Zwodowany w 1885 r. okręt, zbudowany jako prywatna inwestycja przez stocznię J. Samuel White, Cowes stanowił kolejne ogniwo w rozwoju torpedowców Royal Navy. Był znacznie większy, szybszy i silniej uzbrojony niż torpedowce typu 125-stopowego ("125-footers"), został zbudowany z założeniem stworzenia tzw. "przechwytywacza torpedowców" (ang. "torpedo boat catcher"), okrętu specjalnie zaprojektowanego do zwalczania innych torpedowców. Z biegiem czasu ta idea zaowocowała zaprojektowaniem i zbudowaniem pierwszych niszczycieli.
Kraj: Wielka Brytania klasa: torpedowce I klasy |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
TB 81 (ex. SWIFT) | White | ?.?.1884 | ?.?.1885 | ?.?.1885 | Sprzedany w 1921 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność normalna | 137 t. |
Długość całkowita | 46,85 m (153 ft 8½ in) |
Długość pomiędzy pionami | 45,72 m (150 ft 0 in) |
Szerokość | 5,33 m (17 ft 6 in) |
Zanurzenie | 2,90 m (9 ft 6 in) |
Napęd:
Maszyny | 2-cylindrowa maszyna parowa typu HCE "compound"; 1 kocioł parowy typu lokomotywowego; 1 śruba |
Moc indykowana | 1300 ihp |
Prędkość | 23 węzły |
Paliwo | 35 t. węgla |
Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
Brak |
Uzbrojenie:
Początkowe | 4 działa 47mm (1,85 in) L/40 3-funtowe (3 pdr) Hotchkiss Mk I QF; 3 wyrzutnie torped 356 mm (14 in) |
Modernizacja po 1901 r. | 3 działa 47mm (1,85 in) L/40 3-funtowe (3 pdr) Hotchkiss Mk I QF; 3 wyrzutnie torped 356 mm (14 in) |
Ludzie:
Załoga | 25 oficerów i marynarzy |
Projekt
Wraz z rozwojem niewielkich jednostek wyposażonych w torpedy oczywistym stawało się iż, należy pomyśleć o skutecznym sposobie przeciwdziałania takim jednostkom. Zanim jeszcze powstały pierwsze kanonierki torpedowe (które z założenia miały polować na wrogie torpedowce), w stoczni J. Samuel White, Cowes konstruktorzy przewidzieli zapotrzebowanie i postanowili zaprojektować okręt, który od samego początku miał był "łowcą torpedowców". Stocznia w 1894 r. rozpoczęła budowę okrętu o nazwie "SWIFT". Była to inicjatywa całkowicie prywatna, a konstruktorzy stoczni postanowili skorzystać z doświadczeń pozyskanych przy budowie wcześniejszych torpedowców (głównie zbudowanych w tej stoczni 125-stopowców ("125-footers")). Zdecydowano się na budowę okrętu sporo większego i lepiej uzbrojonego niż tamte torpedowce jednak rozwijającego podobną szybkość, mającego spore szanse na przechwycenie i zniszczenie jednostek torpedowych wroga. Admiralicja bardzo szybko zainteresowała się eksperymentalną jednostką. Zanim jeszcze okręt przeszedł próby morskie, już rozpoczęły się rozmowy dotyczące nabycia jednostki i wcielenia jej do Royal Navy. W 1885 r. na fali strachu wywołanego możliwą wojną z Rosją zakup został szybko sfinalizowany, nawet bez wyników owych prób. Prace nad jego wykończeniem, a także debata na temat jego uzbrojenia oraz roli trwały aż do 1887 r., kiedy to wszedł do służby jako HMS "TB 81", zapoczątkowując przy tym krótkotrwałą klasę okrętów zwaną dosłownie przechwytywacz torpedowców (ang. "torpedo boat catcher").
