Okręt torpedowy HMS "VESUVIUS" był to pierwszy okręt brytyjski zaprojektowany specjalnie do wykonywania ataków torpedowych. Uważany za nieudany, został szybko wycofany z aktywnej służby, a tytuł pierwszego angielskiego torpedowca powszechnie przyznawany jest wodowanemu trzy lata później HMS "LIGHTNING”.
| Kraj: Wielka Brytania klasa: torpedowiec, okręt torpedowy, łódź torpedowa |
Specyfikacja
| Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
| VESUVIUS | Pembroke DYd | 16.03.1873 | 24.03.1874 | 11.09.1874 | Złomowany w 1924 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
| Wyporność | 245 t. |
| Długość między pionami | 27,43 m (90 ft 0 in) |
| Szerokość | 6,71 m (22 ft 0 in) |
| Zanurzenie średnie | 2,59 m (8 ft 6 in) |
| Zanurzenie konstrukcyjne - dziób | 2,13 m (7 ft 0 in) |
| Zanurzenie konstrukcyjne - rufa | 2,59 m (8 ft 6 in) |
Napęd:
| Maszyny | Dwie 2-cylindrowe maszyny parowe typu "compound" firmy Maudslay, 2 śruby |
| Moc indykowana | 382 ihp |
| Prędkość | 9.713 węzła |
| Paliwo | 25 t. węgla |
| Zasięg | brak danych |
Uzbrojenie:
| Początkowe | 1 wyrzutnia torped 406 mm (16 in) |
Ludzie:
| Załoga | 15 oficerów i marynarzy |
Projekt
Zaprojektowany w 1873 r. przez Nathaniela Barnaby'ego okręt (w oryginalnej klasyfikacji Royal Navy niewielkie konstrukcje tego typu były nazywane "łodziami” (ang. boats), a nie "okrętami” (ang. ships), dlatego ta jednostka w nomenklaturze brytyjskiej należy do klasy torpedo boats.) torpedowy HMS "VESUVIUS" stanowił pierwsze podejście konstruktorów brytyjskich do wykorzystania w okrętach nowej broni. Okręt został zaprojektowany w trzy lata po tym, jak Robert Whitehead zaprezentował brytyjskiej Admiralicji opracowaną przez siebie samobieżną torpedę. Mimo, że nawet jak na ówczesne czasy była to broń bardzo prymitywna, torpeda Whiteheada wzbudziła wielkie zainteresowanie i rozpoczęła nowy wyścig zbrojeń na morzach. "VESUVIUS" był raczej demonstratorem technologii i okrętem przeznaczonym do badań i testów, dlatego też od razu po ukończeniu przekazano go do Szkoły Torpedystów HMS "Vernon".
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność okrętu wynosiła 245 t., długość pomiędzy pionami 27,43 m (90 ft 0 in). Szerokość liczyła 6,71 m (22 ft 0 in), a zanurzenie średnie wynosiło 2,59 m (8 ft 6 in). Kadłub był wykonany z żelaza, większość okrętu była zanurzona pod wodą, miał bardzo niskie burty i nadbudówki, a także orginalnie nie posiadał komina (już po wodowaniu i w trakcie wyposażania okrętu zamontowano na nim wysoki komin, aby poprawić pracę kotła). Te cechy wraz z wyciszonymi maszynami predysponowały go do nocnych, skrytych ataków torpedowych na kotwicowiska i porty.
Uzbrojenie
Uzbrojenie tego okrętu ograniczało się do pojedynczej, podwodnej wyrzutni torped kalibru 16 cali (406 mm) z zapasem 10 torped, według niektórych źródeł w późniejszym czasie okręt otrzymał jeszcze trzy standardowe wyrzutnie, znajdujące się na pokładzie. Nie posiadał uzbrojenia artyleryjskiego. Był pierwszą jednostką Royal Navy na którym zastosowano torpedy Whiteheada.
Napęd
Okręt był napędzany dwiema, dwucylindrowymi maszynami parowymi typu "compound" o skośnie ułożonych cylindrach o średnicy 0,56 m (22 in) i skoku 0,38 m (15 in). Każda z tych maszyn napędzała jedną śrubę. Łącznie maszyny osiągały 382 ihp co na próbach pozwoliło na osiągnięcie prędkości 9.713 węzła. Okręt zabierał na pokład 25 t. węgla. Kotły maszyny parowej były opalane bezdymnym koksem (osiągały ciśnienie w wysokości 100 lbs/sq.ft), a sama maszyna była maksymalnie wyciszona. Niewielkie ilości dymu odprowadzane były przez otwory wentylacyjne w kadłubie, ale już po wodowaniu i w trakcie wyposażania okrętu w Portsmouth zamontowano na nim wysoki komin, aby poprawić pracę kotła. Podstawową wadą okrętu była jego bardzo niska prędkość maksymalna, spowodowana dużym zanurzeniem, stosunkowo małą mocą silnika oraz zbyt dużą wypornością związaną z przeładowaniem okrętu.
