Agamemnon (1879)

Okręty typu "AGAMEMNON" były mniejszą wersją HMS "INFLEXIBLE". W projekcie nadzorowanym przez Nathaniela Barnaby'ego wprowadzono zmiany obniżające zanurzenie, tak aby można wykorzystać okręty tego typu na Bałtyku oraz Morzu Czarnym, przeciwko Rosji. Okręty te zakończyły w Royal Navy erę masztowych pancerników wieżowych.

Kraj: Wielka Brytania
klasa: pancernik wieżowy (pancerny okręt wieżowy)

Specyfikacja

Nazwa okrętu	Stocznia	Położenie stępki	Wodowanie	Ukończenie budowy	Los okrętu
AGAMEMNON	Chatham DYd	09.05.1876	17.09.1879	29.03.1883	Sprzedany w 1903 r.
AJAX	Pembroke DYd	21.03.1876	10.03.1880	30.03.1883	Sprzedany na złom w 1904 r.

Dane taktyczno-techniczne

Wymiary:

Wyporność projektowana	8492 t.
Wyporność pełna	8510 t.
Długość między pionami	85,34 m (280 ft 0 in)
Długość całkowita	91,67 m (300 ft 9 in)
Szerokość	20,12 m (66 ft 0 in)
Głębokość	7,32 m (24 ft 0 in)
Zanurzenie	7,16 m (23 ft 6 in)

Napęd:

Maszyny	Dwie 3-cylindrowe maszyny parowe typu Penn IC, 10 kotłów rurowych, 2 śruby
Moc indykowana	6360 ihp ("AJAX": 6440 ihp)
Prędkość	13,2 węzłów
Paliwo	normalny ładunek: 700 t. węgla maksymalny ładunek: 960 t. węgla
Zasięg	4100 mil morskich przy prędkości 10 węzłów

Opancerzenie:

Cytadela	457 mm - 381 mm (18 in - 15 in) na podkładzie 457 mm (18 in) drewna tekowego
Wieże działowe	406 mm - 356 mm (16 in - 14 in)
Przegrody	419 mm - 343 mm (16,5 in - 13,5 in)
Pokład	76 mm (3 in)
Stanowisko dowodzenia	305 mm (12 in)

Uzbrojenie:

Początkowe	4 działa 318 mm (12,5 in) MLR (38 t.) (2x2); 2 działa 152 mm (6 in) (81 cwt) RBL; 6 dział 6-funtowych (6 pdr) Nordenfelds QF; 2 lekkie działa, 13 karabinów maszynowych, 2 wyrzutnie torpedowe 356 mm (14 in)
Modernizacja w 1897 r.	4 działa 318 mm (12,5 in) MLR (38 t.) (2x2); 2 działa 152 mm (6 in) QF; 6 dział 6-funtowych (6 pdr) Nordenfelds QF; 2 lekkie działa, 13 karabinów maszynowych, 2 wyrzutnie torpedowe 356 mm (14 in)

Ludzie:

Załoga

345 - 405 oficerów i marynarzy

Projekt

Okręty typu "AGAMEMNON" były mniejszymi, i przede wszystkim tańszymi wersjami HMS "INFLEXIBLE". Były ostatnimi z wielkich okrętów Royal Navy niosącymi działa ładowane odprzodowo jako artylerię główną, jak również pierwszymi, w odniesieniu do których zastosowano pojęcie artylerii pomocniczej, wspomagającej artylerię główną w walce przeciwko mniejszymi jednostkami oraz niszczącymi nieopancerzone struktury na okrętach pancernych przeciwnika. Na nich również zakończyła się w brytyjskiej marynarce wojennej era masztowych pancerników wieżowych.

