant & Commander William Reginald Hall (na czas manewrów) |
20.06.1902 - 25.07.1902 | Lieutenant in Command William R. Napier |
08.08.1902 - 12.11.1902 | Lieutenant & Commander Leonard L. P. Willan (tymczasowo) |
21.07.1903 - 18.08.1903 | Lieutenant Arthur K. Waistell (na czas manewrów, również jako dowódca Holyhead Flotilla) |
14.07.1904 - 08.1904 | Lieutenant in Command Hugh W. Innes-Lillingston (na czas manewrów) |
13.01.1905 - 1906 | Gunner (T) (in Command?) Thomas Mitchell |
20.01.1906 - 10.11.1906 | Lieutenant & Commander Robert P. Kingscote |
10.11.1906 - 08.1908 | Lieutenant & Commander Frank G. Bramble |
18.08.1908 - 07.04.1909 | Lieutenant & Commander Robert R. Hallowell-Carew |
10.06.1909 - 08.1909 | Lieutenant & Commander Robert R. Hallowell-Carew |
09.08.1909 - 12.1909 | Lieutenant & Commander Gordon McL. Cameron |
12.1909 - 07.03.1910 | Lieutenant & Commander Henry D. Simonds |
25.07.1910 - 09.1911 | Lieutenant & Commander Henry D. Simonds |
09.1911 - 01.1912 | Chief Gunner (in Command?) Robert J. Harness |
05.01.1912 - 09.03.1912 | Lieutenant & Commander Harold G. Campbell |
09.03.1912 - 09.1912 | Gunner in Command Walter A. Rose (tymczasowo) |
13.09.1912 - 05.1915 (?) | Chief Gunner in Command William E. C. Johnson |
04.05.1915 - 07.10.1915 | Lieutenant R.N.R. in Command Wesson C. H. Jones |
07.10.1915 - 19.02.1916 (?) | Lieutenant R.N.R. in Command Harry C. Birnie |
15.02.1916 - 02.1917 | Acting Lieutenant R.N.R. in Command Robert T. Park |
25.02.1917 - 1919 | Lieutenant R.N.R. in Command Robert N. Taylor |
HMS TB 83
1889 | Wodowanie okrętu w stoczni Yarrow, Poplar. Okręt nosił numer stoczniowy 801. Data rozpoczęcia budowy nie jest znana, jednak można przyjąć przełom 1888 i 1889 r. |
06.1889 | Ukończenie budowy okrętu. Początkowo okręt został skierowany do rezerwy, uczestnicząc jedynie w corocznych manewrach. |
1895 | Według spisu floty okręt był jednym z 23 torpedowców I klasy co najmniej 125-stopowych, stacjonującym w Portsmouth. |
12.10.1919 | Okręt został sprzedany dla Brand z przeznaczeniem do utylizacji (wg. "The Sail & Steam Navy List"). Jednakże spotyka się informacje, iż wg. "Navy List" ze stycznia 1921 r. okręt znajduje się w Nore, należąc tymczasowo do Nore Local Defence Flotilla. |
Znani dowódcy (przydziały)
22.07.1890 - 15.08.1890 | Lieutenant & Commander Edward A. Salwey (na czas manewrów) |
11.07.1893 - 08.1893 | Lieutenant & Commander Sir Robert K. Arbuthnot (na czas manewrów) |
18.07.1894 - 08.1894 | Lieutenant & Commander Arthur R. Hulbert (na czas manewrów) |
24.07.1895 - 05.08.1895 | Lieutenant & Commander Dudley R. S. de Chair (na czas manewrów) |
26.07.1895 - 09.08.1907 (?) | Gunner (T) (in Command?) Robert Chapman |
09.08.1907 - 25.08.1909 | Gunner in Command Arthur G. Harrington |
25.08.1909 - 01.04.1910 | Boatswain in Command George H. Kelsey |
01.04.1910 - 03.1912 | Gunner in Command John D. Sumner |
03.1912 - 03.1914 | Gunner in Command Reginald W. G. Crabbe |
17.03.1914 - 06.1915 | Chief Gunner in Command William Hall |
06.1915 - 1917 | Gunner in Command Fabian J. Pearse |
11.06.1917 - 1919 | Gunner in Command Thomas B. Beckett |
HMS TB 84
1889 | Wodowanie okrętu w stoczni Yarrow, Poplar. Okręt nosił numer stoczniowy 802. Data rozpoczęcia budowy nie jest znana, jednak można przyjąć przełom 1888 i 1889 r. |
1889 | Ukończenie budowy okrętu. Początkowo okręt został skierowany do rezerwy, uczestnicząc jedynie w corocznych manewrach. |
1895 | Według spisu floty okręt był jednym z 23 torpedowców I klasy co najmniej 125-stopowych, stacjonującym w Portsmouth. |
17.04.1906 | Okręt zatonął po zderzeniu z niszczycielem HMS "ARDENT" na Morzu Śródziemnym. |
