Okręty typu "BELLEISLE" były pierwotnie przeznaczone dla marynarki Turcji, jednak zostały zakupione przez Royal Navy. Były zaprojektowane do służby na wschodnim Morzu Śródziemnym i były klasyfikowane jako pancerne taranowce, w rzeczywistości były odpowiednikami późniejszych okrętów obrony wybrzeża.
| Kraj: Wielka Brytania klasa: pancerny taranowiec (okręt pancerny, pancernik obrony wybrzeża) |
Specyfikacja
| Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
| BELLEISLE (ex. PEIK-I-SHEREF) |
Samuda, Poplar | ?.?.1874 | 12.02.1876 | 19.07.1878 | Sprzedany na złom w 1904 r. |
| ORION (ex. BÜRUC-I-ZAFFER) |
Samuda, Poplar | ?.?.1875 | 23.01.1879 | 03.07.1882 | Sprzedany na złom w 1913 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
| Wyporność | 4870 t. |
| Długość między pionami | 74,68 m (245 ft 0 in) |
| Szerokość | 15,85 m (52 ft 0 in) |
| Zanurzenie | 6,4 m (21 ft 0 in) |
Napęd:
| Maszyny | Dwie 2-cylindrowe maszyny parowe typu Maudslay HDA, 4 kotły, 2 śruby |
| Moc indykowana | 4040 ihp |
| Prędkość (maszyna parowa) | 12,99 węzła |
| Paliwo | brak danych |
| Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
| Burty | 305 mm - 152 mm (12 in - 6 in) na podkładzie z drewna o grubości 406 mm - 254 mm (16 in - 10 in) |
| Bateria | 267 mm - 203 mm (10,5 in - 8 in) |
| Przegrody | 229 mm - 127 mm (9 in - 5 in) |
| Stanowisko dowodzenia | 229 mm (9 in) |
| Pokład | 76 mm - 25 mm (3 in - 1 in) |
Uzbrojenie:
| Początkowe | 4 działa 305 mm (12 in) (25 t.) MLR; 4 działa 20-funtowe (20 pdr) RBL; 2 wyrzutnie torped 356 mm (14 in) |
| Modernizacja w latach 80-tych XIX wieku | 4 działa 305 mm (12 in) (25 t.) MLR; 4 działa 20-funtowe (20 pdr) RBL; 6 dział 3-funtowych (3 pdr) QF; 2 wyrzutnie torped 356 mm (14 in) |
Ludzie:
| Załoga | 250 oficerów i marynarzy |
Projekt
Okręty typu "BELLEISLE" zostały pierwotnie były przeznaczone dla floty Turcji i zostały zaprojektowane przez Ahmeda Pashe. Jednak w obliczu możliwej konfrontacji z Rosją, Royal Navy zdecydowała się wykupić jednostki. Transakcja została wykonana 13.02.1878 roku. Oprócz tych dwóch okrętów Royal Navy zakupiło HMS "SUPERB" - również przeznaczony dla floty tureckiej, oraz HMS "NEPTUNE" - okręt budowany dla floty brazylijskiej. Łącznie Admiralicja wydała na te cztery okręty 2 miliony funtów. Okręty te były przede wszystkim potrzebne do zatrzymania statków tureckich w portach brytyjskich w celu wywiązania się z umów w neutralności. Pierwotnie HMS "BELLEISLE" był klasyfikowany jako pancerny taranowiec, natomiast HMS "ORION" jako pancerna korweta. W późniejszym okresie oba okręty zostały przeklasyfikowane na pancerniki II klasy, a później na okręty obrony wybrzeża.