Konstrukcja
Kadłub
Okręt miał wypornośći 137 t., długość między pionami 45,72 m (150 ft 0 in), szerokość 5,33 m (17 ft 6 in), natomiast zanurzenie wynosiło 2,90 m (9 ft 6 in). Okręt był znacznie większy niż poprzednie wcześniejsze torpedowce, co zaowocowało sporym zwiększeniem dzielności morskiej. Okręt charakteryzowało zastosowanie dwóch umieszczonych obok siebie kominów, podobnie jak na okrętach ze stoczni Yarrow. Okręt miał tradycyjną budowę, nie posiadał dziobu typu "skorupy żółwia" jak prototypowy torpedowiec HMS "TB 80" ze stoczni Yarrow. Mimo wyższego numeru, budowa "TB 81" rozpoczęła się wcześniej niż wspomnianego już torpedowca, co spowodowało iż okręt raczej przypominał wcześniejsze torpedowce 125-stopowe ("125-footers"), mając taranowy dziób z zabudowaną wyrzutnią torped. Kadłub charakteryzował się dopracowaną częścią podwodną (aby zwiększyć manewrowość) i mocno wyciętą rufą z nawisem. Okręt był poza tym wyposażony w dziobowy ster (tak podaje Norman Friedman) co dodatkowo jeszcze zwiększało zwrotność okrętu. Od poprzednich torpedowców odróżniał ten okręt również brak dziobowej wieżyczki dowodzenia.
Uzbrojenie
Okręt podobnie jak wcześniejsze torpedowce mógł przenosić różne zestawy uzbrojenia w zależności od funkcji którą miał pełnić. W wersji "torpedo boat catcher" oprócz dziobowej, zabudowanej na stałe wyrzutni torped mógł przenosić 6 dział 47mm (1,85 in) L/40 3-funtowe (3 pdr) Hotchkiss Mk I QF. Natomiast jako tradycyjny torpedowiec przenosił 4 takie działa, a dodatkowo 2 wyrzutnie torped 450 mm (17,72 in) na pojedyńczych obrotowych stanowiskach. W takim zestawie został ukończony i takie też uzbrojenie przenosił na pewno w 1901 r. Istnieją tutaj nieścisłości w źródłach, gdyż część z nich twierdzi iż wyrzutnie torped na obrotowych stanowiskach były kalibru 14-cali , część że 18-cali. Wyrzutnie torped w nomenklaturze brytyjskiej określane jako 18-calowe w rzeczywistości miały 17,72 cala, co dawało w przeliczeniu 450 mm. Jedno z zachowanych zdjęć, znajdujących się w galerii przedstawia okręt w konfiguracji z dwoma wyrzutniami torpedowymi, jednak nie jestem w stanie stwierdzić co to za kaliber.
"Conway's..." podaje iż po 1901 r. okręt przeszedł niewielką modernizację uzbrojenia, polegającą na zdjęciu jednego z dział 3-funtowych. W czasie I wojny światowej na okręcie zamontowano hydrofony i ładunki głębinowe, z racji pełnienia przez okręt służby patrolowej i polowania na niemieckie okręty podwodne.
Napęd
Na HMS "TB 81" zamontowano dwucylindrowy silnik parowy typu HCE. Silnik parowy podobnie jak w poprzednich projektach zasilany był kompaktowym kotłem typu lokomotywowego zainstalowanym w kadłubie za stanowiskiem nawigacyjnym. Aby osiągnąć maksymalną prędkość, kocioł mógł pracować przez krótki czas w trybie forsownym. Projektowana moc osiągana przez silnik parowy wynosiła 1300 ihp co pozwalało na osiągnięcie 23 węzły. Na próbach okręt osiągnął 23,75 węzła przy mocy 1330 ihp. W 1901 r. okręt przeszedł wymianę kotła, najprawdopodobniej na wodnorurkowy.
