Czterokominowe niszczyciele typu "LIVELY" zostały zbudowane w stoczni Laird, Son & Company, Birkenhead. Ostatecznie okazało się iż były to ostatnie niszczyciele serii 30-węzłowców.
Kraj: Wielka Brytania klasa: niszczyciele |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
LIVELY | Laird DYd | 20.06.1899 | 14.07.1900 | ?.04.1902 | Złomowany w 1920 r. |
SPRIGHTLY | Laird DYd | 20.06.1899 | 25.09.1900 | ?.03.1902 | Złomowany w 1921 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność pełna | 435 t. |
Wyporność normalna | 385 t. |
Długość całkowita | 66,75 m (219 ft 0 in) |
Długość pomiędzy pionami | 65,53 m (215 ft 0 in) |
Szerokość | 6,48 m (21 ft 3 in) |
Głębokość | brak danych |
Zanurzenie | 2,62 m (8 ft 7 in) |
Napęd:
Maszyny | Dwie maszyny parowe typu TE; 4 kotły wodnorurkowe firmy Normand; 2 śruby |
Moc indykowana | 6250 ihp |
Prędkość | 30 węzłów (kontraktowa 30 węzłów) |
Paliwo | od 40 t. do 95 t. węgla |
Zasięg | 1615 mil morskich przy prędkości 11 węzłów |
Opancerzenie:
Brak |
Uzbrojenie:
Początkowe | 1 działo 76 mm (3 in) 12-funtowe (12 pdr) 12 cwt QF; 5 dział 57 mm (2,24 in) 6-funtowych (6 pdr) 8 cwt QF; 2 wyrzutnie torped 450 mm (17,72 in) |
Ludzie:
Załoga | 63 oficerów i marynarzy |
Projekt
Istnieją niestety spore rozbieżności co do okoliczności zamówień tych okrętów. David Lyon w swoim opracowaniu "The First Destroyers" przypisuje te okręty do programu rozbudowy floty 1898 - 1900 Programme. Oryginalnie program rozbudowy floty 1898 -1899 Programme nie obejmował niszczycieli, jednak w lipcu 1898 r. House of Commons zatwierdził program uzupełniający (1898 - 1899 Naval Estimates) obejmujący cztery pancerniki, cztery krążowniki i dwanaście niszczycieli. Początkowo program zakładał szybką budowę okrętów według powielonych planów wcześniejszych 30-węzłowców. Jednakże First Lord Sir George Goschen zasugerował, iż należy się skupić bardziej na silnej budowie strukturalnej okrętów niż na ich prędkości, preferując tym samym wcześniejsze konstrukcje niszczycieli 27-węzłowych. Według niego były to okręty rzadziej przebywające w doku z powodu awarii i nie ulegały im tak często jak niszczyciele 30-węzłowe. Jednak ostatecznie jego obawy zostały rozproszone, przekonano go iż konstrukcyjnie 30-węzłowce "dojrzały" już wystarczająco, iż można zaufać konstruktorom. Ostatecznie z listy przypisanych nazw z dnia 11 kwietnia 1899 r. budowniczymi kolejnych okrętów w 1898 - 1899 Naval Estimates zostały stocznie Hawthorn Leslie (trzy okręty), Palmers (trzy okręty), Fairfield (dwa okręty), Laird (dwa okręty ), Doxford (jeden okręt) i Vickers (jeden okręt). Te dwa okręty ze stoczni Laird, które wymieniono w liście to według "The First Destroyers" właśnie niszczyciele typu "LIVELY". Przemawia za taką opinią fakt, iż nie ma innych okrętów z tej stoczni które mogłyby zostać przyporządkowane do tego programu.
Z drugiej strony Norman Friedman w "British Destroyer - From Earliest Days to the Second World War" twierdzi, iż te niszczyciele zostały zakupione "interwencyjnie" przez Admiralicję w obliczu utraty w 1901 r. z powodu wypadków dwóch niszczycieli dwóch prototypów niszczycieli turbinowych. Chęć uzupełnienia tych dwóch braków połączona z dynamicznym rozwojem francuskiej floty torpedowców spowodowała podjęcie decyzji o zakupie w październiku 1901 r. dwóch niszczycieli w stoczni Laird, Son & Company, Birkenhead, które zostały rozpoczęte jako prywatna inicjatywa stoczni. Koszt zakupu tych okrętów został częściowo pokryty w ramach programu finansowego floty 1901 -1902 Estimates, a częściowo w ramach 1902 - 1903 Estimates.
