Niszczyciele typu "CHERWELL" zostały zbudowane w stoczni Palmers Shipbuilding and Iron Company, Jarrow i były konstrukcyjnie niemal identyczne z wcześniejszymi niszczycielami serii "RIVER" z tej stoczni - niszczycielami typu "ERNE".
Kraj: Wielka Brytania klasa: niszczyciele |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
CHERWELL | Palmers DYd | 20.01.1903 | 23.07.1903 | ?.03.1904 | Złomowany w 1919 r. |
DEE | Palmers DYd | 05.03.1903 | 10.09.1903 | ?.05.1904 | Złomowany w 1919 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność pełna | 615 t. ("DEE": 620 t.) |
Wyporność normalna | 545 t. ("DEE": 550 t.) |
Długość całkowita | 70,10 m (230 ft 0 in) |
Długość pomiędzy pionami | 68,58 m (225 ft 0 in) |
Szerokość | 7,16 m (23 ft 6 in) |
Głębokość | 4,19 m (13 ft 9 in) |
Zanurzenie | 2,25 m (7 ft 4½ in) |
Napęd:
Maszyny | Dwa silniki parowe typu VTE; 4 kotły wodnorurkowe firmy Reed; 2 śruby |
Moc indykowana | 7000 ihp |
Prędkość | 25,5 węzła |
Paliwo | od 65 t. do 130 t. |
Zasięg | 1735 mil morskich przy prędkości 11 węzłów |
Opancerzenie:
Brak |
Uzbrojenie:
Początkowe | 1 działo 76 mm (3 in) 12-funtowe (12 pdr) 12 cwt QF; 5 dział 57 mm (2,24 in) 6-funtowych (6 pdr) 8 cwt QF; 2 wyrzutnie torped 450 mm (17,72 in) |
Modernizacja w 1906 r. | 4 działa 76 mm (3 in) 12-funtowe (12 pdr) 8 cwt QF; 2 wyrzutnie torped 450 mm (17,72 in) |
Ludzie:
Załoga | 70 oficerów i marynarzy |
Projekt
Niszczyciele typu "RIVER" oceniono jako bardzo udany projekt, uważany za pierwszy prawdziwy typ kontrtorpedowców brytyjskich i pierwszy na świecie udany typ pełnomorskich kontrtorpedowców. Większy kadłub poprawił nie tylko dzielność morską okrętów, ale pozwolił także na składowanie większej ilości węgla, podnosząc zasięg okrętów do ok. 2000 mil morskich. Począwszy od około 1904 roku praktycznie wszystkie wówczas powstające na świecie kontrtorpedowce w mniejszym czy większym stopniu kopiowały rozwiązania użyte w typie "RIVER". Po raz pierwszy od powstania klasy kontrtorpedowców nie podporządkowano wszystkiego osiągnięciu maksymalnej prędkości, dzięki czemu powstały pierwsze pełnowartościowe jednostki, mogące służyć nie tylko jako szybkie torpedowce, ale także będące w stanie służyć jako prawdziwe okręty eskortowe dla głównych sił floty.
W programie rozbudowy floty 1901 - 1902 Programme uwzględniono dziesięć okrętów. Początkowo dwa z nich miały być wyposażone w turbiny parowe Parsonsa, ale ostatecznie niszczyciel turbinowy serii "specjal" HMS "VELOX" zastąpił jednego z nich (drugim był HMS "EDEN"). Stoczniami zaangażowanymi w budowę pierwszych niszczycieli tego typu były Palmers (trzy okręty typu "ERNE"), Yarrow (trzy okręty typu "RIBBLE"), Hawthorn Leslie (dwa okręty, HMS "DERWENT" i turbinowy HMS "EDEN") i Laird (dwa okręty typu "FOYLE"). Nazwy wszystkich okrętów tego typu pochodziły od nazw rzek angielskich – stąd początkowa nazwa typu (ang. river - rzeka).
