HMS "ROYAL SOVEREIGN" był początkowo planowany jako trójpokładowy, 121-działowy, żaglowy okręt liniowy, w czasie budowy został wyposażony w napęd parowy i śrubę napędową, a po kolejnej przebudowie wszedł do służby w 1864 jako pierwszy wieżowy okręt pancerny w Royal Navy.
Kraj: Wielka Brytania klasa: pancernik obrony wybrzeża (wieżowy okręt pancerny, okręt obrony wybrzeża) |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
ROYAL SOVEREIGN | Portsmouth DYd | 17.12.1849 | 25.04.1857 | 20.08.1864 | Sprzedany na złom w 1885 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność | 4955 t. |
Tonaż | 3963 bm |
Długość między pionami | 73,30 m (240 ft 6 in) |
Długość stępki dla obliczeń tonażu | 61,56 m (201 ft 11½ in) |
Szerokość | 18,91 m (62 ft 0½ in) |
Szerokość dla obliczeń tonażu | 18,05 m (59 ft 2½ in) |
Zanurzenie średnie | 7,09 m (23 ft 3 in) |
Zanurzenie dla wyporności lekkiej - dziób | 6,45 m (21 ft 2 in) |
Zanurzenie dla wyporności lekkiej - rufa | 7,52 m (24 ft 8 in) |
Napęd:
Maszyny | Dwucylindrowa maszyna parowe typu Maudslay HRCR, 1 śruba |
Moc nominalna | 800 nhp |
Moc indykowana | 2463 ihp |
Prędkość (maszyna parowa) | 11 węzłów |
Paliwo | 280 t. węgla |
Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
Burty | 140 mm - 114 mm (5½ in - 4½ in) na podkładzie z 914 mm (36 in) drewna dębowego |
Wieże działowe | 254 mm - 140 mm (10 in - 5½ in) |
Stanowisko dowodzenia | 140 mm (5½ in) |
Pokład | 25 mm (1 in) |
Uzbrojenie:
Początkowe | 5 dział 268 mm (10½ in) 150-funtowych (150 pdr) SBML (3x1, 1x2) |
Modernizacja w 1867 r. | 5 dział 229 mm (9 in) (12½ t.) MLR (3x1, 1x2) |
Ludzie:
Załoga | 296 oficerów i marynarzy |
Projekt
W 1844 brytyjska Admiralicja zamówiła w stoczni Pembroke cztery 121-działowe trójpokładowe okręty liniowe typu "QUEEN". Po wprowadzeniu zmian w projekcie okręty zostały ponownie zamówione 29 sierpnia 1848. Stępkę pod budowę czwartego okrętu serii HMS "ROYAL SOVEREIGN" położono 17 grudnia 1848. 23 czerwca 1854 r. podjęto decyzję o zamontowaniu na okręcie silnika parowego i śruby napędowej. Wodowanie częściowo wyposażonego okrętu nastąpiło 25 kwietnia 1857.
3 kwietnia 1862 podjęto decyzję o przebudowie nieukończonego okrętu na eksperymentalny pancernik wieżowy, w celu przetestowania wyposażenia okrętów w wieże artyleryjskie - 25 dni po sławnym pojedynku na Hampton Roads. Przebudowę zaprojektował Captain Cowper Coles, który wierzył, iż konfiguracja okrętu z działami zamontowanymi w wieżach oraz pozbawionymi omasztowania jest przyszłością konstrukcji okrętowej. Przebudowę zakończono w sierpniu 1864.
Konstrukcja
Kadłub
Napęd parowo-żaglowy wymagał znacznych zmian konstrukcyjnych. Kadłub przedłużono o 9 metrów, aby zrobić miejsce na maszynę parową. Po pierwszej konwersji wyporność okrętu wynosiła 3765 30/94 t., długość pokładu działowego 73,33 m (240 ft 7 in), natomiast szerokość 18,30 m (60 ft 0½ in). W ramach ponownej konwersji z żaglowego okrętu liniowego pozbawiono pierwotny kadłub górnych pokładów, pozostawiając tylko dolny. Po drugiej konwersji wyporność okrętu wynosiła 4955 t. Długość między pionami wynosiła 73,30 m (240 ft 6 in), szerokość 18,91 m (62 ft 0,5 in), zanurzenie średnie natomiast 7,09 m (23 ft 3 in). Wolna burta po tej operacji wynosiła zaledwie 2,13 m - 2,44 m (7 ft - 8 ft). Kadłub i pokłady zostały odpowiednio wzmocnione za pomocą drewnianych i żelaznych elementów, tak aby konstrukcja wytrzymała ciężar wież i oddziaływania sił oddziałujących na kadłub podczas strzelania.