Służba
| 16.03.1873 | Położenie stępki pod okręt w stoczni Pembroke Royal Dockyard. |
| 29.03.1874 | Wodowanie okrętu. |
| 11.09.1874 | Ukończenie budowy. |
| 1874 - 1923 |
Okręt został przydzielony jako tender i pełnił funkcje szkoleniowe w Szkole Torpedystów HMS "Vernon". W 1885 r. stary HMS "RESISTANCE" został przygotowany do szeregu prób dotyczących wpływu dział i torped oraz ochrony przed nimi. Okręt został zacumowany w Portchester Lake. Jednym z głównych celów próby było sprawdzenie skuteczności sieci torpedowych i określenie minimalnej odległości od kadłuba, przy której byłyby skuteczne. W dniu 21 września 1886 roku ładunek 80 funtów został wysadzony w od;egłości 30 stóp od burty, nie spowodowało to jednak żadnych uszkodzeń. Miało to ocenić i skalibrować późniejsze sprawdzane wymiary odległości od kadłuba. W dniu 22 września, "VESUVIUS" wystrzelił swoją torpedę z ładunkiem o masie 91 funtów ze swojej wyrzutni na dziobie w kierunku kadłuba chronionego sieciami, które wciąż były ustawione w odległości 30 stóp od burty statku. Zasięg wynosił zaledwie 100 jardów, zarówno w celu zapewnienia trafienia torpedy w wybranym miejscu, jak i uderzenia w sieci z dużą prędkością. Eksplozja była imponująca, ale uszkodzenia były jedynie miejscowe (jeden wysięgnik podtrzymujący sieć był zniszczony), nie było żadnych uszkodzeń okrętu. Ponieważ wykazano przydatność sieci przy użyciu prawdziwej torpedy, w dalszej częśći testów możliwe było użycie ładunków statycznych, zawieszonych na boomie, aby ograniczyć koszty. Pierwszy ładunek został zdetonowany 20 stóp od burty, co nie spowodowało żadnych uszkodzeń. Następny z odległości 15 stóp spowodował pewne drobne wycieki w poszyciu statku. Nastąpiła przerwa w testach do rozpoczęcia nowej serii prób w dniu 9 czerwca 1887 r., która miała na celu wypróbowanie nowego cięższego projektu sieci typu Bullivant. Zastosowano stalowe belki, które miały tylko połowę ciężaru starego drewnianego projektu oraz mocniejsze i wyposażone w zawiasy elementy mocujące. Nowe sieci zostały tak zaprojektowane, że można je było wysunąć lub schować o wiele szybciej niż w poprzednim projekcie. Po raz kolejny HMS "VESUVIUS" został użyty do wystrzelenia torpedy, która rozerwała sieć, ale nie uszkodziła statku. W dniu 10 czerwca kolejny ładunek, tym razem o wadze 220 funtów został zdetonowany 30 stóp od burty i 20 stóp poniżej linii wodnej. Jedyną szkodą było to, że niektóre bomy na których zawiszono sieć zostały wygięte. |
| 14.09.1923 | Okręt został sprzedany do Cashmore. |
| 1924 | W drodze do Newport gdzie miał zostać złomowany okręt zatonął podczas holowania. |
Znani dowódcy (przydziały)
| 09.09.1874 - ? | Captain Morgan Singer, Sr. | ||
| 11.01.1884 - 06.1886 | Lieutenant in Command George Le C. Egerton | ||
| 17.06.1886 - ? | Lieutenant in Command Henry B. Jackson | ||
| 09.01.1890 - ? | Lieutenant in Command (T) Frederick C. D. Sturdee | ||
| 05.05.1893 - 10.1895 | Lieutenant & Commander (T) Reginald H. S. Bacon | ||
| 16.10.1895 - 22.10.1897 | Lieutenant in Command Dudley R. S. de Chair | ||
| 02.08.1897 (?) - 08.1899 | Lieutenant & Commander (T) Trevylyan D. W. Napier | ||
| 25.08.1899 - 06.1901 | Lieutenant & Commander (T) Frederick C. U. V. Wentworth | ||
| 27.06.1901 - 09.1904 | Lieutenant & Commander (T) Sydney S. Hall | ||
| 09.09.1904 - 31.12.1905 | Lieutenant & Commander (T) Vernon H. S. Haggard | ||
| 01.01.1906 - 30.06.1908 | Lieutenant & Commander (T) William R. Napier | ||
| 30.06.1908 - 07.1909 | Lieutenant & Commander (T) Leonard A. B. Donaldson | ||
| 15.07.1909 - 02.1911 | Lieutenant & Commander (T) Edward A. D. Masterman | ||
| 16.02.1911 - 25.02.1912 | Lieutenant in Command (T) Brien M. Money | ||
| 25.02.1912 - 31.12.1912 | Lieutenant-Commander (T) Arthur T. Walker | ||
| 31.12.1912 - 31.03.1914 | Commander Brien M. Money | ||
| 31.03.1914 - 01.08.1914 | Commander Godfrey F. W. Grayson | ||
| 02.08.1914 - 22.05.1915 | Lieutenant-Commander Charles H. E. Head (zginął w wypadku kolejowym) | ||
| 22.05.1915 - 17.07.1917 | Commander (T) Arthur T. Walker | ||
| 26.07.1917 - 03.1918 | Commander Alfred H. Taylor | ||
| 12.03.1918 - 26.09.1919 | Lieutenant-Commander Roderick B. T. Miles | ||
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.