Okręty typu "LONDON"" były pancernikami I klasy zaprojektowanymi na wzór okrętów typu "FORMIDABLE", z niewielkimi modyfikacjami dotyczącymi opancerzenia. W zasadzie z racji podobieństw w konstrukcji przyjęło się mówić, iż typ "LONDON" był jest podtypem typu "FORMIDABLE".
Kraj: Wielka Brytania klasa: pancernik - predrednot I klasy |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
BULWARK | Devonport DYd | 20.03.1899 | 18.10.1899 | ?.03.1902 | Zatonął w wyniku eksplozji 26.11.1914 r. w Medway |
LONDON | Portsmouth DYd | 08.12.1898 | 21.09.1899 | ?.06.1902 | Sprzedany na złom w 1920 r. |
VENERABLE | Chatham DYd | 02.01.1899 | 02.11.1899 | ?.11.1902 | Sprzedany na złom w 1920 r. |
QUEEN | Devonport DYd | 12.03.1901 | 08.03.1902 | ?.03.1904 | Sprzedany na złom w 1920 r. |
PRINCE OF WALES | Chatham DYd | 20.03.1901 | 25.03.1902 | ?.03.1904 | Sprzedany na złom w 1920 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność | 14 500 t. ("QUEEN" i "PRINCE OF WALES": 14 150 t.) |
Wyporność pełna | 15 700 t. ("QUEEN" i "PRINCE OF WALES": 15 400 t.) |
Długość między pionami | 121,92 m (400 ft) |
Długość całkowita | 131,60 m (431 ft 9 in) |
Szerokość | 22,86 m (75 ft) |
Zanurzenie | 7,92 m (26 ft) |
Napęd:
Maszyny | 3-cylindrowa maszyna parowa typu TE, 20 kotłów cylindrycznych Belleville, 2 śruby |
Moc | 15 000 ihp |
Prędkość | 18 węzłów |
Paliwo | brak danych |
Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
Pas burtowy | 229 mm (9 in) |
Barbety | 305 mm (12 in) |
Przegrody | 305 mm - 229 mm (12 in - 9 in) |
Kazamaty | 152 mm (6 in) |
Cytadela działowa | 254 mm - 203 mm (10 in - 8 in) |
Stanowisko dowodzenia | 356 mm (14 in) |
Pokład | 64 mm - 25 mm (2,5 in - 1 in) |
Uzbrojenie:
Początkowe | 4 działa 305 mm (12 in) Mk. IX RBL (2x2); 12 dział 152 mm (6 in) Mk. VII QF (12x1); 16 dział 12-funtowych (12 pdr) 12 cwt QF (16x1); 6 dział 3-funtowych (3 pdr) Hotchkiss QF (6x1); 4 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja w 1918 r. HMS "LONDON" |
3 działa 152 mm (6 in) QF (3x1); 1 działo 102 mm (4 in) QF; 240 min |
Ludzie:
Załoga | 714 - 747 oficerów i marynarzy |
Projekt
Pierwsze trzy okręty zostały zatwierdzone w programie rozbudowy floty na lata 1898/99, natomiast dwa kolejne w programie rozbudowy floty na lata 1900/1901. W konstrukcji okrętów zastosowano stal Krupp'a, co zaowocowało zmniejszeniem grubości pancerza i oszczędnościami wagowymi przy jednoczesnym zachowaniu poziomu ochrony.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność normalna wynosiła 14 500 t. oprócz HMS "QUEEN" i HMS "PRINCE OF WALES", których wyporność normalna wynosiła 14 150 t., pełna 15 700 t. ("QUEEN" i "PRINCE OF WALES": 15 400 t.), długość między pionami wynosiła 121,92 m (400 ft), długość całkowita 131,60 m (431 ft 9 in), szerokość 22,86 m (75 ft), natomiast zanurzenie 7,92 m (26 ft). Projekt kadłuba był identyczny z ty zastosowanym dla typu "FORMIDABLE". HMS "QUEEN" i HMS "PRINCE OF WALES" (które wg niektórych publikacji należały do innego podtypu) oprócz zmian w posadowieniu dział 12-funtowych, nieco mniejszej wyporności miały kilka mniej ważnych zmian konstrukcyjnych.
Uzbrojenie
Uzbrojenie składało się z 4 dział 305 mm (12 in) Mk. IX RBL (2x2), 12 dział 152 mm (6 in) MK. VII QF (12x1), 16 dział 12-funtowych (12 pdr) 12 cwt QF (16x1), 6 dział 3-funtowych (3 pdr) Hotchkiss QF (6x1) oraz 4 wyrzutni torped 457 mm (18 in). Wyrzutnie torped znajdowały się poniżej linii wodnej., Działa artylerii głównej były umieszczone w barbetach o grubości 305 mm (12 in), które miały owalny kształt. Za pancernym pasem burtowym grubość barbet zmniejszała się do połowy. Na barbetach znajdowały się w pełni zamknięte cytadele wieżowe, o grubości 203 mm (8 in) z tyłu, oraz 254 mm (10 in) na bokach. Z racji trudności w formowaniu kształtowych płyt pancernych ze stali Krupp'a, z którego wykonane były pancerze cytadeli działowej, były one płaskie na bokach. Działa 152 mm znajdowały się w kazamatach na obu burtach, na pokładach głównym (8 dział) i górnym (4 działa). Grubość pancerza kazamat wynosił 152 mm (6 in). Na każde działo 305 mm przypadało po 80 pocisków, natomiast na każde działo 152 mm po 200. Osiem z dział 152 mm było zamontowanych na pokładzie głównym, pozostałe na pokładzie górnym. Działa na pokładzie głównym były prawie bezużyteczne przy złym stanie morza. Cztery działa 12-funtowe były zamontowane na pokładzie głównym, po dwa na dziobie i na rufie. Reszta znajdowała się na pokładzie górnym. Działa 3-funtowe były rozdzielone pomiędzy dachy obu wież dział 305 mm i platformy na obu masztach palowych.