W ramach programu rozbudowy floty 1902 - 1903 Programme zamówiono kolejne 8 niszczycieli: dwa niszczyciele w stoczni Thornycroft (podtyp "KENNET"), jeden w stoczni Yarrow (HMS "WELLAND"), dwa w stoczni Palmers (podtyp "CHERWELL"), dwa w stoczni Laird (podtyp ""ARUN") oraz jeden w stoczni Hawthorn Leslie (HMS "WAVENEY").
W dniu 30 sierpnia 1912 r. Admiralicja nakazała, aby wszystkie typy niszczycieli zostały oznaczone znakami alfanumerycznymi zaczynającymi się od litery "A". Jednostki typu "RIVER" zostały przydzielone do typu "E". Po 30 września 1913 r. te okręty były znane jako niszczyciele typu "E" i miały literę "E" namalowaną na kadłubie poniżej nadbudówki mostkai oraz na komienie najbliższym dziobu lub rufy.
Konstrukcja
Kadłub
Te niszczyciele były niemal identyczne z wcześniejszymi niszczycielami serii "RIVER" z tej stoczni - niszczycielami typu "ERNE". Jednakże nieco różniły się wymiarami. Wyporność pełna wynosiła 615 t. ("DEE": 620 t.) co odbiegało od niszczycieli typu "ERNE", podobnie jak długość całkowita, która wynosiła 70,10 m (230 ft 0 in). Szerokość liczyła 7,16 m (23 ft 6 in) natomiast zanurzenie wynosiło 2,25 m (7 ft 4½ in). Okręty tego podtypu miały nieco pełniejszy kształt, były nieco krótsze i miały o ok. 5 t. większa wyporność. W odróżnieniu od wcześniejszych typów brytyjskich niszczycieli, jednostki typu "RIVER" miały wysoki pokład dziobowy i prawdziwy mostek zamiast wcześniejszego kiosku. Były także większe, o szerszych kadłubach i nieco większym zanurzeniu. Przy ich projektowaniu maksymalny nacisk położono na ich dużą dzielność morską i zasięg, poświęcając kilka węzłów prędkości maksymalnej. Wysoki pokład dziobowy pozwał na korzystanie z umieszczonych tam armat nawet przy dużej fali, co było niemożliwe na wcześniejszych kontrtorpedowcach z bardzo mokrymi, ciągle zalewanymi podkładami typu turtle back. W porównaniu z wcześniejszymi typami brytyjskich kontrtorpedowców, bardzo podniesiono komfort zakwaterowania całej załogi. W kabinie kapitańskiej zainstalowano niespotykany wcześniej "luksus", jakim był węglowy piecyk (tzw. "koza"), a wszyscy oficerowie mieli swoje własne, osobne kabiny. W kabinach zainstalowano niewielkie składane wanny (hip bath) lub składane umywalki. Zwiększono także powierzchnię kabiny przypadającą na każdego marynarza – wszyscy mieli zagwarantowane 20 cali miejsca do siedzenia, a większość miała 18 cali zarezerwowanych na hamak (niektórzy marynarze musieli spać na korkowych materacach rozkładanych na szafkach).
Jeżeli chodzi o cechy odróżniające podtyp "CHERWELL" od innych niszczycieli typu "RIVER", to podobnie jak w niszczycielach typu w tych niszczycielach podtypu "ERNE" zastosowano rozwiązanie z czterema kominami, z ktorych każdy odprowadzał spaliny z jednego kotła. W związku z rozmieszczeniem kotłów w pewnej odległości od siebie, kominy również były umieszczone w dwóch parach, oddalonych od siebie. Taka ilość kominów jak i ich rozmieszczenie było charakterystyczne dla niszczycieli typu "RIVER" zbudowanych w stoczni Palmers Shipbuilding and Iron Company, Jarrow. Jeżeli chodzi o wyposażenie to okręty te miały na pokładzie jeden welbot, jedna szalupę i jedną łódź składana typu Berthon.
