Krążowniki II klasy typu "ARROGANT" zostały zaprojektowane nieco inaczej niż poprzednie typy krążowników, głównie z powodu zmiany założeń operacyjnych dla tego rodzaju okrętów. Z racji planowanego wykorzystania ich w strukturach eskadr liniowych podczas walki sił głównych zostały nieco inaczej zaprojektowane aby podołać nowym zadaniom.
Kraj: Wielka Brytania klasa: krążownik pancernopokładowy |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
ARROGANT | Devonport DYd | 10.06.1895 | 26.05.1896 | 27.01.1898 | Sprzedany w 1923 r. |
FURIOUS | Devonport DYd | 10.06.1895 | 03.12.1896 | 01.07.1898 | Sprzedany w 1923 r. |
GLADIATOR | Portsmouth DYd | 27.01.1896 | 18.12.1896 | 04.1899 | Zatonął w 1908 r. |
VINDICTIVE | Chatham DYd | 27.01.1896 | 09.12.1897 | 04.07.1900 | Zatonął w 1918 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność pełna | 5750 t. |
Długość całkowita | 104,24 m (342 ft 0 in) |
Długość między pionami | 97,54 m (320 ft 0 in) |
Szerokość | 17,53 m (57 ft 6 in) |
Zanurzenie średnie | 6,10 m (20 ft 0 in) |
Napęd:
Maszyny | Dwie 3-cylindrowe maszyny parowe typu TE; 18 kotłów typu Belleville , 2 śruby |
Moc indykowana | 10 000 ihp (w trybie forsownym) |
Prędkość projektowana | 19 węzłów (w trybie forsownym) |
Paliwo | 1175 t. węgla |
Zasięg | brak danych |
Opancerzenie:
Pokład | 38 mm - 76 mm (1½ in - 3 in) |
Burty (dziób) | 51 mm (2 in) |
Osłony dział | 114 mm (4½ in) |
Stanowisko dowodzenia | 229 mm (9 in) |
Osłona maszyn parowych | 102 mm (4 in) |
Uzbrojenie:
Początkowe | 4 działa 152 mm (6 in) L/40 QF; 6 dział 119 mm (4,7 in) L/40 QF; 8 dział 76 mm (3 in) 12-funtowych (12 pdr) QF; 3 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) QF; 5 karabinów maszynowych Maxim 7,7 mm; 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja w latach 1902 - 1904 | 10 dział 152 mm (6 in) Mk VII (lub Mk VIII) L/45 BL; 8 dział 76 mm (3 in) 12-funtowych (12 pdr) QF; 3 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) QF; 5 karabinów maszynowych Maxim 7,7 mm; 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Ludzie:
Załoga | 480 oficerów i marynarzy |
Projekt
Krążowniki tego typu zostały zamówione w ramach Programu Rozbudowy Floty na lata 1895/96. W przeciwieństwie do poprzednich krążowników II klasy, które miały działać głównie jako okręty ochrony żeglugi handlowej, okręty tego typu już na etapie projektowania planowano użyć w strukturach eskadr okrętów liniowych jako jednostki osłonowe i zwiadowcze. Jedną z cech którą ujęto podczas konstruowania była możliwość taranowania okrętów przeciwnika.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność pełna okrętów wynosiła 5750 t. Długość całkowita wynosiła 104,24 m (342 ft 0 in), długość pomiędzy pionami 97,54 m (320 ft 0 in). Szerokość okrętów liczyła 17,53 m (57 ft 6 in). Zanurzenie średnie wynosiło 6,10 m (20 ft 0 in). W porównaniu do poprzedniego typu krążowników zmieniono proporcje kadłuba, nadając mu stosunek długości do szerokości 5,6:1 (przy 6,5:1 dla krążowników typu "ECLIPSE"). Powodem wybrania tach proporcji był zamiar zapewnienia okrętom dobrej zwrotności w związku z planowanym wykorzystaniem ich w charakterze jednostek taranujących w razie potrzeby. Innym sposobem na jej zwiększenie było zamontowanie dodatkowego, pomocniczego steru umieszczonego przed sterem głównym, oraz zmniejszenie pogłębienia na rufę. Wzmocniono dziób nadając mu formę taranową, jego przedłużeniem był skorupowy pokład pancerny oraz 2-calowe osłony na burtach, ciągnące się na odległości 12,19 m (40 ft) od dziobu. Zabiegi zwiększające manewrowość jednostek tego typu zaowocowały zmniejszeniem promienia cyrkulacji okrętu do 350 m (380 yards). DLa porównania krążowniku typu "ASTRAEA" miały promień wynoszący 590 m (650 yards).