Pod koniec i wojny światowej HMS "LONDON" został przebudowany na stawiacz min. Konwersja obejmowała również redukcję uzbrojenia. Rufowa wieża dział 12-calowych została zastąpiona wieżą z działem 152 mm (6 in). Wszystkie działa artylerii średniej oraz pomocniczej oprócz 2 dział 152 mm zostały zdemontowane. Zamontowano zamiast tego jedno dział 102 mm (4 in) na podstawie pozwalającej prowadzić ogień przeciwlotniczy. Z przedniej wieży działowej artylerii głównej zdemontowano jedynie lufy dział. W rufowej części zamontowano osprzęt i tory do stawiania min, których okręt mógł zabrać 240.
Na HMS "QUEEN" i HMS "PRINCE OF WALES" zastosowano otwarte stanowiska dział 12-funtowych na śródokręciu.
Opancerzenie
Pas pancerny był miał długość 73,15 m (240 ft) i miał wysokość 4,57 m (15 ft). Grubość pancerza burtowego wynosiła 229 mm (9 in). Pas burtowy został rozciągnięty w kierunku dziobu, kosztem przedniej przegrody. Grubość przegród zamykających pas burtowy na rufie 229 mm (9 in). Pokłady miały grubość 64 mm - 25 mm (2,5 in - 1 in). Stanowisko dowodzenia było chronione 356 mm (14 in) pancerzem. Płyty pancerza pionowego były w całości wykonane ze stali Krupp'a.
Napęd
Okręty zostały wyposażony w 3-cylindrowe maszyny parowe typu TE oraz w 20 kotłów wodnorurkowych typu Belleville. "QUEEN" i "PRINCE OF WALES" były wyposażone w kotły typu Babcock and Wilcox. Przy forsownym trybie pracy maszyny osiągały średnio moc 15 000 ihp co przekładało się na prędkość 18 węzłów.
Służba
HMS Bulwark
20.03.1899 | Położenie stępki w Devonport Dockyard. |
18.10.1899 | Wodowanie okrętów. |
05.1901 | Rozpoczęcie prób odbiorczych. |
03.1902 | Ukończenie budowy okrętu. |
18.03.1902 | Wcielenie okrętu do służby z przeznaczeniem na Morze Śródziemne. |
06.05.1902 | Okręt opuścił Plymouth i udał się do miejsca pełnienia służby. |
10.05.1902 | Okręt dociera do Gibraltaru. |
20.05.1902 | Pancernik zaczyna pełnić funkcję okrętu flagowego dla Sir Compton Domvile, Commander-in-Chief, Mediterranean Fleet. Podniósł on swoją flagę na okręcie jeszcze w Plymouth, 1 maja, jednak stanowisko objął dopiero 20 maja po dotarciu na miejsce pełnienia służby. HMS "BULWARK" zluzował w pełnieniu funkcji okrętu flagowego HMS "RENOWN". |
1905 - 1906 | Okręt został poddany remontowi na Malcie. |
11.02.1907 | Okręt został czasowo zdjęty ze służby na czas remontu w Devonport. |
12.02.1907 | Po ukończeniu remontu okręt zostaje przydzielony jako okręt flagowy Rear-Admiral w Nore Division, w składzie Home Fleet. Baza okrętu mieściła się w Nore. |
26.10.1907 | Okręt wszedł na mieliznę w Lemon Light na Morzu Północnym. |
1907 - 1908 | Na przełomie lat okręt został poddany remontowi w Chatham Dockyard. |
03.10.1908 | Okręt dołącza do Channel Fleet. |
24.03.1909 | W ramach reorganizacji floty Channel Fleet staje się 2. Division w składzie Home Fleet. |
1909 | Pod koniec roku okręt znów przechodzi remont. |
01.03.1910 | Pancernik zostaje zostaje wcielony do służby z cząstkową załogą jako okręt flagowy Vice-Admiral. 3. Division i 4. Division w składzie Home Fleet, z bazą w Nore. |
09.1911 | Ponowny remont, tym razem w Chatham. |
05.1912 | Podczas prób morskich po remoncie, dwukrotnie wszedł na mieliznę w okolicach Barrow Deep, uszkadzając sobie dno. |
06.1912 | Okręt zakończył remont i został przydzielony do 5. Battle Squadron. |
08.1914 | Wraz z rozpoczęciem I wojny światowej okręt wraz z 5. Battle Squadron, został przydzielony do Channel Fleet. Przeprowadził kilka patroli po wodach Kanału. |
05.11.1914 - 09.11.1914 | Na HMS "BULWARK" odbył się sąd wojskowy nad Rear-Admiral Sir Ernest Charles Thomas Troubridge, dowodzącym siłami brytyjskimi podczas nieudanego pościgu w sierpniu 1914 roku, za niemieckimi okrętami: krążownikiem liniowym SMS "GOEBEN" i lekkim krążownikiem SMS "BRESLAU". |
14.11.1914 | 5. Battle Squadron został przeniesiony do Sheerness w obawie przed niemiecką inwazją. |