Znani dowódcy (przydziały)
22.07.1890 - 08.1890 | Lieutenant & Commander Herbert Orpen (na czas manewrów) |
14.07.1891 - 08.1891 | Lieutenant & Commander Henry D. Wilkin (na czas manewrów) |
21.07.1892 - 08.1892 | Lieutenant & Commander Gordon C. Fraser (na czas manewrów) |
11.07.1893 - 08.1893 | Lieutenant & Commander George W. Smith (na czas manewrów) |
18.07.1894 - 08.1894 | Lieutenant & Commander Sidney R. Olivier (na czas manewrów) |
24.07.1895 - 08.1895 | Lieutenant & Commander Richard C. M. Lord Gillford (na czas manewrów) |
08.07.1896 - 18.08.1896 | Lieutenant in Command Frank Brandt (na czas manewrów) |
? - 18.04.1906 | Lieutenant in Command George Johnstone (stracił okręt) |
HMS TB 85
1889 | Wodowanie okrętu w stoczni Yarrow, Poplar. Okręt nosił numer stoczniowy 803. Data rozpoczęcia budowy nie jest znana, jednak można przyjąć przełom 1888 i 1889 r. |
09.1889 | Ukończenie budowy okrętu. Początkowo okręt został skierowany do rezerwy, uczestnicząc jedynie w corocznych manewrach. |
1895 | Według spisu floty okręt był jednym z 13 torpedowców I klasy co najmniej 125-stopowych, stacjonującym w Devonport. |
16.05.1900 | Podczas wystrzelenia torpedy ćwiczebnej uderzyła ona torpedowiec. Okręt został odholowany do Devonport w celu dokonania napraw. |
22.10.1921 | Początkowo okręt został sprzedany dla Stanlee,Dover, jednak 22 października 1921 r. okręt został odsprzedany dla J. E. Thomas z przeznaczeniem do utylizacji. |
Znani dowódcy (przydziały)
22.07.1890 - 15.08.1890 | Lieutenant & Commander William O. Boothby (na czas manewrów) |
21.07.1892 - 08.1892 | Lieutenant & Commander Thomas C. Smyth (na czas manewrów) |
11.07.1893 - 08.1893 | Lieutenant & Commander Thomas L. Barnardiston (na czas manewrów) |
18.07.1894 - 08.1894 | Lieutenant & Commander Arthur L. Cay (na czas manewrów) |
08.07.1896 - 04.11.1896 (?) | Sub-Lieutenant in Command Sydney S. Hall (na czas manewrów i przeglądu floty) |
11.07.1901 - 08.1901 | Lieutenant & Commander Richard H. Walters (na czas manewrów) |
08.08.1902 - 30.09.1902 | Lieutenant in Command Brien M. Money (na czas przeglądu floty) |
21.07.1903 - 08.1903 | Lieutenant & Commander Julian H. Woodbridge (na czas manewrów) |
14.07.1904 - 01.10.1904 | Lieutenant & Commander John C. S. Paterson (na czas manewrów) |
12.01.1906 - 07.05.1908 | Lieutenant & Commander Cecil M. Queripel |
02.06.1908 - 03.1909 | Lieutenant & Commander Herbert I. N. Lyon |
04.03.1909 - 15.12.1909 | Lieutenant & Commander Reginald A. Yonge |
12.1909 - 17.06.1910 | Lieutenant & Commander Reginald V. Holt |
04.05.1911 - 21.02.1912 | Lieutenant & Commander Henry L. M. Coxon |
24.02.1912 - 18.09.1912 | Gunner in Command Alexander Fisher |
18.09.1912 - 04.05.1915 | Chief Gunner in Command Frederick Issac |
04.05.1915 - 08.1916 | Lieutenant R.N.R. in Command Oscar J. P. Lee |
17.08.1916 - 10.11.1917 | Lieutenant R.N.R. in Command Thomas W. Young |
10.11.1917 - ? | Lieutenant R.N.R. in Command John H. Blyth |
HMS TB 86
1889 | Wodowanie okrętu w stoczni Yarrow, Poplar. Okręt nosił numer stoczniowy 804. Data rozpoczęcia budowy nie jest znana, jednak można przyjąć przełom 1888 i 1889 r. |
09.1889 | Ukończenie budowy okrętu. Początkowo okręt został skierowany do rezerwy, uczestnicząc jedynie w corocznych manewrach. |
1895 | Według spisu floty okręt był jednym z 13 torpedowców I klasy co najmniej 125-stopowych, stacjonującym w Devonport. |
1904 | Okręt zderzył się z bliźniaczym torpedowcem HMS "TB 82". |
22.10.1921 | Początkowo okręt został sprzedany dla Stanlee,Dover, jednak 22 października 1921 r. okręt został odsprzedany dla J. E. Thomas z przeznaczeniem do utylizacji. |
