HMS "RENOWN" był pancernikiem II klasy będący nieco powiększoną i zmodernizowaną wersją pancerników typu "CENTURION". W odróżnieniu od swoich poprzedników zwiększono wymiary okrętu, użyto cięższej artylerii pomocniczej oraz zwiększono prędkość i wytrzymałość okrętu. Cały pancerz został wykonany ze stali NS.
Kraj: Wielka Brytania klasa: pancernik - predrednot II klasy |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
RENOWN | Pembroke DYd | ?.02.1893 | 08.05.1895 | ?.01.1897 | Sprzedany na złom w 1914 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność pełna | 12 350 t. |
Wyporność konstrukcyjna | 11 690 t. |
Wyporność maksymalna | 12 865 t. |
Długość między pionami | 115,82 m (380 ft) |
Długość całkowita | 124,36 m (408 ft) |
Szerokość | 21,95 m (72 ft) |
Zanurzenie | 8,15 m (26 ft 9 in) |
Napęd:
Maszyny | Dwie 3-cylindrowe maszyny parowe typu Maudslay TE, 8 kotłów cylindrycznych, 2 śruby |
Moc normalna | 10 708 ihp |
Moc maksymalna | 12 901 ihp |
Prędkość normalna | 17,9 węzła |
Prędkość maksymalna | 19,75 węzła |
Paliwo | 1760 t. węgla |
Zasięg | 8500 mil morskich przy prędkości 15 węzłów |
Opancerzenie:
Pas burtowy | 203 mm - 152 mm (8 in - 6 in) |
Górny pas burtowy | 152 mm (6 in) |
Barbety | 254 mm (10 in) |
Przegrody |
254 mm - 152 mm (10 in - 6 in) |
Osłona działowa | 152 mm (6 in) |
Kazamaty | 152 mm - 102 mm (6 in - 4 in) |
Stanowisko dowodzenia | 229 mm (9 in) |
Pokład | 76 mm - 51 mm (3 in - 2 in) |
Uzbrojenie:
Początkowe | 4 działa 254 mm (10 in) RBL Mk. III (2x2); 10 dział 152 mm (6 in) QF Mk. II (10x1); 12 dział 12-funtowych (12 pdr) QF 12 cwt (12x1); 12 dział 3-funtowych (3 pdr) QF (12x1); 5 wyrzutni torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja w 1902 r. | 4 działa 254 mm (10 in) RBL Mk. III (2x2); 4 działa 152 mm (6 in) QF Mk. II(4x1); 12 dział 12-funtowych (12 pdr) QF 12 cwt (12x1); 12 dział 3-funtowych (3 pdr) QF (12x1); 5 wyrzutni torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja w latach 1904-1905 | 4 działa 254 mm (10 in) RBL Mk. III (2x2); 12 dział 12-funtowych (12 pdr) QF 12 cwt (12x1); 12 dział 3-funtowych (3 pdr) QF (12x1); 5 wyrzutni torped 457 mm (18 in) |
Ludzie:
Załoga | 674 oficerów, podoficerów i marynarzy, lub 651 do 672 osób w 1903, 638 w 1905 oraz 604 osoby w 1907 roku |
Projekt
W budżecie Royal Navy na 1892 rok znalazły się środki finansowe na budowę trzech pancerników, uzbrojonych w nowe, długolufowe działa BL Mk VIII, kalibru 305 mm (12 cali). Ponieważ jednak prace nad tymi armatami opóźniały się, rozpoczęcie budowy dwóch okrętów przesunięto na rok następny, zaś środki na trzeci postanowiono zagospodarować, zlecając prace konstrukcyjne nad pojedynczym pancernikiem drugiej klasy, uzbrojonym w działa 10-calowe (254 mm). Jednym z powodów takiej decyzji była chęć utrzymania ciągłości zatrudnienia w stoczni w Pembroke, z której pochylni spłynął właśnie pancernik HMS "REPULSE". Gorącym orędownikiem, a po części także twórcą koncepcji budowy takiego właśnie okrętu, przeznaczonego głównie do służby w odległych placówkach kolonialnych, był ówczesny nowo mianowany (1 lutego 1892 roku) trzeci lord morski i kontroler floty, admirał John Fisher.