26.11.1914 | O godzinie 7.50. potężna eksplozja rozerwała HMS "BULWARK". Okręt w tym momencie był zacumowany przy boi 17 w Kethole Reach, 4 mile morskie na zachód od Sheerness, w ujściu rzeki Medway. Z 750 ludzi załogi przeżyło jedynie 14 marynarzy z których dwóch niedługo później zmarło. Pozostali byli ciężko poranieni. Jedyni którzy wyszli stosunkowo obronną ręką byli ci, którzy znajdowali się w momencie eksplozji w messie numer 1 i zostali wyrzuceni siłą eksplozji przez otwarty właz. Jeden z uratowanych marynarzy, Able Seaman Stephen Marshall wspomiał później że gdy eksplozja wyrzuciła go w górę wyraźnie widział trzęsące się czubki masztów pod sobą. |
29.11.1914 |
Nurkowie którzy zostali wysłani aby obejrzeć wrak zameldowali iż część dziobu okrętu aż do wysokości izby chorych została oderwana eksplozją od reszty okrętu i leży w odległości 15 m (50 ft) od miejsca cumowania. Druga część dziobu znajdowała się 9 m (30 ft) dalej. Pozostałych większych części okrętu nie odnaleziono, kadłub został dosłownie rozdarty na strzępy. Jeżeli chodzi o przypadkowe eksplozje okrętów w Wielkiej Brytanii, był to drugi pod względem liczby ofiar wypadek ustępując jedynie wybuchowi na HMS "VANGUARD" w Scapa Flow, w 1917 roku. Dzień wcześniej rozpoczęła obrady komisja do spraw wyjaśnienia przyczyn wypadku. Ustalono, iż na HMS "BULWARK" przyjęte było składowanie ładunków do dział 6-calowych w korytarzu łączącym wszystkie 11 magazynów amunicji do tego typu dział. Zasugerowano że aż 275 pocisków 152 mm zostało wbrew regulaminowi umieszczone bezpośredniej bliskości siebie jak i ścian magazynów. Najbardziej prawdopodobnym wydaje się przegrzanie kordytu w pociskach stykających się ze ścianami kotłowni. Takie też wyjaśnienie zostało przyjęte przez komisję. Sugerowano również iż w wyniku podniesienia temperatury jeden z zapalników mógł okazac się na tyle czuły, że przypadkowe przewrócenie pocisku spowodowało wybuch, reakcję łańcuchową i w efekcie eksplozję wszystkich magazynów amunicyjnych na okręcie. |
1921 |
W stoczniowym kościele w Sheerness odsłonięto pomnik ku pamięci marynarzy z HMS "BULWARK" i pomocniczego stawiacza min HMS "PRINCESS IRENE", który to okręt również uległ i wyleciał w powietrze 27 maja 1915 roku. Pomnik poświęcił Archidiakon Ingles, Kapelan Floty. Odsłonięcia dokonał Hugh Evan-Thomas, Commander-in-Chief, The Nore. Ofiary obu okrętów są również upamiętnione na Naval War Memorial w Southsea. Kolejny pomnik został umieszczony w Woodlands Road Cemetery, Gillingham, jako część Naval Burial Ground. Wrak okrętu jest chroniony jako zbiorowa mogiła na mocy Protection of Military Remains Act. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
18.03.1902 - 10.02.1905 | Captain Frederick T. Hamilton |
24.02.1905 - 01.01.1906 | Acting Captain Edward M. Phillpotts (?) |
01.05.1905 - 11.02.1907 | Captain Osmond de B. Brock |
12.02.1907 - 01.1908 | Captain Bertram M. Chambers |
03.01.1908 - 05.1908 | Captain Arthur C. Leveson (tymczasowo, również kapitan flagowy) |
30.05.1908 - 24.03.1909 | Captain Robert F. Scott (kapitan flagowy) |
24.03.1909 - 01.03.1910 | Captain Bentinck J. D. Yelverton |
01.03.1910 - 18.03.1910 | Captain Cunningham R. de C. Foot |
18.03.1910 - 25.03.1911 | Captain George P. W. Hope (kapitan flagowy) |
25.03.1911 - 11.09.1911 | Captain Edmund H. Smith |
04.06.1912 - 17.11.1913 | Captain Herbert Chatterton |
17.11.1913 - 26.11.1914 | Captain Guy L. Sclater (zginął wraz z okrętem) |
HMS London
08.12.1898 | Położenie stępki w Portsmouth Dockyard. |
21.09.1899 | Wodowanie okrętu. |
06.1902 | Ukończenie budowy. |
07.06.1902 | Okręt został wcielony do służby w Portsmouth Dockyard z przeznaczeniem do służby na Morzu Śródziemnym. |
16.08.1902 | Zanim okręt udał się na miejsce pełnienia służby wziął udział w przeglądzie floty w Spithead, z okazji koronacji Króla Edwarda VII. Pełnił wtedy funkcję okrętu flagowego Admiral Sir Charles Frederick Hotham, Commander-in-Chief, Portsmouth. |