Tak czy inaczej, stocznia Laird, Son & Co., Birkenhead zbudowała 2 niszczyciele: HMS "LIVELY" i HMS "SPRIGHTLY". Oba te niszczyciele bazowały na wcześniejszym typie "EARNEST", również charakteryzowały się zastosowaniem czterech równomiernie rozmieszczonych kominów, jednak występowały pewne różnice w wymiarach okrętów. Były to ostatnie niszczyciele, które należały do serii 30-węzłowców ("30-knotters").
30 sierpnia 1912 r. dokonano klasyfikacji niszczycieli. Jeżeli chodzi o serię 30-węzłową, to wydzielono 3 typy. Niszczyciele czterokominowe zaklasyfikowano do typu "B", trzykominowe do typu "C", natomiast dwukominowe do typu "D". Do typu "B" należały właśnie niszczyciele typu "LIVELY".
Konstrukcja
Kadłub
Jeżeli chodzi o wymiary i ogólne założenia projektowe to oba okręty tego typu były zbliżone do innych poprzedników z tej stoczni, głównie niszczycieli typu "EARNEST". Wyporność pełna okrętów liczyła 435 t. długość całkowita 66,75 m (219 ft 0 in), szerokość 6,48 m (21 ft 3 in) natomiast zanurzenie 2,62 m (8 ft 7 in). Były więc nieco większe od swoich starszych braci. Kadłub okrętów był wykonany ze stali. Podobnie jak w typie "EARNEST" zastosowano układ czterokominowy, z równomiernie rozmieszczonymi kominami. Podobnie jak większość wczesnych niszczycieli miały zakryty dziób, ukształtowany na podobieństwo skorupy żółwia (ang. "turtleback"), miał on ułatwić omywanie kadłuba przez fale przy dużej prędkości. W części dziobowej znajdowało się odkryte stanowisko działa 12-funtowego, które w dużym stopniu było zintegrowane z niewielkim mostkiem (stanowiskiem dowodzenia). Powodowało to pewne problemy (głównie dlatego, iż dla wygody oficerowie używali platformy działa jako mostka, zamiast używac stanowiska pod nią) i w późniejszych, większych konstrukcjach odseparowano te dwa elementy.
Uzbrojenie
Okręty były uzbrojone 1 działo 76 mm (3 in) 12-funtowe (12 pdr) 12 cwt QF, 5 dział 57 mm (2,24 in) 6-funtowe (6 pdr) 8 cwt QF i 2 wyrzutnie torped 450 mm (17,72 in). Działo 12-funtowe znajdowało się na odsłoniętym stanowisku w części dziobowej. Dwa stanowiska szybkostrzelnych dział 6-funtowych znajdowały się zaraz za stanowiskiem dowodzenia, dwa kolejne na burtach na śródokręciu natomiast ostatnie z nich na rufie. Zarówno działo 12-funtowe jak i działa 6-funtowe były wyposażone w osłony przeciwodłamkowe, jednak mogły być one demontowane i często na zdjęciach nie są one uwidocznione.
Okręty były wyposażone w dwie wyrzutnie torped umieszczone na obrotowych pojedyńczych stanowiskach. Oba stanowiska znajdowały się w części rufowej, za kominami. Wyrzutnie torped w nomenklaturze brytyjskiej określane jako 18-calowe w rzeczywistości miały 17,72 cala, co dawało w przeliczeniu 450 mm.
Napęd
Okręty zostały wyposażone w dwie 4-cylindrowe maszyny parowe typu VTE (potrójnego rozprężania). Maszyny te miały dwa cylindry niskiego ciśnienia, co generowało mniejsze drgania całego urządzenia. Parę zapewniały cztery kotły wyprodukowane przez Normand, które były umieszczone w dwóch oddzielnych kotłowniach. Okręty posiadały cztery, równomiernie rozmieszczone kominy. Zgodnie z zaleceniami Admiralicji kotły były przystosowane do opalania zarówno ropą jak i węglem.