Projektantem okrętu był sir William Henry White, główny konstruktor Admiralicji. Opierając się na planach jednostek typu "CENTURION", w pierwszych dniach kwietnia 1892 roku przedstawił trzy warianty koncepcyjne proponowanego pancernika, z których trzeci, najlżejszy, uzyskał 11 kwietnia akceptację lordów. W porównaniu z protoplastami, przyszły "REPULSE" był większy, miał silniejszą artylerię średnią (10 armat kal. 152 mm zamiast tej samej liczby dział kal. 120 mm), oraz zastosowany po raz pierwszy na brytyjskim pancerniku pancerz ze stali Harveya, zamiast dotychczas stosowanego opancerzenia typu compound. Pozwoliło to zmniejszyć jego grubość bez obniżenia odporności.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność konstrukcyjna wynosiła 11 690 t., pełna 12 350 t., natomiast maksymalna 12 865 t. Długość między pionami wynosiła 115,82 m (380 ft), długość całkowita 124,36 m (408 ft), szerokość 21,95 m (72 ft), zanurzenie liczyło 8,15 m (26 ft 9 in). Projekt bazował na typie "CENTURION", jednakże w nieco większej skali i o większym zanurzeniu. Generalnie były bardzo dobrymi parowcami i miały doskonałą dzielność morską. Okręt miał gładkopokładowy kadłub ze wzniosem w części dziobowej. Z wyporności na kadłub wraz z opancerzeniem przypadało 6800 t, zaś na urządzenia napędowe 370 t. Dla zapobieżenia porastaniu kadłuba przez organizmy morskie w trakcie służby na wodach tropikalnych, dno pokryte zostało blachą miedzianą.
W 1906 planowano wyposażyć okręt w urządzenia sterowania ogniem typu Siemens Mk. II. Najprawdopodobniej jednak wyposażono go w tego typu urządzenie do 1909 r. po 1901 r. okręt był wyposażony w urządzenia łączności typu Marconi W/T.
Uzbrojenie
Uzbrojenie składało się z 4 dział 254 mm (10 in) RBL Mk. III (2x2), 10 dział 152 mm (6 in) QF Mk. II (10x1), 12 dział 6-funtowych (6 pdr) QF (12x1), 12 dział 3-funtowych (3 pdr) QF (12x1) oraz 5 wyrzutni torped 457 mm (18 in). W chwili wejścia do służby główne uzbrojenie pancernika składało się z czterech dział Mk III kal. 254 mm (10 cali), o długości lufy równej 32 kalibrom (według innego źródła 40 kalibrów), umieszczonych po dwa w pancernych, otwartych od tyłu barbetach na pokładach dziobowym i rufowym, o maksymalnym kącie elewacji 35° (według innego źródła 30°) i zapasie amunicji wynoszącym 105 jednostek na lufę. Barbety miały owalny przekrój, w odróżnieniu do tych zastosowanych w okrętach typu "ROYAL SOVEREING", które były gruszkowatego kształtu. Barbety zostały zamknięte z góry za pomocą pancernej osłony mającej możliwość składania na bok, tworzącej po zamknięciu rodzaj pancernej wieży, jednak zasadniczo nią nie będący, ponieważ dach nie tworzył całości ze ściankami, a stanowił jedynie rodzaj pancernej "czapki". Grubość opancerzenia barbet powyżej górnego pasa pancernego wynosiła 254 mm (10 in), natomiast poniżej 127 mm (5 in). Pancerna cytadela nad barbetą była ochraniana pancerzem wykonanym ze stali NS o grubości 152 mm (6 in). Każda z barbet była wyposażona w 5 elektrycznych silników, służących do podnoszenia armat. Dwa silniki elektryczne o mocy 6 KM każdy były wykorzystywane do dostarczania pocisków i ładunków do dział - po jednym na każdą barbetę. Zasilały one windy mogące jednocześnie dostarczyć jeden pocisk i dwa ładunki, lub dwa pociski. Wysokość szybu windy w przedniej barbecie wynosiła 7,77 m (25,5 ft) natomiast w rufowej 6,55 m (21,5 ft). Czas wjazdu windy w przedniej barbecie wynosił 14 sekund.
Artylerię średnią stanowiło 10 dział szybkostrzelnych Mk II kal. 152 mm, z których sześć było umieszczonych w kazamatach na pokładzie bateryjnym na śródokręciu, po trzy na burcie, zaś pozostałe cztery w kazamatach nadbudówki o pokład wyżej, w rogach baterii dział 12-funtowych (kal. 76 mm). Działa 152 mm były umieszczone w kazamatach ochranianych pancerzem o grubości 152 mm (6 in) na pokładzie głównym i 102 mm (4 in) na pokładzie górnym. Te ostatnie, w liczbie 12, służyły do obrony przed atakami torpedowców i były rozmieszczone na opancerzonych stanowiskach na burtach (osiem) oraz w kazamatach na dziobie i rufie (pozostałe cztery, później przeniesione na górny pancerz barbet artylerii głównego kalibru. Zapas pocisków liczył 200 jednostek na lufę. Uzbrojenie artyleryjskie uzupełniało 12 szybkostrzelnych dział 3-funtowych Hotchkissa (kal. 47 mm) oraz zmienna ilość karabinów maszynowych systemu Maxima. Ponadto pancernik posiadał pięć wyrzutni torpedowych kal. 457 mm, cztery podwodne oraz jedną nadwodną na rufie. W 1902 roku usunięto działa kal. 152 mm z kazamat na pokładzie górnym, zaś w dwa lata później wszystkie pozostałe.