1902 - 1903 | Po dojściu na Maltę okręt został poddany remontowi. |
1906 | Kolejny remont wykonany na Malcie. |
03.1907 | Okręt wrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie został przydzielony do Nore Division, Home Fleet z miejscem bazowania w Nore. |
02.06.1908 | Okręt wcielono do Channel Fleet. Okręt pełnił tam funkcję Flagship, Rear Admiral, Channel Fleet. |
1908 | Okręt poddano remontowi w Chatham Dockyard. |
19.04.1909 - 08.02.1910 | ponowne wycofanie ze służby, tym razem w celu poważniejszej modernizacji. |
08.02.1910 | Po modernizacji okręt został ponownie wcielony do służby w Chatham. Została mu przydzielona funkcja Second Flagship, Rear Admiral, Atlantic Fleet. |
01.05.1912 | W ramach reorganizacji floty okręt został przydzielony do Second Home Fleet w Nore, ze szkieletową załogą został przyjęty w skład 3. Battle Squadron. |
11.05.1912 | Okręt uległ kolizji ze statkiem handlowym SS "DON BENITE". |
05.1912 - 1913 | Okręt został przydzielony do 5. Battle Squadron i wziął udział w eksperymentach z zastosowanie samolotów bazowania pokładowego. W dziobowej części okrętu zamontowano rampę startową przeniesioną z pancernika HMS "HIBERNIA". Podczas tych eksperymentów Commander Charles Rumney Samson, który dokonał pierwszego na świecie startu z poruszającego się statku w maju 1912 roku z HMS "HIBERNIA" na samolocie Short Improved S.27, powtórzył swój wyczyn z pokładu HMS "LONDON" w dniu 4 lipca 1912 r. używając takiego samego typu samolotu. |
08.1914 | Wraz z rozpoczęciem I wojny światowej 5. Battle Squadron został przydzielony do Channel Fleet, z miejscem bazowania w Portland. Jednym z pierwszych zadań była eskorta Brytyjskich Sił Ekspedycyjnych (British Expeditionary Force) w drodze przez Kanał. W pierwszych miesiącach wojny na pancerniku wypróbowano wiele nietypowych malowań kamuflażu, jednak szybko powrócono do powszechnie używanej szarości. |
14.11.1914 | Okręt przeniesiono do Sheerness wraz z innymi okrętami eskadry w celu zabezpieczenia wybrzeży brytyjskich przed spodziewaną inwazją. Załoga z okrętu brała udział w akcji ratowniczej po tragicznej eksplozji na bliźniaczym HMS "BULWARK". |
30.12.1914 | Eskadra wróciła do Portland. |
19.03.1915 | Okręt został wysłany w kierunku Dardaneli w celu wzięciu udziału w Kampanii Dardanelskiej. |
23.03.1915 | Okręt dołączył w Lemnos do reszty British Dardanelles Squadron. |
25.04.1915 | Pancernik wraz z innymi okrętami wspierał główne lądowanie sił alianckich na Gaba Tepe i Anzac Cove. |
22.05.1915 | Okręt wraz z pancernikami HMS "IMPLACABLE", HMS "PRINCE OF WALES" oraz HMS "QUEEN" został przydzielony do nowo utworzonego 2. Detached Squadron na Adriatyku, z zadaniem wsparcia marynarki wojennej Włoch. Eskadra ta została utworzona na wiadomość, iż Włochy wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom. |
10.1915 | Okręt został poddany remontowi w Gibraltarze. |
10.1916 | Okręt powrócił do Wielkiej Brytanii, został wycofany ze służby w Devonport Dockyard, zaś jego załoga została częściowo przeniesiona na okręty służące do zwalczania okrętów podwodnych. |
1916 - 1917 | Na przełomie lat 1916 -1917 okręt przeszedł kolejny remont. |
02.1918 - 04.1918 | Okręt przeszedł do Rosyth w celu przybudowy na stawiacz min. Konwersja obejmowała demontaż dział artylerii głównej wraz z wieżą rufową, dział artylerii średniej i pomocniczej oraz sieci przeciwtorpedowych oraz zamontowanie na rufie wyposażenia do stawiania min, których mógł zabrać 240. |
18.05.1918 | Okręt został ponownie wcielony do służby w Rosyth, w składzie 1. Minelaying Squadron, Grand Fleet. |
05.1918 - 11.11.1918 | Do końca wojny HMS "LONDON" postawił 2640 min na Northern Mine Barrage. |
01.1919 | Okręt został przeniesiony do rezerwy w Devonport, gdzie pełnił rolę okrętu - bazy. W ramach powojennej reorganizacji floty został przydzielony do 3. Floty. |