Jeżeli chodzi o dane źródłowe występują nieznaczne różnice. W opracowaniu "Британские эсминцы. История эволюции. 1892—1953" można znaleźć informację, iż różnica wyporności pomiędzy obiema niszczycielami w obrębie podtypu przedstawia się odwrotnie niż w opracowaniu "Conway's". Wyporność normalna w opracowaniu rosyjskim przedstawiała się następująco - HMS "CHERWELL" 549 t., natomiast HMS "DEE" 545 t.
Uzbrojenie
Okręty miały początkowo uzbrojenie identyczne jak niszczyciele 30-węzłowe. Były uzbrojone w 1 działo 76 mm (3 in) 12-funtowe (12 pdr) 12 cwt QF na podstawie P I(maksymalny kąt podniesienia lufy 30°, maksymalny zasięg 9500 yardów), 5 dział 57 mm (2,24 in) 6-funtowych (6 pdr) 8 cwt QF na podstawie Mark I (maksymalny kąt podniesienia lufy 30°, ale celownika tylko do 25°, zasięg maksymalny 4000 yardów) i 2 wyrzutnie torped 450 mm (17,72 in). Wyrzutnie torped w nomenklaturze brytyjskiej określane jako 18-calowe w rzeczywistości miały 17,72 cala, co dawało w przeliczeniu 450 mm.
Uzbrojenie torpedowe stanowiły dwie pojedyncze wyrzutnie 18-calowe, jedna umieszczona pomiędzy kominami na śródokręciu, jedna na rufie. Około 1909 roku niszczyciele typu "RIVER" zostały wyposażone w urządzenia do ładowania torped 18-calowych, a niektóre, zapewne z myślą o przyszłości, w ładowarki dla wówczas testowanych torped 21-calowych. W 1916 wszystkie okręty tego typu uzbrojone były jednak w torpedy 18-calowe Mark VII. Niektóre okręty tego typu zostały wyposażone urządzenie Fore Bridge Firing Gear służące do odpalania torped z mostku.
Począwszy od 1906 roku (zatwierdzono tą modyfikację 23 października 1906 r.) pięć armat 6-funtowych zostało zastąpionych przez trzy skuteczniejsze armaty 76 mm (3 in) 12-funtowe (12 pdr) 8 cwt QF na podstawach G Mark I. Dwie zostały zamontowane po obu stronach mostka, ostatnia z nich na stanowisku rufowym. Modyfikacje na niszczycielach kontynuowane były aż do 1908 r. W czasie wojny z niektórych niszczycieli zdjęto dwie armaty w celu uzbrojenia ich w bomby głębinowe. Zgodnie z danymi źródłowymi w kwietniu 1918 r. na niszczycielu HMS "CHERWELL" zamontowano dwie zrzutnie bomb głębinowych wraz z 22 ładunkami. Do 1920 roku na większości istniejących wtedy okrętów jedna armata 12-funtowa została zamieniona na szybkostrzelną, uniwersalną (QF HA/LA) armatę 12-funtową zdolną do prowadzenia ognia do celów powietrznych.
Okręty z różnych stoczni różniły się także rozmieszczeniem części uzbrojenia artyleryjskiego – na niektórych z nich część armat była umieszczona bezpośrednio na pokładzie dziobowym, na innych armaty znajdowały się w burtowych platformach (sponsonach) z wycięciem do przodu tak, aby umożliwiać strzelanie w kierunku dziobu. Niszczyciele ze stoczni Palmers miały armaty umieszczone sponsonach.
Napęd
Niszczyciele podtypu "CHERWELL", podobnie jak tradycyjne niszczyciele 30-węzłowe były wyposażone w dwie maszyny parowe potrójnego rozprężania (VTE). Maszyny rozwijały moc ok. 7000 ihp. Przy wyborze napędu dla nowego typu kontrtorpedowców zdecydowano powrócić do używanych wcześniej tłokowych maszyn parowych (zamiast niedopracowanych jeszcze turbin parowych), co było związane z mniejszym zużyciem węgla. Nowością w specyfikacjach nowych okrętów było wprowadzenie zastrzeżenia, że prędkość maksymalna ma być testowana w realistycznych warunkach, z pełnym uzbrojeniem i zapasem węgla. Wcześniejsze typy osiągały maksymalną prędkość 27 czy 30 węzłów jedynie przy minimalnym obciążeniu, w praktyce ich maksymalna prędkość nie była osiągalna. Z powodu stosunkowo niskiej mocy maszyn, przy małej fali niszczycieletypu "RIVER" były wolniejsze od wszystkich wcześniejszych typów kontrtorpedowców brytyjskich (niszczyciele podtypu "ERNE" rozwijały 25,5 węzła), ale w przeciwieństwie od nich mogły rozwijać prędkość zbliżoną do maksymalnej także na pełnym morzu i przy dużej fali. Wszystkie okręty miały po dwa wały śrubowe, po jednej śrubie na wale.