Opancerzenie
Rozplanowanie opancerzenia było prawie identyczne jak w typie "CENTURION" jednak opancerzenie okrętu zostało po raz pierwszy w historii Royal Navy wykonane w całości ze stali Harveya, niklowanej, utwardzanej powierzchniowo. Pozwoliło to na zmniejszenie jego grubości w stosunku do dotychczas stosowanego pancerza typu compound, przy zachowaniu zbliżonej odporności na uderzenia pocisków, oraz zastosowanie go na większej powierzchni. Główny pas pancerny miał długość 64 m (210 ft). Grubość pancerza burtowego wynosiła 203 mm (8 in) na śródokręciu zmniejszając się w kierunku dziobu i rufy do 152 mm (6 in). Grubość przegród zamykających główny pas burtowy wynosiła 254 mm (10 in) w części dziobowej i 229 mm (9 in) w części rufowej. Pokłady miały grubość od 76 mm do 51 mm (3 in - 2 in). Górny pas pancerny pomiędzy pokładem głównym a środkowym miał grubość 152 mm (6 in) i był zamknięty 152 mm (6 in) przegrodami. Stanowisko dowodzenia było chronione 229 mm (9 in) pancerzem.
Napęd
Napęd stanowiły dwie pionowe, trzycylindrowe maszyny parowe potrójnego rozprężania, wyprodukowane przez Maudslay, Sons & Field, z których każda poruszała jeden wał napędowy ze śrubą. Były one zasilane w parę o ciśnieniu roboczym 155 psi przez osiem kotłów cylindrycznych, rozmieszczonych w czterech pomieszczeniach kotłowni. Spaliny były odprowadzane przez dwa, stojące obok siebie kominy. Maksymalna moc indykowana urządzeń napędowych wynosiła 12 000 ihp, co pozwalało osiągnąć prędkość 18 węzłów (moc normalna wynosiła 10 000 ihp), co dawało prędkość 17,5 węzła). Na próbach "RENOWN" osiągnął 17,9 węzła przy mocy 10 708 ihp oraz 19,75 węzła z przeforsowaniem do 12 901 ihp. Zapas węgla, wynoszący maksymalnie 1760 ton (normalnie 800 ton, według jednego ze źródeł maksymalny zapas paliwa wynosił 1890 ton), pozwalał przepłynąć 8500 mil morskich przy prędkości 15 węzłów.
Służba
01.02.1893 | Położenie stępki. |
08.05.1895 | Wodowanie. Nazwa "RENOWN" została użyta po raz szósty w historii (dwa dalsze okręty, mające ją nosić, zostały przemianowane przed wodowaniem). Matką chrzestną okrętu została pani Balflour, żona Captain Superintendent of Pembroke Royal Dockyard, Captain Charles'a J. Balfour'a. |
1896 | Okręt przepłynął do stoczni Admiralicji w Devonport, gdzie miały zostać przeprowadzone ostateczne prace wykończeniowe. |
01.1897 | Formalne przejęcie okrętu przez Royal Navy miało miejsce w styczniu 1897 roku, ale po pierwszych próbach zdawczo-odbiorczych powrócił do stoczni w celu wymiany śrub. |
08.06.1897 | Okręt ostatecznie został wcielony do służby. Koszt budowy okrętu wyniósł 709 706 ówczesnych funtów, dodatkowo koszty uzbrojenia sięgnęły 41 500 funtów szterlingów. Została mu przydzielona funkcja okrętu flagowego wiceadmirała Sir Nowell'a Salmon'a. |
26.06.1897 | Pierwszym zadaniem w operacyjnej historii HMS "RENOWN" była rola okrętu flagowego podczas parady floty z okazji diamentowego jubileuszu królowej Wiktorii na redzie Spithead. Część źródeł podaje, że zgromadzonymi tam 164 okrętami, ugrupowanymi w pięć linii o łącznej długości niemal 30 mil morskich, dowodził z pokładu pancernika Vice-Admiral John Fisher (Commander-in-Chief North America and West Indies Station), a towarzyszył mu Książę Walii. |
07.07.1897 - 12.07.1897 | Okręt został na czas ćwiczeń u południowych wybrzeży Irlandii przydzielony czasowo do Eskadry Kanału (Channel Squadron). |
24.08.1897 - 05.1899 | Okręt ponownie został okrętem flagowym admirała John'a Fisher'a i został przydzielony do North America and West India Station na Karaibach i w Kanadzie. |
05.1899 - 07.1899 | Okręt obył krótki remont. |