01.1920 | Okręt został umieszczony na liście okrętów do zbycia, znajdował się wtedy w Devonport. |
31.03.1920 | Okręt został umieszczony na liście do sprzedaży na złom. |
04.06.1920 | Okręt został sprzedany firmie Stanlee Shipbreaking Company. Później został odsprzedany Slough Trading Company, następnie po raz kolejny do Niemiec. |
04.1922 | Okręt został odholowany do Niemiec i złomowany. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
07.06.1902 - 29.08.1903 | Captain James E. C. Goodrich |
12.08.1903 (?) - 30.08.1905 | Captain Philip F. Tillard |
28.08.1905 - 07.04.1907 | Captain Julian C. A. Wilkinson |
07.04.1907 - 02.1908 | Captain William O. Story |
01.02.1908 - 02.06.1908 | Captain Cyril E. Tower |
02.06.1908 - 01.10.1908 | Captain Hugh H. D. Tothill |
01.10.1908 - 04.1909 | Captain James C. Ley |
08.02.1910 - 26.08.1910 | Captain A. Ernle M. Chatfield |
26.08.1910 - 14.05.1912 | Captain Hugh F. P. Sinclair (kapitan flagowy) |
14.05.1912 - 15.09.1913 | Captain Ernest H. Grafton |
15.09.1913 - 17.02.1914 | Captain Thomas W. Kemp |
18.02.1914 - 27.10.1916 | Captain John G. Armstrong |
23.01.1918 - 02.1918 | Captain Victor G. Gurner (tymczasowo) |
13.06.1918 - 02.1919 | Captain Adrian H. Smyth |
28.02.1919 - 31.03.1920 | Captain George P. England |
HMS Venerable
02.01.1899 | Położenie stępki w Chatham Dockyard. |
02.11.1899 | Wodowanie okrętu. |
11.1902 | Ukończenie budowy okrętu. Znaczne opóźnienia nastąpiły z winy dostawców maszyn napędowych do pancernika. |
12.11.1902 | Wcielenie okrętu do służby. Okręt objął funkcję Second Flagship, Rear Admiral, Mediterranean Fleet. |
1906 | Okręt wszedł na mieliznę nieopodal Algieru uszkadzając sobie część podwodną. |
1906 - 1907 | Okręt przeszedł remont na Malcie. |
12.08.1907 | Okręt został zluzowany w pełnieniu funkcji okrętu flagowego przez HMS "PRINCE OF WALES". |
06.01.1908 | Okręt po powrocie do kraju został czasowo zdjęty ze służby. |
07.01.1908 | Okręt ponownie zostaje wcielony do służby i przydzielony do Channel Fleet. |
02.1909 | Ponowne wycofanie ze służby z powodu remontu w Chatham. |
19.10.1909 | Okręt zostaje przywrócony do służby i przydzielony do Atlantic Fleet. |
13.05.1912 | Okręt zostaje przeniesiony do Second Home Fleet z miejscem bazowania w Nore. Ze szkieletową załogą dołączył do 5. Battle Squadron. |
08.1914 | Z rozpoczęciem I wojny światowej 5. Battle Squadron został przydzielony do Channel Fleet, z miejscem bazowania w Portland. Powróciwszy do pełnego ukompletowania pancernik patrolował Kanał wraz z innymi okrętami eskadry. |
25.08.1914 | Okręt eskortował transport Portsmouth Marine Battalion do Ostend w Belgii. |
10.1914 | Okręt został przydzielony do Dover Patrol z zadaniem bombardowania niemieckich pozycji na wybrzeżu Belgii. |
27.10.1914 - 30.10.1914 | Pancernik bombardował pozycje niemieckie pomiędzy Westende i Lombardsijde. W tym samym czasie pełnił funkcję okrętu flagowego dla Rear Admiral Sir Horace Hood, Commander-in-Chief, Dover Patrol. |
03.11.1914 | Okręt został oddelegowany do wsparcia East Coast Patrol podczas bombardowania Yarmouth przez Niemców. Później wrócił do składu 5. Battle Squadron. |
14.11.1914 | 5. Battle Squadron został przebazowany do Sheerness z obawy przed niemiecką inwazją. |
30.12.1914 | Eskadra wraca do Portland. |
11.03.1915 - 10.05.1915 | Pancernik ponownie bierze udział w bombardowaniu niemieckich pozycji w pobliżu Westende. |
12.05.1915 | Okręt został wysłany do Dardaneli, aby zmienić okręt liniowy HMS "QUEEN ELIZABETH". |
14.08.1915 - 21.08.1915 | Pancernik wspierał ataki sił alianckich na tureckie pozycje pod Suvla Bay. |
10.1915 | Okręt przybywa do Gibraltaru na remont. |
12.1915 - 12.1916 | Przyśpieszono zakończenie remontu i skierowano okręt na Adriatyk w celu wsparcia floty Włoch w walce z siłami Austro-Węgier. |
19.12.1916 | Okręt wrócił do Wielkiej Brytanii, zawijając odo Portsmouth Dockyard gdzie zostaje zadokowany. |
02.1918 - 03.1918 | Okręt zostaje przystosowany do pełnienia funkcji okrętu-bazy. |