Konstrukcja

Kadłub

Wyporność projektowa wynosiła 8492 t., natomiast pełna 8510 t. Długość między pionami wynosiła 85,34 m (280 ft 0 in), długość całkowita 91,67 m (300 ft 9 in), szerokość 20,12 m (66 ft 0 in), natomiast zanurzenie 7,16 m (23 ft 6 in). Budowa kadłuba zasadniczo bazowała na pancerniku HMS "INFLEXIBLE", jednakże została odpowiednio zmodyfikowana tak, aby okręt miał mniejsze zanurzenie. Ich konstrukcja była raczej podporządkowana względom ekonomicznym niż stricto wojskowym. Podobnie jak w swoim poprzedniku opancerzona była jedynie centralna cytadela pancerna. Jednak w odróżnieniu do HMS "INFLEXIBLE" okręty ukończono już bez ożaglowania pomocniczego. Na morzu okręty zachowywały się niezbyt poprawnie, wymagały ciągłej uwagi od obsługi steru. Przy większych prędkościach bardzo łatwo schodziły z kursu, co było bardzo niebezpieczne. Próbowano zaradzić temu przedłużając podwodną część rufową kadłuba, jednak bez pozytywnych rezultatów. Poza tym okręty te były bardzo "mokre" i niekomfortowe dla załogi.

Uzbrojenie

Działa 318 mm (12,5 in) MLR zostały zamontowane po dwa w wieżach chronionych od przodu pancerzem o grubości 406 mm (16 in), natomiast na bokach 356 mm (14 in). Opancerzenie wież było wykonane z pancerza warstwowego ("compound") - częściowo ze stali, a częściowo z żelaza. Działa 152 mm znajdowały się na dziobie i na rufie okrętu. W 1897 r. działa 152 mm zostały zamienione na wersje QF.

Opancerzenie

Opancerzenie okrętów typu "AGAMEMNON" było ograniczone do pancernej cytadeli. Miała ona długość 31,70 m (104 ft) i była ochraniana pancerzem wykonanym z żelaza. Na linii wodnej pancerz miał grubość 457 mm (18 in) natomiast poniżej i powyżej niej 381 mm (15 in). Pancerz miał podbicie z drewna i łączna jego grubość na burtach wynosiła 940 mm (37 in). Cytadela była zamknięta przegrodami o grubości od dziobu 419 mm (16,5 in) i od strony rufy 343 mm (13,5 in). Opancerzenie pokładu nad cytadelą i na pokładzie niższym wynosiło 76 mm (3 in).

Napęd

Okręty typu "AGAMEMNON" wyposażone były w dwie 3-cylindrowe maszyny parowe typu Penn IC. Moc uzyskiwana z maszyn pozwalała na osiąganie 13,2 węzłów, mimo że moc maszyn na obu okrętach nieco się różniła. Pomimo że oba okręty były zbudowane w taki sposób, iż położenie ich masztów jak również kształt nadbudówek wskazywał na możliwość używania ożaglowania, to jednak od samego początku nie stosowano tego rodzaju napędu.

