Okręty typu "AGAMEMNON" były mniejszą wersją HMS "INFLEXIBLE". W projekcie nadzorowanym przez Nathaniela Barnaby'ego wprowadzono zmiany obniżające zanurzenie, tak aby można wykorzystać okręty tego typu na Bałtyku oraz Morzu Czarnym, przeciwko Rosji. Okręty te zakończyły w Royal Navy erę masztowych pancerników wieżowych.
Kraj: Wielka Brytania klasa: pancernik wieżowy (pancerny okręt wieżowy) |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
AGAMEMNON | Chatham DYd | 09.05.1876 | 17.09.1879 | 29.03.1883 | Sprzedany w 1903 r. |
AJAX | Pembroke DYd | 21.03.1876 | 10.03.1880 | 30.03.1883 | Sprzedany na złom w 1904 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność projektowana | 8492 t. |
Wyporność pełna | 8510 t. |
Długość między pionami | 85,34 m (280 ft 0 in) |
Długość całkowita | 91,67 m (300 ft 9 in) |
Szerokość | 20,12 m (66 ft 0 in) |
Głębokość | 7,32 m (24 ft 0 in) |
Zanurzenie | 7,16 m (23 ft 6 in) |
Napęd:
Maszyny | Dwie 3-cylindrowe maszyny parowe typu Penn IC, 10 kotłów rurowych, 2 śruby |
Moc indykowana | 6360 ihp ("AJAX": 6440 ihp) |
Prędkość | 13,2 węzłów |
Paliwo | normalny ładunek: 700 t. węgla maksymalny ładunek: 960 t. węgla |
Zasięg | 4100 mil morskich przy prędkości 10 węzłów |
Opancerzenie:
Cytadela | 457 mm - 381 mm (18 in - 15 in) na podkładzie 457 mm (18 in) drewna tekowego |
Wieże działowe | 406 mm - 356 mm (16 in - 14 in) |
Przegrody | 419 mm - 343 mm (16,5 in - 13,5 in) |
Pokład | 76 mm (3 in) |
Stanowisko dowodzenia | 305 mm (12 in) |
Uzbrojenie:
Początkowe | 4 działa 318 mm (12,5 in) MLR (38 t.) (2x2); 2 działa 152 mm (6 in) (81 cwt) RBL; 6 dział 6-funtowych (6 pdr) Nordenfelds QF; 2 lekkie działa, 13 karabinów maszynowych, 2 wyrzutnie torpedowe 356 mm (14 in) |
Modernizacja w 1897 r. | 4 działa 318 mm (12,5 in) MLR (38 t.) (2x2); 2 działa 152 mm (6 in) QF; 6 dział 6-funtowych (6 pdr) Nordenfelds QF; 2 lekkie działa, 13 karabinów maszynowych, 2 wyrzutnie torpedowe 356 mm (14 in) |
Ludzie:
Załoga | 345 - 405 oficerów i marynarzy |
Projekt
Okręty typu "AGAMEMNON" były mniejszymi, i przede wszystkim tańszymi wersjami HMS "INFLEXIBLE". Były ostatnimi z wielkich okrętów Royal Navy niosącymi działa ładowane odprzodowo jako artylerię główną, jak również pierwszymi, w odniesieniu do których zastosowano pojęcie artylerii pomocniczej, wspomagającej artylerię główną w walce przeciwko mniejszymi jednostkami oraz niszczącymi nieopancerzone struktury na okrętach pancernych przeciwnika. Na nich również zakończyła się w brytyjskiej marynarce wojennej era masztowych pancerników wieżowych.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność projektowa wynosiła 8492 t., natomiast pełna 8510 t. Długość między pionami wynosiła 85,34 m (280 ft 0 in), długość całkowita 91,67 m (300 ft 9 in), szerokość 20,12 m (66 ft 0 in), natomiast zanurzenie 7,16 m (23 ft 6 in). Budowa kadłuba zasadniczo bazowała na pancerniku HMS "INFLEXIBLE", jednakże została odpowiednio zmodyfikowana tak, aby okręt miał mniejsze zanurzenie. Ich konstrukcja była raczej podporządkowana względom ekonomicznym niż stricto wojskowym. Podobnie jak w swoim poprzedniku opancerzona była jedynie centralna cytadela pancerna. Jednak w odróżnieniu do HMS "INFLEXIBLE" okręty ukończono już bez ożaglowania pomocniczego. Na morzu okręty zachowywały się niezbyt poprawnie, wymagały ciągłej uwagi od obsługi steru. Przy większych prędkościach bardzo łatwo schodziły z kursu, co było bardzo niebezpieczne. Próbowano zaradzić temu przedłużając podwodną część rufową kadłuba, jednak bez pozytywnych rezultatów. Poza tym okręty te były bardzo "mokre" i niekomfortowe dla załogi.