27.03.1918 | Okręt zostaje przebazowany do Portland. Pełni tam funkcję okrętu-bazy dla trawlerów - stawiaczy min. |
08.1918 | Okręt zostaje przydzielony do Northern Patrol. |
09.1918 - 12.1918 | Okręt zostaje przydzielony do Southern Patrol. |
12.1918 | Stary pancernik zostaje zakonserwowany i odstawiony do rezerwy w Portland. |
05.1919 | Okręt zostaje umieszczony na liście okrętów do zbycia. |
04.02.1920 | Okręt zostaje przeznaczony do sprzedaży. |
04.06.1920 | Okręt zostaje sprzedany na złom firmie Stanlee Shipbreaking Company. |
1922 | Okręt zostaje odsprzedany Slough Trading Company, później ponownie odsprzedany niemieckiej firmie i złomowany w Niemczech. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
12.11.1902 - 10.1904 | Captain George E. Patey (kapitan flagowy, Rear-Admiral Custance) |
25.10.1904 - 15.03.1906 | Captain Arthur J. Henniker-Hughan (kapitan flagowy) |
15.03.1906 - 01.02.1907 | Captain Henry B. Pelly (kapitan flagowy, Rear-Admiral Bridgeman) |
24.02.1907 - 11.08.1907 | Captain Herbert W. Savory |
12.08.1907 - 02.1909 | Captain William B. Fawckner |
19.10.1909 - 07.1911 | Captain Seymour E. Erskine |
08.07.1911 - 14.05.1912 | Captain Cuthbert G. Chapman |
14.05.1912 - 06.12.1913 | Captain Henry G. G. Sandeman |
06.12.1913 - 17.08.1914 | Captain Charles H. Morgan |
17.08.1914 - 20.08.1914 | Captain Frank E. C. Ryan (tymczasowo) (?) |
17.08.1914 - 11.02.1916 | Captain Vivian H. G. Bernard |
11.02.1916 - 27.12.1916 | Captain Francis W. Caulfeild |
03.1918 - 19.06.1918 | Acting Captain Arthur H. Oldham |
19.06.1918 - 02.1919 | Acting Captain Lewis T. L. Jones |
HMS Queen
12.03.1901 | Położenie stępki w Devonport Dockyard. W ceremoni wzięły udział Lady Charles Scott (żona Admiral Lord Charles Scott), Lady Ernestine Edgcumbe, Mrs. Jackson (żona Rear-Admiral T. S. Jackson) oraz Mrs. Champness (żona Chief Constructor of Devonport Dockyard H. B. Champness). |
08.03.1902 | Wodowanie okrętu. Matką chrzestną okrętu została Królowa Aleksandra. Ceremonię również uświetniła obecność Króla Edwarda VII. |
03.1904 | Ukończenie budowy okrętu. |
07.04.1904 | Okręt został wcielony do służby w Devonport Dockyard z przeznaczeniem do służby w składzie Mediterranean Fleet, na Morzu Śródziemnym. |
04.1906 | Okręt wrócił do kraju i został czasowo wycofany ze służby. |
08.05.1906 | Ponowne wcielenie do służby i powrót na Morze Śródziemne. |
1906 - 1907 | Okręt przeszedł remont na Malcie. |
20.03.1907 | Okrętowi zostaje przydzielona funkcja Fleet Flagship, Vice Admiral. |
14.12.1908 | Ponowny powrót do kraju i czasowe wycofanie ze służby w Devonport. |
15.12.1908 | Okręt zostaje ponownie wcielony do służby w składzie Atlantic Fleet. |
01.02.1909 | Pancernik ulega kolizji z greckim parowcem SS "DAFNI". Nie doznał prawie żadnych uszkodzeń. |
1910 - 1911 | Okręt przechodzi remont w Devonport. |
15.05.1912 | Okręt zostaje przeniesiony do 3. Battle Squadron, 1. Fleet. |
04.1914 | Okręt obejmuje funkcję Second Flagship, Rear Admiral w 5. Battle Squadron, Second Fleet. Z załogą szkieletową pełnił funkcję okrętu szkolnego dla artylerzystów. |
08.1914 | Wraz z rozpoczęciem I wojny światowej 5. Battle Squadron został przebazowany do Portland i przydzielony do Channel Fleet. Okręt został w pełni ukompletowany i kontynuował pełnienie funkcji okrętu flagowego (second) 5. Battle Squadron. Wraz z resztą okrętów eskadry patrolował Kanał. |
17.10.1914 | Tymczasowo został przydzielony do Dover Patrol z zadaniem bombardowania niemieckich pozycji na kontynencie. |
03.11.1914 | Okręt został oddelegowany do wsparcia East Coast Patrol podczas bombardowania Yarmouth przez Niemców. Później wrócił do składu 5. Battle Squadron. |
14.11.1914 | 5. Battle Squadron został przebazowany do Sheerness z obawy przed niemiecką inwazją. |
30.12.1914 | Eskadra wraca do Portland. |
13.03.1915 | Okręt opuszcza Wielką Brytanię i udaje się w kierunku Dardaneli. |