Znani dowódcy (przydziały)
22.07.1890 - 21.08.1890 | Lieutenant & Commander John M. de Robeck (na czas manewrów) |
21.07.1903 - 08.1903 | Lieutenant & Commander William H. S. Ball (na czas manewrów) |
14.07.1904 - 08.1904 | Lieutenant in Command Brien M. Money (na czas manewrów) |
03.01.1905 - 10.02.1906 (?) | Gunner (T) (in Command?) John J. Dixon |
12.01.1906 - 08.1906 | Lieutenant & Commander Patrick B. Crohan |
29.08.1906 - 29.08.1908 | Lieutenant & Commander Ralph W. Wilkinson |
29.08.1908 - 1909 | Lieutenant & Commander Archibald R. J. Southby |
12.1909 - 1911 | Lieutenant & Commander Horatio V. M. McHardy |
18.08.1911 - 05.03.1912 | Lieutenant & Commander Frederick A. Warner |
05.03.1912 - 27.05.1912 | Boatswain in Command Thomas R. Row |
01.10.1912 - 27.12.1912 | Boatswain in Command Thomas R. Row |
27.12.1912 - 28.11.1913 (?) | Boatswain in Command Ernest A. Griffin |
27.11.1913 - 04.05.1915 | Gunner in Command William H. Patchen |
04.05.1915 - ? | Lieutenant R.N.R. in Command John Willits |
01.08.1916 - 1917 | Lieutenant R.N.R. in Command Leon S. Acheson |
02.07.1917 - 1919 | Lieutenant R.N.R. in Command Arthur F. Platt |
HMS TB 87
1889 | Wodowanie okrętu w stoczni Yarrow, Poplar. Okręt nosił numer stoczniowy 805. Data rozpoczęcia budowy nie jest znana, jednak można przyjąć przełom 1888 i 1889 r. |
09.1889 | Ukończenie budowy okrętu. Początkowo okręt został skierowany do rezerwy, uczestnicząc jedynie w corocznych manewrach. |
1895 | Według spisu floty okręt był jednym z 13 torpedowców I klasy co najmniej 125-stopowych, stacjonującym w Devonport. |
07.1918 | Torpedowiec wraz z trzema trałowcami należącymi do Fast Sweeping Flotilla (15. Fleet) stacjonował w Falmouth. |
27.03.1920 | Początkowo okręt został sprzedany dla Stanlee,Dover z przeznaczeniem do utylizacji. |
Znani dowódcy (przydziały)
22.07.1890 - 27.08.1890 | Lieutenant Lionel de L. Wells (na czas manewrów) |
26.07.1891 - 11.08.1891 | Lieutenant William F. De Salis (na czas manewrów) |
21.07.1892 - 08.1892 | Lieutenant & Commander Clement Greatorex (na czas manewrów) |
11.07.1893 - 16.08.1893 | Lieutenant & Commander Robert F. Scott (na czas manewrów) |
18.07.1894 - 08.1894 | Lieutenant & Commander Arthur H. Tremayne (na czas manewrów) |
08.07.1896 - 08.1896 | Lieutenant & Commander Charles L. Vaughan-Lee (na czas manewrów) |
21.07.1903 - 08.1903 | Lieutenant & Commander Oswald W. Ormsby (na czas manewrów) |
14.07.1904 - 08.1904 | Lieutenant in Command Aubrey Lambert (na czas manewrów) |
11.08.1905 - 09.02.1906 (?) | Gunner (T) (in Command?) George A. Jennings |
15.01.1906 - 14.05.1908 | Lieutenant & Commander Thomas C. Wilsone |
04.06.1908 - 19.10.1909 | Lieutenant in Command John Fawcett |
19.10.1909 - 15.12.1909 | Lieutenant & Commander Cuthbert M. Murphy |
12.1909 - 31.01.1911 | Lieutenant & Commander Hugh J. Woodward |
31.01.1911 - 22.08.1912 | Lieutenant & Commander Stephen Phillimore |
16.08.1912 (?) - 28.03.1913 (?) | Gunner in Command George C. Spiller |
10.1912 - 16.12.1913 | Lieutenant & Commander Astley D. C. Cooper-Key |
16.12.1913 - 09.04.1915 | Lieutenant in Command George N. Gilbertson |
09.04.1915 - 15.03.1916 | Lieutenant R.N.R. in Command Lawrence W. Newbery-Boschetti |
09.03.1916 (?) - 12.1917 | Lieutenant R.N.R. in Command Norman W. M. Kemp |
11.12.1917 - ? | Lieutenant R.N.R. in Command James E. Evans |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Norman Friedman (2009). British Destroyer - From Earliest Days to the Second World War. Seaforth Publishing
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.