Służba
1884 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni J. Samuel White, Cowes, jakko prywatna inicjatywa stoczni. Przydzielono numer stoczniowy 440. |
1885 | Wodowanie okrętu. Okręt nazwano "SWIFT". |
1885 | Zakończenie budowy okrętu. Jeszcze przed zakończeniem prób padła decyzja o zakupie okrętu przez Admiralicję. Przydzielono mu nazwę HMS "TB 81". |
1885 - 1887 | Kiedy minął strach przed wybuchem wojny z Rosją, Admiralicja nie śpieszyła się z wcielaniem okrętu do służby. Aż do 1887 r. trwały dyskusje nad wypracowaniem doktryny użycia tej klasy okrętów i zamontowanego na torpedowcu zestawu uzbrojenia. Okręt w tym samym czasie był wyposażany i poddawany próbom. |
26.06.1897 | Okręt wziął udział w przeglądzie floty w Spithead z okazji Diamentowego Jubileuszu. |
1895 | Okręt był jednym z 23 torpedowców I klasy, równych lub dłuższych niż 125-stopy stacjonujących w Portsmouth. |
1901 | Okręt wszedł na mieliznę nieopodal Alderney, jednak został z niej ściągnięty i skierowany do remontu. |
1905 | Na okręcie wymieniono kocioł. |
08.1914 | W momencie wybuchu wojny okręt znajdował się w Portsmouth, jako tender dla HMS "VICTORY". |
1914 - 1918 | W czasie I wojny światowej okręt pełnił służbę patrolową na wodach ojczystych. |
22.12.1921 | Okręt został sprzedany dla J. E. Thomas. |
Znani dowódcy (przydziały)
28.04.1887 - 14.05.1887 | Commander George Le C. Egerton (na czas przeglądu floty) |
07.07.1887 - 18.08.1887 | Lieutenant & Commander Aubrey W. Howe (pożyczony na czas manewrów) |
04.07.1888 - 30.08.1888 | Lieutenant & Commander Henry B. Jackson (pożyczony na czas manewrów) |
18.07.1889 - 06.09.1889 | Lieutenant & Commander Henry B. Jackson (pożyczony na czas manewrów) |
22.07.1890 - 25.08.1890 | Lieutenant & Commander Frederick C. D. Sturdee (na czas manewrów) |
21.07.1892 - 31.08.1892 | Lieutenant & Commander (T) Frederick C. D. Sturdee (pożyczony na czas manewrów) |
11.07.1893 - 17.08.1893 | Lieutenant Reginald H. S. Bacon (na czas manewrów) |
15.06.1897 - 08.1897 | Lieutenant & Commander (T) Dudley R. S. de Chair (na czas manewrów) |
11.07.1899 - 08.1899 | Lieutenant & Commander Frederick C. U. V. Wentworth (na czas manewrów, oraz w dowództwie Chatham Torpedo Boat Flotilla) |
16.07.1901 - 08.1901 | Lieutenant & Commander Sydney S. Hall (na czas manewrów, oraz w dowództwie Portsmouth Flotilla) |
1904 - ? | Lieutenant in Command Joseph A. Shuter |
03.01.1905 - 01.1906 | Boatswain (T) in Command Joseph C. Davies |
12.01.1906 - 03.07.1906 | Lieutenant & Commander Herbert R. L. Edwards |
03.07.1906 - 18.02.1908 | Lieutenant & Commander Charles R. Samson |
18.02.1908 - 07.04.1908 | Lieutenant & Commander Arthur G. Harris |
07.04.1908 - 12.1909 | Commander Lionel G. Preston (oraz w dowództwie Devonport T.B. Flotilla) |
12.1909 - 14.01.1910 | Lieutenant & Commander Lionel G. Dawson |
14.01.1910 - 24.02.1910 | Lieutenant & Commander Robert G. Hamond |
24.02.1910 - 28.06.1912 | Lieutenant-Commander Leveson G. B. A. Campbell |
28.08.1912 - 16.12.1913 | Lieutenant & Commander Stephen Phillimore (oraz w dowództwie Portland Flotilla) |
16.12.1913 - 16.03.1916 | Lieutenant-Commander Astley D. C. Cooper-Key |
16.03.1916 - 16.08.1916 | Lieutenant in Command Martin J. C. de Meric |
16.08.1916 - 15.06.1917 | Lieutenant-Commander Thomas G. Carter |
02.07.1917 - 04.02.1919 | Lieutenant in Command Leon S. Acheson |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Norman Friedman (2009). British Destroyer - From Earliest Days to the Second World War. Seaforth Publishing
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.