Służba

HMS Agamemnon

13.10.1875	Zatwierdzenie okrętu do budowy.
09.05.1876	Położenie stępki.
17.09.1879	Wodowanie.
29.03.1883	Ukończenie budowy okrętu. Koszt wyniósł 530 015 funtów (kadłub: 402 295 funtów, maszyny: 101 770 funtów).
16.09.1884	Okręt został wcielony do służby z przydziałem na Morze Śródziemne.
17.09.1884	Zmiana przydziału pancernika - okręt został przydzielony do służby na wodach otaczających Chiny, gdzie miał dołączyć do eskadry którą dowodził Vice-Admiral Sir William Dowell.
18.09.1884	Okręt rozpoczął próby odbiorcze w Keyham Basin.
05.10.1884	Okręt opuścił Plymouth Sound i udał się do Portsmouth. Dzień później okręt dotarł do celu i został zadokowany w celu oczyszczenia kadłuba. Po operacji oczyszczenia poszycia okręt udał się na sześciogodzinne próby morskie i powrócił do Devonport. Później tego samego miesiąca okręt powrócił do Portsmouth, gdzie dokonano na nim niewielkich zmian i modernizacji, m.in. jego górny żelazny pokład został dodatkowo wzmocniony granitową kostką. Podczas kolejnych prób odbiorczych po raz kolejny sygnalizowano problemy z podwójnym sterem, nie wydaje się natomiast by w jakikolwiek sposób próbowano zaradzić temu problemowi. Nawet mimo dyskusji na ten temat w Parlamencie Admiralicja udawała iż to nic istotnego.
15.11.1884	Okręt dotarł do Devonport ze Spithead. Dokonano drobnych napraw i rozpoczęto przygotowania do dalekiego rejsu. Na okręt dotarły również rozkazy, aby pancernik w drodze do Chin odwiedził Maltę.
19.11.1884	Okręt opuścił Devonport i udał się w rejs na miejsce pełnienia służby.
26.11.1884 - 27.11.1884	Okręt spędził niemal dwa dni w Gibraltarze. Kiedy go opuścił, w początkowym okresie rejsu raportowano iż okręt nie był w stanie utrzymać prostego kursu przy prędkości 8 węzłów. Najwidoczniej problem ze sterowaniem był dosyć poważny.
04.12.1884	Okręt dociera na Maltę. Okręt pozostał tam przez jakiś czas, dokonano kilku modernizacji i napraw oraz przygotowywano okręt do dalszego rejsu.
03.01.1885	Okręt opuścił Maltę i udał się w dalszy rejs do Chin.
09.01.1885	Okręt dotarł do Port Said.
17.01.1885	Okręt dotarł do Aden. Prasa doniosła iż ze względu na problemy ze sterowaniem przejście przez Kanał Sueski zajęło pancernikowi 5 dni, kilkukrotnie wchodząc na mieliznę i blokując drogę innym jednostkom. Dzień po zawinięciu do Adenu okręt opuścił port i udał się do Colombo.
04.03.1885 - 06.03.1885	Pobyt pancernika w Colombo.
15.03.1885 - 17.03.1885	Wizyta okrętu w Singapurze.
03.1885 - 04.1885	Okręt dotarł do Hongkongu i pozostawał tam jakiś czas.
08.04.1885 - 15.04.1885	Odwiedziny okrętu w Nagasaki.
16.04.1885 - 05.1885	Okręt udał się do Port Hamilton (Komundo) w Korei, gdzie był częścią sił brytyjskich blokujących i okupujących port. Brytyjskie siły oficjalnie podjęły tą akcję aby uprzedzić Rosję. Napięte stosunki między Wielką Brytanią a Rosją tym razem były spowodowane rejonem zapalnym w Afganistanie.
06.05.1885	Sytuacja uległa zaognieniu w momencie powrotu pancernika z Port Hamilton do Jokohamy. Dotarł on do Jokohamy 6 maja w towarzystwie HMS "SAPPHIRE" i HMS "SWIFT". Podczas wejścia do portu okręty stały się obiektem "wrogiej demonstracji siły" ze strony rosyjskiego krążownika "WLADIMIR MONOMACH". Zgodnie z relacją dowódcy okrętu, którym w owym czasie był Captain Samuel Long, działa na okrętach były zakryte, zaś furty działowe zamknięte. Natomiast rosyjski krążownik był w pełnej gotowości bojowej, co zaskoczyło dowódcę pancernika. Nakazał natychmiast przygotować okręt do walki, gdyż przebywając przez jakiś czas na morzu nie miał informacji na temat aktualnych stosunków pomiędzy Wielką Brytanią a Rosją - nie wiedział więc czy oba kraje nie są już w stanie wojny. Jednak opanowanie dowódców wszystkich okrętów zapobiegło nieprzyjemnemu incydentowi, zaś aby uniknąć konfliktów Long nakazał przenieść okręt do Yokosuka. Aby zapobiec jakimkolwiek nieporozumieniom wypływając z portu i mijając rosyjski krążownik nakazał zagrać okrętowej orkiestrze rosyjski hymn narodowy. Po dotarciu do Yokosuka okręty brytyjskie obserwowały rosyjski krążownik w oczekiwaniu na rozwój sytuacji.