Po zakupie okręty te wymagał sporo pracy brytyjskich stoczniowców, aby chociaż w przybliżeniu dostosować je do standardów Royal Navy. Mała prędkość, słabe uzbrojenie oraz spory apetyt na węgiel połączony z niewielkim jego zapasem powodowały, iż okręty te miały niewielką użyteczność i w zasadzie nadawały się jedynie do akcji blokadowych w niewielkim oddaleniu od własnego portu. Początkowo opinia publiczna przyjęła okręty dosyć życzliwie z racji znacznie niższej ceny w porównaniu do innych brytyjskich pancerników. Jednak entuzjazm mocno osłabł kiedy wyszły na jaw wady okrętów tej klasy.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność wynosiła 4870 t. Długość między pionami wynosiła 74,68 m (245 ft 0 in), szerokość 15,85 m (52 ft 0 in), natomiast zanurzenie 6,4 m (21 ft 0 in). Kadłub okrętów typu "BELLEISLE" był wyposażony w solidny taran o długości 3 m (10 ft) i był dodatkowo połączony i wzmocniony przez boczny pancerz. Bateria umieszczona na śródokręciu miała dwa poziomy - górny, przeznaczone na działa oraz dolny, gdzie mieściły się bunkry węglowe (na burtach) oraz zasobnie amunicyjne. Po obu stronach komór amunicyjnych znajdowały się maszynownia i kotłownia. Po przejęciu prawie gotowego HMS "BELLEISLE" na okręcie dokonano gruntownych i kosztownych zmian, tak aby przystosować go do brytyjskich standardów. M.in. powiększono furty działowe tak aby można było użyć dział 12-calowych, zwiększono zasobnie węglowe i dodano więcej kwater oficerskich oraz wyrzutnie torped.
Uzbrojenie
Pierwotnie okręty miały być uzbrojone w 4 działa 254 mm (10 in) (18 t.) MLR jednak po zakupie przez Wielką Brytanię uzbrojenie zmieniono na 4 działa 305 mm (12 in) MLR, 4 działa 20-funtowe (20 pdr) RBL oraz 2 wyrzutnie torped 356 mm (14 in). Działa 305 mm znajdowały się w górnej części baterii o kształcie ośmiokąta i były umieszczone na rogach. Działa mogły w ograniczonym zakresie prowadzić ogień osiowy lub na burtę. W latach 80-tych XIX wieku dodano 6 dział 3-funtowych (3 pdr) QF, dwa reflektory oraz sieci przeciwtorpedowe.
Opancerzenie
Pas burtowy sięgał poniżej linii wodnej na głębokość 3 m (10 ft) i miał grubość na śródokręciu 305 mm (12 in). Na dziobie grubość zmniejszała się do 178 mm (7 in) natomiast na rufie do 152 mm (6 in). Górna część baterii była chroniona na burtach przez 267 mm (10,5 in), natomiast na rogach grubość wynosiła 241 mm (9,5 in). Dolna część baterii była ochraniana przez pancerz o grubości 229 mm (9 in) na burtach oraz 203 mm (8 in) na rogach.
Napęd
Napęd okrętom typu "BELLEISLE" zapewniały dwie 2-cylindrowe maszyny typu Maudslay HDA. Średnice cylindrów wynosiły 1,66 m (65 in.) natomiast skok 0,76 m (30 in.). Maszyny osiągały moc 4040 ihp co pozwalało na osiągnięcie prędkości 12,99 węzłów. Okręty zachowywały się poprawnie na morzu, jednak podlegały mocnym przechyłom i były mocno zalewane przez fale. HMS "BELLEISLE" został ukończony z niskim kominem. W 1879 roku komin został podniesiony o 4,88 m (16 ft). HMS "ORION" został ukończony już z wyższym kominem.
Służba
HMS Belleisle
| 1874 | Zamówienie okrętu przez Turcję pod nazwą "PEIK-I-SHEREF". |
| 1874 | Położenie stępki. |
| 12.02.1876 | Wodowanie. |
| 13.02.1878 | Okręt został zakupiony przez Wielką Brytanię w obliczu zagrożenia wojną z Rosją. Zmieniono nazwę okrętu na HMS "BELLEISLE". |
| 02.07.1878 | Okręt został wcielony do służby. Z przeznaczeniem do służby w Coast Guard. |
| 19.07.1878 | Ukończenie okrętu. Koszt budowy wyniósł 267 179 funtów. |
| 1879 | Okręt został przeniesiony do składu First Reserve, Coast Guard w Kingstown, Irlandia. |
| 1879 | Okręt przeszedł modernizację komina. |