07.1899 | Po przeniesieniu admirała Johna Fishera na nowe stanowisko, dowódcy Floty Śródziemnomorskiej (Mediterranean Fleet), zażądał on pozostawienia mu jego ulubionego okrętu. W związku z tym, po krótkim, remoncie, "RENOWN" został przetransferowany na Morze Śródziemne, gdzie pełnił rolę okrętu flagowego. |
02.1900 - 05.1900 | Okręt przeszedł kolejny remont na Malcie. |
19.11.1900 | Okręt po odbyciu prób morskich wrócił do pełnienia aktywnej służby. |
20.05.1902 | Gdy admirał Fisher opuścił stanowisko dowódcy Floty Śródziemnomorskiej, pancernik pozostał w jej składzie jako zwykły okręt. |
29.09.1902 - 06.10.1902 | Okręt uczestniczył w manewrach u wybrzeży wysp Cephalonia i Morea. |
10.1902 | Po zakończeniu ćwiczeń "RENOWN" został odwołany na wody macierzyste i skierowany do stoczni w Portsmouth, gdzie został specjalnie przystosowany do roli jachtu rodziny królewskiej. Między innymi usunięto część dział artylerii średniego kalibru. |
11.1902 - 03.1903 | Na jego pokład zaokrętował się książę Connaught z małżonką, odbywający oficjalną podróż do Indii. |
04.1903 | Okręt powrócił w skład Floty Śródziemnomorskiej. |
05.08.1903 - 09.08.1903 | W sierpniu, w związku z odstawieniem na remont pancernika "VENERABLE", pełnił tymczasowo rolę okrętu flagowego floty podczas manewrów u wybrzeży Portugalii. |
15.05.1904 | Okręt został przeniesiony w skład floty rezerwowej w Devonport. |
06.1904 | Okręt uczestniczył w manewrach floty. |
21.02.1905 | Okręt rozpoczął w Portsmouth kolejny remont, przygotowujący go do długiej, reprezentacyjnej podróży |
08.10.1905 | Pancernik wypłynął do włoskiej Genui, gdzie zaokrętowali dostojni goście: Książę i Księżna Walii, a następnie wyruszył w swoją drugą podróż do Indii w eskorcie krążownika pancernopokładowego "TERRIBLE". W jej trakcie kotwiczący w Madrasie "RENOWN" został wysłany do Kolombo, gdzie uczestniczył w tłumieniu buntu wśród załogi powracającego do Rosji po internowaniu pancernika "CESARIEWICZ". |
23.03.1906 | Okręt opuścił Karachi i udał się z powrotem do Wielkiej Brytanii. |
07.05.1906 | Okręt dotarł do Portsmouth. |
31.05.1906 | Okręt ponownie został przeniesiony do rezerwy. |
05.1907 | Okręt został przydzielony do Home Fleet jako okręt do zadań specjalnych. |
10.1907 - 12.1907 | Okręt gościł na pokładzie hiszpańską parę królewską: Alfonsa XIII i Wiktorię Eugenię, podczas ich podróży morskiej do i z Wielkiej Brytanii. |
01.04.1909 | Pancernik został zacumowany w Portsmouth, jako okręt pomocniczy. Został przydzielony do 4th Division Home Fleet. |
25.09.1909 - 11.1909 | Okręt zadokował w stoczni w Portsmouth, która miała go przygotować do pełnienia służby jednostki szkolnej dla palaczy okrętowych. |
24.06.1911 | Podczas rewii koronacyjnej króla Jerzego V służył jako hulk mieszkalny dla gości. |
26.11.1911 | Okręt odniósł niewielkie uszkodzenia w kolizji ze zbiornikowcem wody "AID". |
31.01.1913 | Okręt został skreślony z listy floty i, częściowo pozbawiony wyposażenia, zaoferowany na sprzedaż stoczniom rozbiórkowym. |
12.1913 | Po tym, jak plany jego ewentualnego wykorzystania jako hulku w bazie marynarki w Cromarty zostały zarzucone kadłub HMS "RENOWN" został przeholowany do Motherbank. |
02.04.1914 | Okręt został sprzedany za kwotę 39 000 funtów firmie Hughes Bolckow z Blyth i zezłomowany. |
KOLEJNI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
08.06.1897 | Captain Arthur W. Moore |
03.08.1897 | Captain Daniel McNab Riddel |
19.03.1900 | Captain Hugh Tyrwhitt |
05.1902 | Captain Arthur Murray Farquhar |
09.1905 | Captain Thomas Dawson Lees Sheppard |
10.1907 - 12.1907 | Captain Frederick W. F. Hervey |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.