Okręty typu "ERNE" były wyposażone w cztery kotły parowe firmy Reed, umieszczone w jednek podwójnej kotłowni oraz dwóch pojedynczych umieszczonych przed i za podwójną. Od dziobu pojedyncza kotłownia przylegała do pomieszczeń mieszkalnych, natomiast od strony rufy ostatnia kotłownia przylegała do maszynowni. Takie rozmieszczenie podwyższało przeżywalność okrętów. Przeprojektowano także miejsce składowania węgla, był on teraz lepiej dostępny dla palaczy. Spaliny były odprowadzane przez cztery kominy, umieszczone w dwóch grupach, po dwa. Zapas węgla wynosił od od 65 t. do 130 t., co pozwalało na osiągnięcie 1735 mil morskich przy prędkości 11 węzłów. Niektóre źródła podają zasięg wynoszący 1620 mil morskich przy prędkości 11 węzłów oraz zapas węgla wynoszący maksymalnie 140 t.
W opracowaniu "Британские эсминцы. История эволюции. 1892—1953" można znaleźć informacje na temat osiągów tych niszczycieli podczas prób. HMS "CHERWELL" osiągnął przy 351,7 obrotach na minutę prędkość 25,255 węzła. W trakcie prób niszczyciel wypierał 549 t. HMS "DEE" osiągnął przy 352,9 obrotach na minutę prędkość 26,504 węzła.
Służba
HMS Cherwell
20.01.1903 | Położenie stępki okrętu w stoczni Palmers Shipbuilding and Iron Company, Jarrow. |
23.07.1903 | Wodowanie okrętu. |
03.1904 | Ukończenie budowy okrętu. Koszt okrętu wyniósł 70 000 funtów. Po wcieleniu do służby okręt został przydzielony do East Coast Destroyer Flotilla w składzie 1. Fleet z bazą w Harwich. |
1906 | W Sheerness Dockyard dokonano modyfikacji uzbrojenia, zdemontowano działa 6-funtowe, montując zamiast nich 3 działa 12-funtowe. |
04.1908 | Okręt jako jeden z 10 niszczycieli serii "RIVER" został skierowany do Portsmouth (ośrodek Royal Navy HMS "Vernon") w celu instalacji nowego wyposażenia łączności radiowej. |
02.06.1908 | Okręt został oddelegowany ze składu Eastern Destroyer Group w Harwich do składu dwóch dywizjonów niszczycieli serii "RIVER", które stanowiły część eskorty królewskiego jachtu, na którym Król i Królowa udawali się w podróż do Rosji. |
04.1909 | Okręt został przydzielony do 3. Destroyer Flotilla, również z bazą w Harwich. |
05.1912 | Okręt przydzielono do 5. Destroyer Flotilla w składzie 2. Fleet z załogą szkieletową. |
30.08.1912 | W dniu 30 sierpnia 1912 r. Admiralicja nakazała, aby wszystkie typy niszczycieli zostały oznaczone znakami alfanumerycznymi zaczynającymi się od litery "A". Jednostki typu "RIVER" zostały przydzielone do typu "E". Po 30 września 1913 r. te okręty były znane jako niszczyciele typu "E" i miały literę "E" namalowaną na kadłubie poniżej nadbudówki mostkai oraz na komienie najbliższym dziobu lub rufy. |
1914 | Na początku roku okręt został przydzielony do 9. Destroyer Flotilla z bazą w Chatham jako tender dla byłego krążownika HMS "ST GEORGE". Zadania flotylli obejmowały patrole przeciwko okrętom podwodnym i przeciwminowe na obszarze Firth of Forth. |