Uzbrojenie
Działa 318 mm (12,5 in) MLR zostały zamontowane po dwa w wieżach chronionych od przodu pancerzem o grubości 406 mm (16 in), natomiast na bokach 356 mm (14 in). Opancerzenie wież było wykonane z pancerza warstwowego ("compound") - częściowo ze stali, a częściowo z żelaza. Działa 152 mm znajdowały się na dziobie i na rufie okrętu. W 1897 r. działa 152 mm zostały zamienione na wersje QF.
Opancerzenie
Opancerzenie okrętów typu "AGAMEMNON" było ograniczone do pancernej cytadeli. Miała ona długość 31,70 m (104 ft) i była ochraniana pancerzem wykonanym z żelaza. Na linii wodnej pancerz miał grubość 457 mm (18 in) natomiast poniżej i powyżej niej 381 mm (15 in). Pancerz miał podbicie z drewna i łączna jego grubość na burtach wynosiła 940 mm (37 in). Cytadela była zamknięta przegrodami o grubości od dziobu 419 mm (16,5 in) i od strony rufy 343 mm (13,5 in). Opancerzenie pokładu nad cytadelą i na pokładzie niższym wynosiło 76 mm (3 in).
Napęd
Okręty typu "AGAMEMNON" wyposażone były w dwie 3-cylindrowe maszyny parowe typu Penn IC. Moc uzyskiwana z maszyn pozwalała na osiąganie 13,2 węzłów, mimo że moc maszyn na obu okrętach nieco się różniła. Pomimo że oba okręty były zbudowane w taki sposób, iż położenie ich masztów jak również kształt nadbudówek wskazywał na możliwość używania ożaglowania, to jednak od samego początku nie stosowano tego rodzaju napędu.
Służba
HMS Agamemnon
13.10.1875 | Zatwierdzenie okrętu do budowy. |
09.05.1876 | Położenie stępki. |
17.09.1879 | Wodowanie. |
29.03.1883 | Ukończenie budowy okrętu. Koszt wyniósł 530 015 funtów (kadłub: 402 295 funtów, maszyny: 101 770 funtów). |
16.09.1884 | Okręt został wcielony do służby z przydziałem na Morze Śródziemne. |
17.09.1884 | Zmiana przydziału pancernika - okręt został przydzielony do służby na wodach otaczających Chiny, gdzie miał dołączyć do eskadry którą dowodził Vice-Admiral Sir William Dowell. |
18.09.1884 | Okręt rozpoczął próby odbiorcze w Keyham Basin. |
05.10.1884 | Okręt opuścił Plymouth Sound i udał się do Portsmouth. Dzień później okręt dotarł do celu i został zadokowany w celu oczyszczenia kadłuba. Po operacji oczyszczenia poszycia okręt udał się na sześciogodzinne próby morskie i powrócił do Devonport. Później tego samego miesiąca okręt powrócił do Portsmouth, gdzie dokonano na nim niewielkich zmian i modernizacji, m.in. jego górny żelazny pokład został dodatkowo wzmocniony granitową kostką. Podczas kolejnych prób odbiorczych po raz kolejny sygnalizowano problemy z podwójnym sterem, nie wydaje się natomiast by w jakikolwiek sposób próbowano zaradzić temu problemowi. Nawet mimo dyskusji na ten temat w Parlamencie Admiralicja udawała iż to nic istotnego. |
15.11.1884 | Okręt dotarł do Devonport ze Spithead. Dokonano drobnych napraw i rozpoczęto przygotowania do dalekiego rejsu. Na okręt dotarły również rozkazy, aby pancernik w drodze do Chin odwiedził Maltę. |
19.11.1884 | Okręt opuścił Devonport i udał się w rejs na miejsce pełnienia służby. |
26.11.1884 - 27.11.1884 | Okręt spędził niemal dwa dni w Gibraltarze. Kiedy go opuścił, w początkowym okresie rejsu raportowano iż okręt nie był w stanie utrzymać prostego kursu przy prędkości 8 węzłów. Najwidoczniej problem ze sterowaniem był dosyć poważny. |