23.03.1915 | Okręt dociera do Lemnos i dołącza do Dardanelles Squadron. Obejmuje funkcję okrętu flagowego Rear Admiral, 2. Squadron. |
25.04.1915 | Okręt wspiera lądowanie ANZAC na plaży Gaba Tepe. |
22.05.1915 | Okręt wraz z pancernikami HMS "IMPLACABLE", HMS "PRINCE OF WALES" oraz HMS "QUEEN" został przydzielony do nowo utworzonego 2. Detached Squadron na Adriatyku, z zadaniem wsparcia marynarki wojennej Włoch. Eskadra ta została utworzona na wiadomość, iż Włochy wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom. |
27.05.1915 | Okręt dociera do Tarentu. |
12.1916 - 02.1917 | Okręt został poddany w Tarencie przebudowie na potrzeby pełnienia funkcji okrętu-bazy dla personelu sił przeciwpodwodnych w Strait of Otranto. Większość jego załogi wróciła do kraju, okręt został również w dużym stopniu pozbawiony uzbrojenia. |
04.1917 | Zdemontowano większość z dział 6-calowych. |
10.1917 | Zdemontowano działa 12-calowe. Przekazano je armii włoskiej. Wieże pozostały na miejscu. |
10.1917 - 02.1918 | Okręt pełnił funkcję okrętu flagowego British Naval Forces, Tarent. |
04.1919 | Okręt opuścił Tarent i wrócił do Wielkiej Brytanii. |
05.1919 | Okręt został umieszczony na liście okrętów do zbycia. Stacjonował wtedy w Chatham Dockyard. |
06.1919 | okręt został wycofany z listy i została mu przydzielona funkcja statku mieszkalnego przy Pembroke Establishment. |
03.1920 | Ponowne umieszczenie okrętu na liście do zbycia. |
04.09.1920 | Okręt został sprzedany na złom |
25.11.1920 | Okręt dotarł do Birkenhead, gdzie został maksymalnie odciążony by mógł się zmieścić na stanowisko do złomowania w Preston. |
05.08.1921 | Okręt dotarł do Preston i rozpoczęto złomowanie. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
07.04.1904 - 09.12.1904 | Captain Alfred L. Winsloe |
08.12.1904 (?) - 04.03.1907 | Captain Lewis Bayly |
05.03.1907 - 24.12.1908 | Captain Ernest C. T. Troubridge |
15.12.1908 (?) - 04.01.1910 | Captain David Beatty |
04.01.1910 - 09.1911 | Captain Ernest F. A. Gaunt |
22.09.1911 - 17.05.1912 | Captain Thomas D. L. Sheppard |
17.05.1912 - 22.01.1914 | Captain Adolphus H. Williamson (kapitan flagowy) |
22.01.1914 - 30.04.1914 | Captain John W. L. McClintock (kapitan flagowy) |
01.05.1914 - 05.1916 | Captain Herbert A. Adam |
25.05.1916 - 10.1916 | Captain Ernest A. Taylor |
17.10.1916 | Acting Commander (awaryjnie) Trevor Eardley-Wilmot (?) |
10.1917 | Captain Algernon W. Heneage |
HMS Prince of Wales
20.03.1901 | Położenie stępki w Devonport Dockyard. Ceremonię uświetniła obecność Lady Wharton, żony Rear-Admiral Sir William Wharton. |
25.03.1902 | Wodowanie okrętu. Matką chrzestną została Księżna Walii (późniejsza Królowa Maria) w obecności Księcia Walii (późniejszego Króla Jerzego V). |
03.1904 | Ukończenie budowy okrętu. Po skończeniu budowy okręt został przeniesiony czasowo do rezerwy w Chatham Dockyard. |
18.05.1904 | Okręt został wcielony do służby z przeznaczeniem na Morze Śródziemne. Większość załogi na okręcie pochodziła z pancernika "EXMOUTH" |
29.07.1905 | Kolizja pancernika z SS "ENIDWEN" nieopodal Oranu. |
16.04.1906 | Na okręcie nastąpiła eksplozja w przedziale maszynowni, trzech marynarzy zginęło, a czterech zostało rannych. |
28.05.1906 | Okręt został wycofany czasowo ze służby w Portsmouth Dockyard kończąc tym samym służbę na Morzu Śródziemnym. |
06.1906 - 09.1906 | Okręt był poddany remontowi. |
08.09.1906 | Wcielenie do służby z przeznaczeniem ponownie na Morze Śródziemne. |
08.1907 | Okrętowi zostaje przydzielona funkcja okrętu flagowego (second) we Flocie Morza Śródziemnego. |
1908 | Okręt przechodzi remont na Malcie. |
02.1909 | Okręt zostaje przeniesiony do Atlantic Fleet i zostaje mu przydzielona funkcja okrętu flagowego dowódcy floty. |
02.07.1909 | Na okręcie ponownie doszło do eksplozji, tym razem w przedziale kotłowym. |