W opracowaniu "Британские эсминцы. История эволюции. 1892—1953"można znaleźć informacje na temat osiągów tych niszczycieli podczas prób. HMS "LIVELY" osiągnął prędkość 30,230 węzła przy mocy 6363 ihp, natomiast HMS "SPRIGHTLY" osiągnął prędkość 30,200 węzła przy mocy 6487 ihp.
Służba
HMS Lively
20.06.1899 | Położenie stępki okrętu w stoczni Laird, Son & Company, Birkenhead pod numerem stoczniowym 639. |
14.07.1900 | Wodowanie okrętu. |
04.1902 | Ukończenie budowy okrętu. |
13.05.1902 | Okręt został wcielony do służby w Devonport z przydziałem do Devonport Instructional Flotilla. Na okręcie znalazła się wcześniejsza załoga z niszczyciela HMS "OSTRICH". |
16.08.1902 | Okręt wziął udział w Rewii Floty z okazji koronacji Króla Edwarda VII, zaś potem stanowił część eskorty królewskiego jachtu "VICTORIA AND ALBERT" w trakcie sierpniowej podróży pary królewskiej po portach Wielkiej Brytanii. Wrócił do składu flotylli we wrześniu 1902 r. |
30.08.1912 | Dokonano klasyfikacji niszczycieli. Jeżeli chodzi o serię 30-węzłową, to wydzielono 3 typy. Niszczyciele czterokominowe zaklasyfikowano do typu "B", trzykominowe do typu "C", natomiast dwukominowe do typu "D". Do typu "B" należały właśnie niszczyciele typu "LIVELY". Od 30 września 1913 r. na okrętach tego typu malowano literę "B" na kadłubie oraz na jednym z kominów. |
02.1913 | Okręt przydzielono do 7. Destroyer Flotilla z bazą w Devonport. |
08.1914 | W momencie rozpoczęcia wojny flotyllę przeniesiono do Humber River. W trakcie wojny wraz z flotyllą uczestniczył w działaniach przeciwminowych i przeciwko okrętom podwodnym na obszarze wschodniego wybrzeża Anglii. Od 6 grudnia 1914 r. okręt nosił numer "D91", od 1 września 1915 r. numer "D83", natomiast od 1 stycznia 1918 r. numer "D53". |
03.11.1914 | 3 listopada 1914 r. niszczyciel uczestniczył w rutynowym patrolowaniu u wybrzeży Norfolk w pobliżu portu w Yarmouth, podobnie jak niszczyciel HMS "LEOPARD", podczas gdy w pobliżu znajdowała się kanonierka torpedowa HMS "HALCYON" szukająca min. Około godziny 07.00 HMS "HALCYON" zauważył kilka dużych okrętów wynurzających się z porannej mgły, które otworzyły ogień do kanonierki, kiedy ta rzuciła im wyzwanie. Wrogie okręty były zespołem niemieckich pancerników i krążowników dokonujących rajdu na Yarmouth. HMS "LIVELY" rzucił się na pomoc i położył zasłonę dymną, aby chronić kanonierkę, która pomimo tego, że była celem ciężkiego ognia z krążownika "SEYDLITZ", odniosła jedynie lekkie obrażenia, podczas gdy niszczyciele "LIVELY" i "LEOPARD" pozostały nietknięte. Niemcy wycofali się po wystrzeleniu kilku pocisków w kierunku Yarmouth, a gdy oba niszczyciele próbowały śledzić niemieckie siły, po krótkim pościgu doszło do zerwania kontaktu. |
08.11.1914 - 03.1918 | Okręt był jednym z 12 niszczycieli przeniesionych do ochrony bazy Scapa Flow. Pozostawał tam do marca 1918 r. |
04.1918 | Okręt przeniesiono do Irish Sea Flotilla. Od lipca flotylla zmieniła nazwę na Irish Sea Hunting Flotilla. |