04.12.1884 | Okręt dociera na Maltę. Okręt pozostał tam przez jakiś czas, dokonano kilku modernizacji i napraw oraz przygotowywano okręt do dalszego rejsu. |
03.01.1885 | Okręt opuścił Maltę i udał się w dalszy rejs do Chin. |
09.01.1885 | Okręt dotarł do Port Said. |
17.01.1885 | Okręt dotarł do Aden. Prasa doniosła iż ze względu na problemy ze sterowaniem przejście przez Kanał Sueski zajęło pancernikowi 5 dni, kilkukrotnie wchodząc na mieliznę i blokując drogę innym jednostkom. Dzień po zawinięciu do Adenu okręt opuścił port i udał się do Colombo. |
04.03.1885 - 06.03.1885 | Pobyt pancernika w Colombo. |
15.03.1885 - 17.03.1885 | Wizyta okrętu w Singapurze. |
03.1885 - 04.1885 | Okręt dotarł do Hongkongu i pozostawał tam jakiś czas. |
08.04.1885 - 15.04.1885 | Odwiedziny okrętu w Nagasaki. |
16.04.1885 - 05.1885 | Okręt udał się do Port Hamilton (Komundo) w Korei, gdzie był częścią sił brytyjskich blokujących i okupujących port. Brytyjskie siły oficjalnie podjęły tą akcję aby uprzedzić Rosję. Napięte stosunki między Wielką Brytanią a Rosją tym razem były spowodowane rejonem zapalnym w Afganistanie. |
06.05.1885 | Sytuacja uległa zaognieniu w momencie powrotu pancernika z Port Hamilton do Jokohamy. Dotarł on do Jokohamy 6 maja w towarzystwie HMS "SAPPHIRE" i HMS "SWIFT". Podczas wejścia do portu okręty stały się obiektem "wrogiej demonstracji siły" ze strony rosyjskiego krążownika "WLADIMIR MONOMACH". Zgodnie z relacją dowódcy okrętu, którym w owym czasie był Captain Samuel Long, działa na okrętach były zakryte, zaś furty działowe zamknięte. Natomiast rosyjski krążownik był w pełnej gotowości bojowej, co zaskoczyło dowódcę pancernika. Nakazał natychmiast przygotować okręt do walki, gdyż przebywając przez jakiś czas na morzu nie miał informacji na temat aktualnych stosunków pomiędzy Wielką Brytanią a Rosją - nie wiedział więc czy oba kraje nie są już w stanie wojny. Jednak opanowanie dowódców wszystkich okrętów zapobiegło nieprzyjemnemu incydentowi, zaś aby uniknąć konfliktów Long nakazał przenieść okręt do Yokosuka. Aby zapobiec jakimkolwiek nieporozumieniom wypływając z portu i mijając rosyjski krążownik nakazał zagrać okrętowej orkiestrze rosyjski hymn narodowy. Po dotarciu do Yokosuka okręty brytyjskie obserwowały rosyjski krążownik w oczekiwaniu na rozwój sytuacji. |
06.1885 - 08.1885 | Okręt powrócił do blokady Port Hamilton. 12 sierpnia udał się do Nagasaki aby uzupełnić zapasy, powracając do Port Hamilton 21 sierpnia. |
09.1885 - 10.1885 | Okręt nadal stacjonuje w Port Hamilton, jednak tym razem na pokładzie okrętu urzęduje oficer dowodzący blokadą. |
10.1885 - 01.1886 | Okręt wraca do Hongkongu. |
13.02.1886 - 17.02.1886 | Okręt wizytował Bangkok. Podczas wizyty w porcie, na okręcie złożył wizytę Król Syjamu. |
20.02.1886 - 27.02.1886 | Okręt przebywa w Singapurze. Wraz z nim w porcie stacjonują HMS "AUDACIOUS" i HMS "DARING". Podczas pobytu w Singapurze okręt zostaje przydzielony do służby na Morzu Śródziemnym. |
06.03.1886 - 09.03.1886 | Okręt w drodze powrotnej na Morze Śródziemne odwiedza Colombo. |
21.03.1886 - 22.03.1886 | Pobyt w Adenie. |
30.03.1886 | Okręt dociera do Suezu. |
07.04.1886 - 18.04.1886 | Pobyt okrętu w Suda Bay. |