12.1910 | Na okręcie podnosi swoją flagę Rear-Admiral John Jellicoe, późniejszy dowódca Grand Fleet Oraz Pierwszy Lord Morski |
02.1911 - 05.1911 | Okręt przechodzi remont w Gibraltarze. |
13.05.1912 | Okręt zostaje przeniesiony do składu Home Fleet. Początkowo okręt pełnił funkcję okrętu flagowego 3. Battle Squadron, w składzie 1. Fleet, jednakże tylko przez krótki okres. |
1912 | Pod koniec roku okręt został przeniesiony do składu 5. Battle Squadron, 2. Flota, Portsmouth. Pełnił równocześnie funkcję okrętu flagowego zastępcy dowódcy Floty. |
18.02.1913 | Na okręcie podniósł swoją flagę zastępca dowódcy 5. Battle Squadron. |
02.06.1913 | Pancernik zderzył się z brytyjskim okrętem podwodnym HMS "C 32". |
18.05.1914 | Funkcja okrętu flagowego 5. Battle Squadron którą pełnił HMS "PRINCE OF WALES" została przeniesiona na bliźniaczy HMS "QUEEN". |
08.1914 | Wraz z rozpoczęciem I wojny światowej nadal znajdował się w składzie 5. Battle Squadron. Miejscem bazowania eskadry był Portland, zadaniem zaś patrolowanie Kanału La Manche. Okręt pełnił funkcję okrętu flagowego Rear-Admiral Bernard Currey. Jednym z pierwszych zadań była eskorta sił British Expeditionary Force udających się do Francji. Patrole które przeprowadzała eskadra obejmowany wschodnie wejście do Kanału, zachodnie patrolowały okręty z 7. i 8. Battle Squadron. |
23.08.1914 | Z racji tego iż Niemcy nie wykazywali ochoty do konfrontacji pozwolono okrętom 5. Battle Squadron wrócić do Portland. Kilka dni póżniej okręty eskportowały żołnierzy Portsmouth Marine Battalion w drodze do Ostendy, Belgia. |
11.1914 | Eskadra została wcielona do Channel Fleet. |
14.11.1914 | 5. Battle Squadron został przebazowany do Sheerness z obawy przed niemiecką inwazją. |
30.12.1914 | 5. Battle Squadron wrócił do Portland. |
19.03.1915 | Okręt został przydzielony do okrętów biorących udział w kampanii w Dardanelach. Dzień później opuścił Portland. Po dotarciu na miejsce został przydzielony do British 5. Squadron w składzie Dardanelles Allied Fleet. |
25.04.1915 | Okręt wspiera lądowanie ANZAC na plaży Gaba Tepe i Anzac Cove. |
22.05.1915 | Okręt wraz z pancernikami HMS "IMPLACABLE", HMS "QUEEN" oraz HMS "LONDON" został przydzielony do nowo utworzonego 2. Detached Squadron na Adriatyku, z zadaniem wsparcia marynarki wojennej Włoch. Eskadra ta została utworzona na wiadomość, iż Włochy wypowiedziały wojnę Austro-Węgrom. Miejsce bazowania eskadry mieścił się w Tarencie. |
27.05.1915 | Okręt dociera do Tarentu. |
03.1916 | Okręt zostaje okrętem flagowym 2. Detached Squadron. |
06.1916 | Okręt zdaje funkcję okrętu flagowego i udaje się do Gibraltaru na remont. |
02.1917 | Okręt wraca do Wielkiej Brytanii. |
28.02.1917 - 10.03.1917 | Okręt czasowo przebywa w Gibraltarze. |
03.1917 | Okręt przybywa do Devonport Dockyard. |
05.04.1917 | Zostaje przeniesiony do rezerwy i jest używany jako okręt zabezpieczenia socjalnego. |
10.11.1919 | Okręt zostaje umieszczony na liście do zbycia. |
12.04.1920 | Okręt został sprzedany do Thos W Ward, z przeznaczeniem na złom. |
06.1920 | Okręt przybył do Milford Haven, Walia i rozpoczęto złomowanie. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
18.05.1904 - 22.07.1905 | Captain George A. Callaghan |
27.07.1905 - 21.05.1907 | Captain Reginald G. O. Tupper |
21.05.1907 - 08.1907 | Captain William B. Fawckner |
12.08.1907 - 03.02.1909 | Captain Herbert W. Savory |
04.02.1909 - 20.12.1910 | Captain Edward M. Phillpotts |
12.1910 - 19.12.1911 | Captain Ronald A. Hopwood |
19.12.1911 - 17.05.1912 | Captain Edward H. F. Heaton-Ellis |
17.05.1912 - 18.11.1912 | Captain Henry T. Buller |
18.11.1912 - 18.11.1913 | Captain John S. Dumaresq (kapitan flagowy) |
18.11.1913 - 06.1916 | Captain Robert N. Bax (kapitan flagowy) |
06.1916 - 08.06.1916 | Captain Herbert A. Adam (?) |
08.06.1916 - 03.1917 | Captain Douglas L. Dent |
15.04.1918 | Lieutenant-Commander, (emerytowany) William F. Dale |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.