06.1885 - 08.1885	Okręt powrócił do blokady Port Hamilton. 12 sierpnia udał się do Nagasaki aby uzupełnić zapasy, powracając do Port Hamilton 21 sierpnia.
09.1885 - 10.1885	Okręt nadal stacjonuje w Port Hamilton, jednak tym razem na pokładzie okrętu urzęduje oficer dowodzący blokadą.
10.1885 - 01.1886	Okręt wraca do Hongkongu.
13.02.1886 - 17.02.1886	Okręt wizytował Bangkok. Podczas wizyty w porcie, na okręcie złożył wizytę Król Syjamu.
20.02.1886 - 27.02.1886	Okręt przebywa w Singapurze. Wraz z nim w porcie stacjonują HMS "AUDACIOUS" i HMS "DARING". Podczas pobytu w Singapurze okręt zostaje przydzielony do służby na Morzu Śródziemnym.
06.03.1886 - 09.03.1886	Okręt w drodze powrotnej na Morze Śródziemne odwiedza Colombo.
21.03.1886 - 22.03.1886	Pobyt w Adenie.
30.03.1886	Okręt dociera do Suezu.
07.04.1886 - 18.04.1886	Pobyt okrętu w Suda Bay.
21.04.1886 - 05.06.1886	Okręt dociera na Maltę. Najprawdopodobniej na okręcie w tym czasie dokonano napraw.
10.06.1886 - 13.07.1886	Okręt powraca do Suda Bay.
15.07.1886 - 03.08.1886	Powrót na Maltę.
09.08.1886 - 30.08.1886	Okręt wizytuje Aleksandrię.
02.09.1886 - 10.1886	Okręt udał się na Morze Egejskie aby pomóc obywatelom Grecji dotkniętym trzęsieniem ziemi. Dowódca Mediterranean Fleet (Diuk Edynburga) wysłał pancernik z zapasami i personelem medycznym do Morea. Okręt odwiedził również Pylos, Navarino, Mityleny, Salonik i Korfu.
27.10.1886 - 03.1887	Pancernik powraca na Maltę.
28.03.1887	Okręt wraz z HMS "THUNDERER" i HMS "COLOSSUS" oraz HMS "DREADNOUGHT" z Księciem Walii i Diukiem Edynburga na pokładzie udał się do Cannes. Okręty docierają na miejsce 1 kwietnia i przebywają tam aż do 7 kwietnia.
14.04.1887 - 07.1887	Pancernik bazował na Malcie.
27.07.1887 - 28.10.1887	Okręt wraz z flagowym HMS "DREADNOUGHT" dociera do Malagi. po krótkim pobycie w porcie okręty ruszają w dalszy rejs odwiedzając m.in. Gibraltar (okręty opuściły port 11 sierpnia), Kadyks, Wenecję (wpływają do portu 3 września), Cattaro (docierają tam 29 września) i Korfu, by 28 października wrócić na Maltę.
11.1887 - 12.1887	Okręt podczas pobytu na Malcie zostaje czasowo zdjęty ze służby. Jego załoga zostaje wymieniona, stara na transportowcu wojska HMS "HIMALAYA" udaje się do Wielkiej Brytanii.
13.12.1887	Okręt ponownie wcielony do służby po pobycie w doku na Malcie. W doku dokonano głównie napraw i korekt urządzeń sterujących okrętem.
08.08.1890	Okręt dociera do Salonik.
16.08.1890	Okręt opuszcza Saloniki i kieruje się do Lemnos.
1889 - 1890	Okręt został tymczasowo oddelegowany do służby na obszarze Wschodnich Indii. M.in. uczestniczył w blokadzie portu Zanzibar przeciwdziałając handlowi niewolnikami.
1890	Okręt powrócił do służby na Morzu Śródziemnym. Pełnił tam służbę aż do 1892 r.
08.08.1890	Okręt dociera do Salonik.
16.08.1890	Okręt opuszcza Saloniki i kieruje się do Lemnos.
07.02.1891	Okręt udaje się do Candia.
14.03.1891	Okręt dociera do Aten płynąc z portu Smyrna.
12.04.1891	Okręt jest raportowany na Malcie.
01.01.1892	Okręt dociera do Aten.
26.01.1892	Okręt został czasowo zdjęty ze służby na Malcie.
18.08.1892	Okręt zostaje zdjęty ze służby na Morzu Śródziemnym i wraca do Wielkiej Brytanii
1892	Okręt przydzielono do Reserve Fleet.
09.01.1896	Okręt wycofano ze służby czynnej i skierowano do rezerwy.
1897	Okręt przeszedł wymianę uzbrojenia pomocniczego.
1901	Okręt został uznany za nienadający się do użycia.
01.1903	Okręt został sprzedany na złom do Niemiec.

ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)

16.09.1884 - 03.1886	Captain Samuel Long
22.03.1886 - 30.07.1887	Captain Alfred T. Dale
05.08.1887 - 08.1890	Captain Charles S. Cardale
08.1890 - 08.1891	Captain Charles L. Oxley
10.08.1891 - 08.1891	Captain Charles Johnstone
08.1892 - 10.1892	Captain George L. Atkinson-Willes
25.01.1900	Commander (N) Charles G. S. Eeles

HMS Ajax

13.10.1875	Zatwierdzenie okrętu do budowy.
21.03.1876	Położenie stępki.
10.03.1880	Wodowanie.
30.03.1883	Ukończenie budowy okrętu. Koszt wyniósł 548 393 funty (kadłub: 411 622 funty, maszyny: 106 735 funtów).
30.04.1885	Okręt został przydzielony do Special Service Squadron dowodzonego przez admirała Hornby'ego.
08.1885	Okręt rozpoczął pełnienie służby strażniczej w Greenock. Pełnił służbę w tym charakterze aż do 1891 r.
04.1886 - 05.1886	Okręt przechodził remont w Chatham.
08.06.1886	Okręt opuścił Sheerness i dwa dni później dotarł do Portland, gdzie dołączył do innych okrętów Reserve Squadron. Przebywał tam aż do 18 czerwca.
06.1886 - 07.1886	Ćwiczenia i manewry Reserve Squadron. W tym czasie okręty odwiedziły m.in. Berehaven (23.06 - 30.06), Ferrol (05.07 - 07.07), Vigo (09.07 - 19.07).
23.07.1886	Przegląd Floty w Spithead.
28.07.1886	Okręt opuścił port z oddziałem Piechoty Morskiej, który został dostarczony do Oban 30 lipca. Związane było to z zamieszkami na wyspie Tiree. Okręt pozostał tam jakiś czas odwiedzając również Tobermory.
10.08.1886	Okręt dotarł do Greenock, gdzie wrócił do pełnienia służby strażniczej.
18.02.1887	Pancernik opuścił Greenock. Po opuszczeniu portu załoga rozpoczęła ćwiczenia artyleryjskie. Podczas przechodzenia przez Arran jedno z dział przypadkowo wypaliło. Pocisk odbił się rykoszetem od powierzchni wody i poleciał w głąb lądu. Ostatecznie detonował w okolicach domu "Ashgrove Villa" w Innellan, wybijając spory krater powalając drzewa i raniąc 3 osoby.
24.02.1887 - 06.1887	Okręt dociera do Chatham na remont.
04.07.1887	Okręt dociera do Sheerness. Po krótkim pobycie udaje się do Portland.
19.07.1887	Po opuszczeniu Portland pancernik ulega kolizji z HMS "DEVASTATION". Wina za spowodowanie kolizji spadła na dowódcę HMS "DEVASTATION".
23.07.1887	Przegląd floty w Spithead.
25.07.1887 - 29.07.1887	Wizyta w Portsmouth.
01.08.1887 - 15.08.1887	Pancernik dołącza do okrętów Channel Fleet na ćwiczenia, które odbyły się na Morzu Irlandzkim i na zachodnich podejściach.
17.08.1887	Okręt zawija do Plymouth Sound.
23.08.1887	Powrót do Greenock i służba strażnicza.
23.11.1887	Okręt opuścił Greenock z oddziałem Marines, którzy mieli być dostarczeni do Stornaway. Jednakże na morzu okręt zaskoczył sztorm, który spowodował uszkodzenie maszynki sterowej. Okręt chroniąc się przed warunkami pogodowymi zawinął do Lamlash Bay.
28.11.1887	Okręt został zaholowany z powrotem do Greenock przez holownik.
05.04.1890	Okręt jest raportowany w Plymouth.
15.07.1890	Okręt dociera do Torbay.
08.08.1890 -18.08.1890	Okręt uczestniczy w manewrach na Atlantyku.
07.04.1891 - 04.10.1891	Okręt zostaje wycofany ze służby w Chatham na czas dokonania napraw i remontu bieżącego.
1891	Okręt zostaje przeniesiony do First Reserve.
1893	Okręt zostaje wycofany ze służby czynnej i przeniesiony do rezerwy.
1897	Okręt przeszedł wymianę uzbrojenia pomocniczego.
1901	Okręt zostaje wyznaczony do służby portowej.
03.1904	Okręt został sprzedany na złom do Castle, Charlton.