Uzbrojenie
Pierwotnie okręt miał być wyposażony w pięć wieżyczek uzbrojonych albo w dwa działa 68-funtowe SBML lub jedno 100-funtowe SBML. Ostatecznie okręt uzbrojony był w 5 dział 268 mm (10,5 in) SBML umieszczonych w wieżach działowych - trzech pojedynczych i jednej dwudziałowej. Wieża dwudziałowe znajdowała się w części dziobowej, przed kominem. Wieże jednodziałowe z kolei umieszczono w kierunku rufy za kominem, w osi kadłuba. Wieża dwudziałowa ważyła 163 t., natomiast jednodziałowa 151 t. Wszystkie były wykonane ręcznie. W 1867 r. wymieniono działa SBML na działa 229 mm (9 in) MLR.
Opancerzenie
Pas pancerny ciągnął się przez całą długość kadłuba i sięgał od górnego pokładu aż do poziomu 0,92 m (3 ft) poniżej linii wodnej. Grubość pancerza na śródokręciu wynosiła 140 mm (5,5 in), zmniejszając się w kierunku dziobu i rufy do 114 mm (4,5 in). Pod pancerzem kadłub miał grubość 914 mm (36 in) i był wykonany z dębu. Wieże działowe były ochraniane pancerzem o grubości 140 mm (5,5 in) i dodatkowo w okolicy furty działowej miały zamocowane płyty pancerne o grubości 114 mm (4,5 in).
Napęd
Napęd okrętowi zapewniała dwucylindrowa maszyna typu Maudslay HRCR. Średnica cylindrów wynosiła 2,08 m (82 in), natomiast skok 1,22 m (48 in). Maszyny osiągały moc 2463 KM (indykowanych) co pozwalało na osiągnięcie prędkości 11,00 węzłów. Okręt zachowywał się poprawnie na morzu, jednak podlegał mocnym, szybkim przechyłom i był mocno zalewany przez fale.
Służba
29.06.1848 | Zatwierdzenie okrętu do budowy jako 121-działowy, trójpokładowy okręt liniowy. |
17.12.1848 | Położenie stępki. |
23.06.1854 | Podjęto decyzję o zamontowaniu na okręcie silnika parowego i śruby napędowej i przekonwertowaniu na 121-działowy śrubowy trójpokładowy okręt liniowy. |
25.01.1855 | Rozpoczęcie konwersji. |
25.04.1857 | Wodowanie okrętu. |
07.1857 | Ukończenie budowy okrętu i odstawienie go do rezerwy. Koszt początkowy wyniósł łącznie 178 544 funty (w tym: kadłub 113 165 funtów, maszyny 49 300 funty, wyposażenie 16 079 funtów). |
03.04.1862 | Zatwierdzenie przebudowy okrętu na eksperymentalny pancernik wieżowy. |
04.1862 | Rozpoczęcie konwersji. |
20.08.1864 | Zakończenie konwersji okrętu i ukończenie budowy. Koszt wyniósł 180 572 funty. |
07.07.1864 | Wcielenie okrętu do służby z przydziałem do Channel Fleet. |
1864 | Okręt został wcielony do służby w Portsmouth, w składzie Channel Fleet. Jego głównym przeznaczeniem było jednak testowanie koncepcji uzbrojenia zamontowanego w wieżach. |
15.10.1864 - 01.07.1865 | Okręt został dołączony do szkoły artylerii HMS Excellent. |
01.07.1865 - 09.10.1866 | Okręt ponownie trafia do składu Channel Fleet. |
15.04.1866 | W ramach testu, z bliskiej odległości oddano 3 strzały do jednej z wież działowych na HMS "ROYAL SOVEREIGN". Strzały oddano z 9-calowego działa HMS "BELLEROPHON". Test miał stwierdzić odporność wież typu Coles'a na uszkodzenia. |
10.1866 | Okręt został czasowo wycofany ze służby czynnej w celu odbycia remontu oraz przebudowy wraz z przezbrojeniem |
09.10.1866 - 1867 | Okręt został przydzielony ponownie do HMS Excellent. Jednocześnie na okręcie przeprowadzono modernizację wraz z wymianą uzbrojenia. |
17.06.1867 | Okręt wziął udział w uroczystej rewii morskiej w Spithead. |
1867 | Okręt został ponownie dołączony do szkoły artylerii HMS Excellent. |
03.09.1869 | Okręt zostaje zdjęty ze służby czynnej. |
1873 | Okręt zostaje zastąpiony przez HMS "GLATTON" i przeniesiony do okrętów rezerwy IV klasy. |
05.1885 | Okręt został sprzedany na złom. |
ZNANI DOWÓDCY (PRZYDZIAŁY)
07.07.1864 - 14.10.1864 | Captain Sherard Osborn, Channel squadron | ||
01.07.1865 - 09.10.1866 | Captain Frederick Anstruther Herbert, Channel squadron | ||
07.1867 | Captain Cowper Phipps Coles, tymczasowo - rewia | ||
01.04.1869 - 03.09.1869 | Captain Arthur William Acland Hood |
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Rif Winfeld (2014). British Warships in the Age of Sail 1817 - 1863. Seaforth Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.