08.1914 | Wkrótce po rozpoczęciu działań wojennych okręt został przydzielony do Scapa Flow Local Flotilla która podlegała bezpośrednio Commander-in-Chief Home Fleet. Okręt był przydzielony jako tender dla pancernika HMS "ST VINCENT". Zadania flotylli polegały na ochronie kotwicowiska przed okrętami podwodnymi. Od 6 grudnia 1914 r. okręt nosił numer "N90", od 1 września 1915 r. numer "D13", natomiast od 1 stycznia 1918 r. "D17". |
08.1915 | W sierpniu 1915 r. po połączeniu 7. Destroyer Flotilla i 9. Destroyer Flotilla okręt został przeniesiony do North Channel Patrol w bazą w Larne, Północna Irlandia. Zadania okrętu obejmowały eskortowanie statków handlowych, patrole przeciwko okrętom podwodnym i przemytnikom. |
11.1916 | Okręt został przydzielony do 1. Destroyer Flotilla i przeniesiony do Portsmouth. Został wyposażony w bomby głębinowe i został skierowany do służby eskortowej i patrolowej na obszarze Dover Barrage. Od lata 1917 r. flotylla rozpoczęła służbę w eskorcie konwojów na Kanale. Okręt pełnił tego rodzaju służbę aż do końca wojny. |
1919 | Okręt został odstawiony do rezerwy i umieszczony na liście okrętów do zbycia. |
23.06.1919 | Okręt został sprzedany dla Thos W Ward of Sheffield i złomowany w Rainham, Kent, Thames Estuary. |
Znani dowódcy (przydziały)
14.04.1904 - 15.11.1904 | Commander Hubert G. Brand |
24.04.1905 - 09.1905 | Lieutenant & Commander William G. Howard |
02.10.1905 - 20.11.1906 | Commander Harold G. Grenfell |
20.11.1906 - 10.09.1907 | Commander William F. Benwell |
10.09.1907 - 1910 | Commander William D. Paton |
1910 - 19.05.1910 | Lieutenant & Commander Clive C. H. Maitland-Addison |
26.08.1910 - 31.01.1911 (?) | Lieutenant & Commander Maurice B. R. Blackwood |
19.01.1911 - 24.03.1911 | Lieutenant & Commander Robert H. B. Hammond-Chambers |
24.03.1911 - 21.11.1911 | Lieutenant & Commander William B. Mackenzie |
09.03.1912 - 23.01.1913 | Lieutenant & Commander Henry P. Boxer |
23.01.1913 - 14.01.1914 | Lieutenant-Commander Charles A. Poignand |
14.01.1914 - 02.10.1915 | Lieutenant-Commander Charles H. Jones |
03.08.1916 - 21.04.1917 | Lieutenant in Command Arthur M. Roberts |
21.04.1917 - 16.08.1917 | Lieutenant in Command Edward C. Denison |
16.08.1917 - 14.01.1918 | Lieutenant in Command Francis W. Craven |
14.01.1918 - 20.12.1918 | Lieutenant in Command Donald F. Lawrence |
HMS Dee
05.03.1903 | Położenie stępki okrętu w stoczni Palmers Shipbuilding and Iron Company, Jarrow. |
10.09.1903 | Wodowanie okrętu. |
05.1904 | Ukończenie budowy okrętu. Koszt okrętu wyniósł 77 000 funtów. Po wcieleniu do służby okręt został przydzielony do China Station. |
09.1905 | Okręt w towwarzystwie HMS "EXE" trafił w obszar tajfunu w okolicach Wei-hai-wei i Szanghaju. Oba okręty przetrwały sztorm dowodząc wysokiej dzielności morskiej okrętów tego typu. |
1906 | Dokonano modyfikacji uzbrojenia, zdemontowano działa 6-funtowe, montując zamiast nich 3 działa 12-funtowe. |
04.1908 | Okręt jako jeden z 10 niszczycieli serii "RIVER" został skierowany do Portsmouth (ośrodek Royal Navy HMS "Vernon") w celu instalacji nowego wyposażenia łączności radiowej. |