21.04.1886 - 05.06.1886 | Okręt dociera na Maltę. Najprawdopodobniej na okręcie w tym czasie dokonano napraw. |
10.06.1886 - 13.07.1886 | Okręt powraca do Suda Bay. |
15.07.1886 - 03.08.1886 | Powrót na Maltę. |
09.08.1886 - 30.08.1886 | Okręt wizytuje Aleksandrię. |
02.09.1886 - 10.1886 | Okręt udał się na Morze Egejskie aby pomóc obywatelom Grecji dotkniętym trzęsieniem ziemi. Dowódca Mediterranean Fleet (Diuk Edynburga) wysłał pancernik z zapasami i personelem medycznym do Morea. Okręt odwiedził również Pylos, Navarino, Mityleny, Salonik i Korfu. |
27.10.1886 - 03.1887 | Pancernik powraca na Maltę. |
28.03.1887 | Okręt wraz z HMS "THUNDERER" i HMS "COLOSSUS" oraz HMS "DREADNOUGHT" z Księciem Walii i Diukiem Edynburga na pokładzie udał się do Cannes. Okręty docierają na miejsce 1 kwietnia i przebywają tam aż do 7 kwietnia. |
14.04.1887 - 07.1887 | Pancernik bazował na Malcie. |
27.07.1887 - 28.10.1887 | Okręt wraz z flagowym HMS "DREADNOUGHT" dociera do Malagi. po krótkim pobycie w porcie okręty ruszają w dalszy rejs odwiedzając m.in. Gibraltar (okręty opuściły port 11 sierpnia), Kadyks, Wenecję (wpływają do portu 3 września), Cattaro (docierają tam 29 września) i Korfu, by 28 października wrócić na Maltę. |
11.1887 - 12.1887 | Okręt podczas pobytu na Malcie zostaje czasowo zdjęty ze służby. Jego załoga zostaje wymieniona, stara na transportowcu wojska HMS "HIMALAYA" udaje się do Wielkiej Brytanii. |
13.12.1887 | Okręt ponownie wcielony do służby po pobycie w doku na Malcie. W doku dokonano głównie napraw i korekt urządzeń sterujących okrętem. |
08.08.1890 | Okręt dociera do Salonik. |
16.08.1890 | Okręt opuszcza Saloniki i kieruje się do Lemnos. |
1889 - 1890 | Okręt został tymczasowo oddelegowany do służby na obszarze Wschodnich Indii. M.in. uczestniczył w blokadzie portu Zanzibar przeciwdziałając handlowi niewolnikami. |
1890 | Okręt powrócił do służby na Morzu Śródziemnym. Pełnił tam służbę aż do 1892 r. |
08.08.1890 | Okręt dociera do Salonik. |
16.08.1890 | Okręt opuszcza Saloniki i kieruje się do Lemnos. |
07.02.1891 | Okręt udaje się do Candia. |
14.03.1891 | Okręt dociera do Aten płynąc z portu Smyrna. |
12.04.1891 | Okręt jest raportowany na Malcie. |
01.01.1892 | Okręt dociera do Aten. |
26.01.1892 | Okręt został czasowo zdjęty ze służby na Malcie. |
18.08.1892 | Okręt zostaje zdjęty ze służby na Morzu Śródziemnym i wraca do Wielkiej Brytanii |
1892 | Okręt przydzielono do Reserve Fleet. |
09.01.1896 | Okręt wycofano ze służby czynnej i skierowano do rezerwy. |
1897 | Okręt przeszedł wymianę uzbrojenia pomocniczego. |
1901 | Okręt został uznany za nienadający się do użycia. |
01.1903 | Okręt został sprzedany na złom do Niemiec. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
16.09.1884 - 03.1886 | Captain Samuel Long |
22.03.1886 - 30.07.1887 | Captain Alfred T. Dale |
05.08.1887 - 08.1890 | Captain Charles S. Cardale |
08.1890 - 08.1891 | Captain Charles L. Oxley |
10.08.1891 - 08.1891 | Captain Charles Johnstone |
08.1892 - 10.1892 | Captain George L. Atkinson-Willes |
25.01.1900 | Commander (N) Charles G. S. Eeles |
HMS Ajax
13.10.1875 | Zatwierdzenie okrętu do budowy. |
21.03.1876 | Położenie stępki. |
10.03.1880 | Wodowanie. |
30.03.1883 | Ukończenie budowy okrętu. Koszt wyniósł 548 393 funty (kadłub: 411 622 funty, maszyny: 106 735 funtów). |