10.10.1918 | Parowiec RMS "LEINSTER" pełniący obowiązki statku łącznikowego i promu, wiózł pocztę pomiędzy Kingstown (obecnie Dún Laoghaire), Irlandia i Holyhead, Anglesey został storpedowany przez niemiecki okręt podwodny "UC-123". Znajdujący się wówczas na patrolu nieopodal Skerries, Dublin niszczyciel HMS "LIVELY" wraz z niszczycielami HMS "MALLARD" i HMS "SEAL" ruszyły na pomoc rozbitkom. HMS "LIVELY" uratował 127, HMS "MALLARD" 20, HMS "SEAL" 51 marynarzy, jednak zginęło 529 innych. |
1919 | Okręt został przeniesiony do rezerwy i wpisany na listę okrętów do zbycia. |
01.07.1920 | Okręt został sprzedany dla Castle, Plymouth z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
13.05.1902 - 25.10.1902 | Lieutenant James R. P. Hawksley |
19.10.1902 - 09.01.1903 | Lieutenant & Commander Ernest E. Parker |
21.07.1903 - 18.08.1903 | Commander John G. Armstrong (na czas manewrów) |
1904 - 02.02.1904 | Lieutenant in Command Walter H. Cowan |
10.02.1904 - 1904 | Lieutenant & Commander Claude A. Rombulow-Pearse |
02.1904 - 15.04.1904 | Lieutenant & Commander Bernhard A. Pratt-Barlow |
14.07.1904 - 08.1904 | Commander John S. Dumaresq (na czas manewrów) |
09.11.1904 - 12.1904 | Lieutenant & Commander John C. H. Lindsay |
28.03.1905 - 05.1905 (?) | Lieutenant & Commander William G. A. Kennedy |
04.1905 - 05.1905 | Lieutenant & Commander Norman H. Carter |
05.1905 - 15.10.1906 | Lieutenant & Commander John R. Dodington |
02.04.1907 - 24.05.1909 | Lieutenant & Commander Claud F. Allsup |
23.08.1909 - 19.10.1909 | Lieutenant & Commander Claud F. Allsup |
19.10.1909 - 08.1910 | Lieutenant & Commander Charles G. Robinson |
18.08.1910 - 15.03.1914 | Lieutenant & Commander Arthur A. Scott |
15.03.1914 - 24.07.1915 | Lieutenant in Command Harold T. Baillie-Grohman |
24.07.1915 - 29.03.1916 | Lieutenant in Command Alban T. B. Curteis |
29.03.1916 - ? | Lieutenant in Command Raymond G. F. H. de Caen |
14.04.1917 - ? | Lieutenant in Command Basil A. Taylor |
22.05.1917 - ? | Lieutenant in Command Huberht T. Hudson |
09.05.1918 - ? | Lieutenant R.N.R. in Command Harold Holehouse |
HMS Sprightly
20.06.1899 | Położenie stępki okrętu w stoczni Laird, Son & Company, Birkenhead pod numerem stoczniowym 640. |
25.09.1900 | Wodowanie okrętu. |
11.1901 | Okręt przybył do Plymouth z Birkenhead na testy i dokończenie wyposażania. |
03.1902 | Ukończenie budowy okrętu. Po wcieleniu okręt przydzielono do B Division, Fleet Reserve w Devonport. |
13.05.1902 | Okręt został wcielony do służby w Devonport z przydziałem do Devonport Instructional Flotilla. Na okręcie znalazła się wcześniejsza załoga z niszczyciela HMS "FALCON". |
16.08.1902 | Okręt wziął udział w Rewii Floty z okazji koronacji Króla Edwarda VII. |
06.1906 | Okręt przydzielono do 2. Destroyer Flotilla, Channel Fleet. |
03.1910 | Zmieniono przydział okrętu. Przyłączono go do 3. Destroyer Flotilla (Nore Destroyer Flotilla), 3. Division, Home Fleet. |
30.08.1912 | Dokonano klasyfikacji niszczycieli. Jeżeli chodzi o serię 30-węzłową, to wydzielono 3 typy. Niszczyciele czterokominowe zaklasyfikowano do typu "B", trzykominowe do typu "C", natomiast dwukominowe do typu "D". Do typu "B" należały właśnie niszczyciele typu "LIVELY". Od 30 września 1913 r. na okrętach tego typu malowano literę "B" na kadłubie oraz na jednym z kominów. |