02.06.1908 | Okręt został oddelegowany ze składu Eastern Destroyer Group w Harwich do składu dwóch dywizjonów niszczycieli serii "RIVER", które stanowiły część eskorty królewskiego jachtu, na którym Król i Królowa udawali się w podróż do Rosji. |
05.1911 | Kiedy bliźniaczy niszczyciel HMS "USK" został odstawiony do rezerwy 1 maja 1911 r. załoga z tego niszczyciela została przeniesiona właśnie na HMS "DEE" w momencie jego ponownego wcielenia do służby w Devonport. |
30.08.1912 | W dniu 30 sierpnia 1912 r. Admiralicja nakazała, aby wszystkie typy niszczycieli zostały oznaczone znakami alfanumerycznymi zaczynającymi się od litery "A". Jednostki typu "RIVER" zostały przydzielone do typu "E". Po 30 września 1913 r. te okręty były znane jako niszczyciele typu "E" i miały literę "E" namalowaną na kadłubie poniżej nadbudówki mostkai oraz na komienie najbliższym dziobu lub rufy. |
1914 | Okręt został przydzielony do 9. Destroyer Flotilla z bazą w Chatham jako tender dla byłego krążownika HMS "ST GEORGE". Zadania flotylli obejmowały patrole przeciwko okrętom podwodnym i przeciwminowe na obszarze Firth of Forth. |
08.1914 | Okręt po rozpoczęciu działań wojennych został przydzielony do Scapa Flow Local Flotilla która podlegała bezpośrednio Commander-in-Chief Home Fleet. Okręt był przydzielony jako tender dla pancernika HMS "ST VINCENT". Zadania flotylli polegały na ochronie kotwicowiska przed okrętami podwodnymi. Od 6 grudnia 1914 r. okręt nosił numer "N95", od 1 września 1915 r. numer "D14", natomiast od 1 stycznia 1918 r. "D24". |
08.1915 | W sierpniu 1915 r. po połączeniu 7. Destroyer Flotilla i 9. Destroyer Flotilla okręt został przeniesiony do 7. Destroyer Flotilla z bazą na rzece Humber. Pozostawał tam do końca wojny służąc w patrolach przeciwminowych i przeciwko okrętom podwodnym. |
1919 | Okręt został odstawiony do rezerwy i umieszczony na liście okrętów do zbycia. |
23.07.1919 | Okręt został sprzedany dla Thos W Ward, Sheffield i złomowany w Briton Ferry, Glamorgan in Wales. |
Znani dowódcy (przydziały)
14.07.1904 - 30.11.1904 | Commander Frederic W. Dean (na czas manewrów) |
27.10.1904 - 28.07.1910 | Lieutenant & Commander Harold E. Sulivan |
02.05.1911 - 07.09.1912 | Lieutenant & Commander F. Burges Watson |
07.09.1912 - 07.11.1913 | Lieutenant & Commander Gordon McL. Cameron |
05.11.1913 (?) - 13.01.1915 | Lieutenant-Commander Francis W. D. Twigg |
13.01.1915 - 01.01.1916 | Lieutenant-Commander Charles L. M. M. Crichton |
01.01.1916 - 23.11.1916 | Lieutenant in Command George H. Creswell |
13.05.1917 - 09.02.1918 | Lieutenant in Command Guy O. Maund |
06.1918 - 10.1918 | Acting Commander John E. P. Bickford (choroba) |
29.10.1918 - 17.02.1919 | Lieutenant in Command Max A. Chapman |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Norman Friedman (2009). British Destroyer - From Earliest Days to the Second World War. Seaforth Publishing
- Эдгар Дж.Марч. Британские эсминцы. История эволюции. 1892—1953. Часть 1. — "Галея Принт", 2012
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.