30.04.1885 | Okręt został przydzielony do Special Service Squadron dowodzonego przez admirała Hornby'ego. |
08.1885 | Okręt rozpoczął pełnienie służby strażniczej w Greenock. Pełnił służbę w tym charakterze aż do 1891 r. |
04.1886 - 05.1886 | Okręt przechodził remont w Chatham. |
08.06.1886 | Okręt opuścił Sheerness i dwa dni później dotarł do Portland, gdzie dołączył do innych okrętów Reserve Squadron. Przebywał tam aż do 18 czerwca. |
06.1886 - 07.1886 | Ćwiczenia i manewry Reserve Squadron. W tym czasie okręty odwiedziły m.in. Berehaven (23.06 - 30.06), Ferrol (05.07 - 07.07), Vigo (09.07 - 19.07). |
23.07.1886 | Przegląd Floty w Spithead. |
28.07.1886 | Okręt opuścił port z oddziałem Piechoty Morskiej, który został dostarczony do Oban 30 lipca. Związane było to z zamieszkami na wyspie Tiree. Okręt pozostał tam jakiś czas odwiedzając również Tobermory. |
10.08.1886 | Okręt dotarł do Greenock, gdzie wrócił do pełnienia służby strażniczej. |
18.02.1887 | Pancernik opuścił Greenock. Po opuszczeniu portu załoga rozpoczęła ćwiczenia artyleryjskie. Podczas przechodzenia przez Arran jedno z dział przypadkowo wypaliło. Pocisk odbił się rykoszetem od powierzchni wody i poleciał w głąb lądu. Ostatecznie detonował w okolicach domu "Ashgrove Villa" w Innellan, wybijając spory krater powalając drzewa i raniąc 3 osoby. |
24.02.1887 - 06.1887 | Okręt dociera do Chatham na remont. |
04.07.1887 | Okręt dociera do Sheerness. Po krótkim pobycie udaje się do Portland. |
19.07.1887 | Po opuszczeniu Portland pancernik ulega kolizji z HMS "DEVASTATION". Wina za spowodowanie kolizji spadła na dowódcę HMS "DEVASTATION". |
23.07.1887 | Przegląd floty w Spithead. |
25.07.1887 - 29.07.1887 | Wizyta w Portsmouth. |
01.08.1887 - 15.08.1887 | Pancernik dołącza do okrętów Channel Fleet na ćwiczenia, które odbyły się na Morzu Irlandzkim i na zachodnich podejściach. |
17.08.1887 | Okręt zawija do Plymouth Sound. |
23.08.1887 | Powrót do Greenock i służba strażnicza. |
23.11.1887 | Okręt opuścił Greenock z oddziałem Marines, którzy mieli być dostarczeni do Stornaway. Jednakże na morzu okręt zaskoczył sztorm, który spowodował uszkodzenie maszynki sterowej. Okręt chroniąc się przed warunkami pogodowymi zawinął do Lamlash Bay. |
28.11.1887 | Okręt został zaholowany z powrotem do Greenock przez holownik. |
05.04.1890 | Okręt jest raportowany w Plymouth. |
15.07.1890 | Okręt dociera do Torbay. |
08.08.1890 -18.08.1890 | Okręt uczestniczy w manewrach na Atlantyku. |
07.04.1891 - 04.10.1891 | Okręt zostaje wycofany ze służby w Chatham na czas dokonania napraw i remontu bieżącego. |
1891 | Okręt zostaje przeniesiony do First Reserve. |
1893 | Okręt zostaje wycofany ze służby czynnej i przeniesiony do rezerwy. |
1897 | Okręt przeszedł wymianę uzbrojenia pomocniczego. |
1901 | Okręt zostaje wyznaczony do służby portowej. |
03.1904 | Okręt został sprzedany na złom do Castle, Charlton. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
04.1885 - 08.1885 | Captain William R. Kennedy |
08.1885 - 11.1885 | Captain Edward S. Adeane |
27.11.1885 - 28.11.1888 | Captain Francis Durrant |
28.11.1888 - 04.1891 | Captain Robert H. Boyle |
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.