02.1913 | Okręt przydzielono do 7. Destroyer Flotilla z bazą w Devonport. |
08.1914 | W momencie rozpoczęcia wojny flotyllę przeniesiono do Humber River. W trakcie wojny wraz z flotyllą uczestniczył w działaniach przeciwminowych i przeciwko okrętom podwodnym na obszarze wschodniego wybrzeża Anglii. Od 6 grudnia 1914 r. okręt nosił numer "D62", od 1 września 1915 r. numer "D92", natomiast od 1 stycznia 1918 r. numer "D77". |
11.1914 - 02.1918 | Okręt został jednym z trzydziestu niszczycieli przeniesionych do dywizjonów bojowych działających w wodach przybrzeżnych i atlantyckich. To zadanie trwało przez jakiś czas, gdy flota została przemianowana na Grand Fleet, chociaż liczba niszczycieli zmniejszyła się do piętnastu w styczniu 1916 r., a następnie do dziewięciu w styczniu 1918 r. |
02.1918 | Okręt przeniesiono do Irish Sea Flotilla. Od lipca flotylla zmieniła nazwę na Irish Sea Hunting Flotilla. |
10.10.1918 | Parowiec RMS "LEINSTER" pełniący obowiązki statku łącznikowego i promu, wiózł pocztę pomiędzy Kingstown (obecnie Dún Laoghaire), Irlandia i Holyhead, Anglesey został storpedowany przez niemiecki okręt podwodny "UC-123". Znajdujący się wówczas na patrolu nieopodal Skerries, Dublin niszczyciel HMS "LIVELY" wraz z niszczycielami HMS "MALLARD" i HMS "SEAL" ruszyły na pomoc rozbitkom. HMS "LIVELY" uratował 127, HMS "MALLARD" 20, HMS "SEAL" 51 marynarzy, jednak zginęło 529 innych. |
1919 | Okręt został przeniesiony do rezerwy i wpisany na listę okrętów do zbycia. |
01.07.1920 | Okręt został sprzedany dla Castle, Plymouth z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
13.05.1902 - 08.01.1903 | Commander Roger J. B. Keyes |
21.07.1903 - 08.1903 | Lieutenant & Commander Walter J. C. Lake (na czas manewrów) |
11.02.1904 - 13.04.1904 | Commander Reginald Yorke Tyrwhitt |
14.07.1904 - 08.1904 | Lieutenant & Commander Ernest S. Carey |
28.12.1904 - 24.01.1905 | Lieutenant & Commander Norman H. Carter |
02.1905 - ? | Commander Charles P. R. Coode |
28.05.1906 - 10.09.1907 | Lieutenant & Commander Frederick H. Hallowes |
24.06.1908 - 08.07.1909 (?) | Lieutenant-Commander Claude H. Woodward |
11.06.1909 - 05.05.1910 | Lieutenant & Commander Arthur W. Benson (ponownie przydzielony 8 lipca 1909 r., pod koniec zachorował) |
27.09.1910 - 08.1911 | Lieutenant & Commander Arthur W. Benson |
08.1911 - 01.06.1912 | Lieutenant & Commander Francis H. W. Goolden |
01.06.1912 - 07.04.1914 | Lieutenant in Command Julian Harrison |
07.04.1914 - 11.02.1916 | Lieutenant in Command Edward Brooke |
11.02.1916 - 15.10.1916 | Lieutenant in Command Norman A. G. Ohlenschlager |
30.11.1916 - 30.07.1917 | Lieutenant R.N.R. in Command Gerald N. Jones |
30.07.1917 - ? | Lieutenant R.N.R. in Command William S. Thornton |
02.02.1918 - ? | Lieutenant R.N.R. in Command Frank C. Greenwood |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Norman Friedman (2009). British Destroyer - From Earliest Days to the Second World War. Seaforth Publishing
- Эдгар Дж.Марч. Британские эсминцы. История эволюции. 1892—1953. Часть 1. — "Галея Принт", 2012
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.