| 20.01.1881 | Okręt dociera z Kingstown do Rathmullen. |
| 29.08.1881 | Okręt powraca z powrotem do Kingstown. |
| 04.1886 | Okręt jest raportowany w porcie w Kingstown. |
| 19.06.1886 | Wraz z innymi okrętami Channel Squadron okręt udaje się z Portland do Zatoki Bantry. |
| 1890 | Okręt ponownie pełni służbę w Kingstown, First Reserve, Coast Guard. |
| 04.1893 | Okręt został przeniesiony do "B" Reserve. |
| 05.1894 | Okręt został przeniesiony do rezerwy. |
| 05.1900 - 1903 | Okręt pełnił funkcję okrętu-celu. M.in. był ostrzeliwany przez HMS "MAJESTIC" pociskami wypełnionymi kwasem pikrynowym. Później został przeholowany do Portsmouth gdzie przeprowadzono testy z działami 6-calowymi oraz 9,2-calowymi, oraz torpedami. Te ostatnie miały być przetestowane w sytuacji pokrycia kadłuba okrętu celulozą, która to miała wypełnić otwory powstałe podczas podwodnych wybuchów. Ten ostatni eksperyment nie powiódł się i spowodował rozległe uszkodzenia części podwodnej okrętu. |
| 04.09.1903 | Rozległe uszkodzenia okrętu odniesione podczas ostrzałów spowodowały zatonięcie okrętu na płytkiej wodzie. |
| 10.1909 | Okręt ze sporymi trudnościami zostaje podniesiony z dna. |
| 12.04.1904 | Okręt został sprzedany na złom do Niemiec. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
| 01.04.1878 - 09.10.1878 | Captain Charles John Rowley, Coast Guard, Kingstown | ||
| 10.1878 - 04.1880 | Captain Henry B. Phillimore | ||
| 04.1880 - 03.1881 | Captain Thomas Barnardiston | ||
| 03.1881 - 11.1881 | Captain the Hon. Walter C. Carpenter | ||
| 14.11.1881 - 15.07.1883 | Captain Francis Mowbray Prattent, Coast Guard, Kingstown | ||
| 07.1883 - 03.1885 | Captain Loftus F. Jones | ||
| 28.03.1885 - 03.1888 | Captain Guy O. Twiss | ||
| 18.03.1888 - 04.1891 | Captain The Hon. Richard Hare | ||
| 06.04.1891 - 30.04.1893 | Captain Frederick R. Boardman | ||
HMS Orion
| 1874 | Zamówienie okrętu przez Turcję pod nazwą "BÜRUC-I-ZAFFER". |
| 1875 | Położenie stępki. |
| 13.02.1878 | Okręt został zakupiony przez Wielką Brytanię w obliczu zagrożenia wojną z Rosją. |
| 23.01.1879 | Wodowanie. Okręt został przeznaczony do służby na Morzu Śródziemnym. |
| 03.07.1882 | Ukończenie okrętu. Koszt budowy wyniósł 295 761 funtów (kadłub: 239 270 funtów, maszyny: 52 959 funtów). Zmieniono nazwę okrętu na HMS "ORION". |
| 1883 | Okręt zostaje przeniesiony do Reserve Fleet na Malcie. |
| 1885 | Okręt ponownie zostaje wcielony do służby czynnej i skierowany do Singapuru, gdzie pełni służbę okrętu strażniczego. |
| 16.05.1888 | Okręt zostaje ponownie wcielony do służby po pobycie w doku w Singapurze. |
| 1890 | Okręt kończy służbę w Singapurze i ponownie zostaje oddelegowany na Morze Śródziemne. Okręt dociera na Maltę gdzie zostaje przeniesiony do "B" Reserve Fleet. |
| 1902 | Okręt został oddelegowany do służby portowej w porcie na Malcie. Pełnił funkcje okrętu zaopatrzeniowego dla torpedowców. |
| 12.1909 | Zmieniono nazwę na "ORONTES". Pełni służbę jako pływający magazyn w Devonport. |
| 19.06.1913 | Okręt został sprzedany na złom na Malcie. |
ZNANI DOWÓDCY I PRZYDZIAŁY
| 06.1882 - 04.1883 | Captain Robert O’B. Fitzroy |
| 18.04.1885 - 03.1888 | Captain Thomas H. Royse |
| 03.1888 - 08.1889 | Captain Henry J. Carr |
| 18.06.1889 (?) - 10.1890 | Captain James A. T. Bruce |
| 05.09.1892 | Captain William De Salis |
| 01.07.1894 | Commander Francis G. Dineley |
| 06.09.1905 - 22.06.1907 | Lieutenant in Command (T) Edward M. Bennett |
| 01.06.1907 (?) | Lieutenant & Commander (T) Thomas R. G. O'Connor |
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.