Uzbrojenie
Okręty były uzbrojone w 4 działa 152 mm (6 in) L/40 QF, 6 dział 119 mm (4,7 in) L/40 QF, 8 dział 76 mm (3 in) 12-funtowych (12 pdr) QF, 3 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) QF, 5 karabinów maszynowych Maxim 7,7 mm oraz 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in). W porównaniu do "ECLIPSE" zmniejszono ilość dział 6-calowych do 4, rezygnując z jednego rufowego działa. Działa 4,7-calowe znajdowały się na sponsonach, na burtach okrętu. Wszystkie te działa były wyposażone w pancerne maski o grubości 114 mm (4½ in). Uzbrojenie dopełniało osiem dział dwunastofuntowych (76 mm) QF L/40, 3 działa trzyfuntowe (47 mm) QF L/40, trzy wyrzutnie torped (dwie burtowe podwodne i jedna rufowa powyżej linii wodnej) kal. 457 mm (18 in) oraz pięć karabinów maszynowych systemu Maxim 7,7 mm.
W związku ogólną opinia na temat niedozbrojenia tych krążowników w porównaniu do ich wyporności, na początku XX wieku (w latach 1903 - 1904) dokonano wymiany głównego uzbrojenia okrętów, zdejmując wszystkie armaty kal. 152 i 119 mm starego typu. Po tej modernizacji uzbrojenie przedstawiało się następująco: 10 dział 152 mm (6 in) Mk VII (lub Mk VIII) L/45 BL, 8 dział 76 mm (3 in) 12-funtowych (12 pdr) QF, 3 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) QF, 5 karabinów maszynowych Maxim 7,7 mm oraz 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in).
Opancerzenie
Wewnętrzny pokład pancerny, ze skosami przy burtach, miał grubość od 38 do 76 mm (1,5 in - 3 in). Dodatkowo zamontowano 51 mm (2 in) osłony na burtach, ciągnące się na odległości 12,19 m (40 ft) od dziobu. Stanowisko dowodzenia został znacznie mocniej opancerzone niż na poprzednim typie "ECLIPSE", zamontowano na nim pancerz o grubości 229 mm (9 in). Nad wystającymi ponad pokład pancerny elementami maszyn parowych zamontowano pancerną kopułę, podobnie jak w poprzednych typach. Miała ona grubość 102 mm (4 in).
Napęd
Okręty podobnie jak krążowniki typu "ECLIPSE", były napędzane przez dwie 3-cylindrowe maszyny parowe typu TE. Maszyny te były zaprojektowane w orientacji pionowej, nie horyzontalnej, co powodowało iż były wysokie i wystawały ponad pokład pancerny. Musiano więc zadbać o ich ochronę. Maszyny były zamontowane obok siebie po obu stronach burt, były przedzielone wzdłużną grodzią. Innowacją było zastosowanie kotłów wodnorurkowych typu Belleville, umieszczonych po 6 w trzech oddzielnych kotłowniach. Moc zapewniana przez maszyny w trybie forsownym sięgała 10 000 ihp, co jednak przekładało się na niezbyt wysoki wzrost prędkości w porównaniu do krążowników typu "ECLIPSE" (w trybie forsownym krążowniki typu "ARROGANT" na próbach osiągnęły 19 - 20 węzłow), jednak powodem takiego stanu rzeczy był zapewne inny kształt i proporcje kadłuba.
Służba
HMS Arrogant
10.06.1895 | Położenie stępki pod okręt w stoczni Devonport Dockyard. |
26.05.1896 | Wodowanie okrętu. |
27.01.1898 | Ukończenie budowy. koszt okrętu wyniósł 278 878 funtów. |
1898 - 1901 | Po zakończeniu budowy okręt został skierowany do służby w Channel Squadron. |
06.1902 - 11.1903 | Okręt przeszedł remont i przezbrojenie. |
1903 - 1905 | Po remoncie okręt został wsyłany na Morze Śródziemne. |
1905 - 1909 | Okręt został przydzielony do Atlantic Battle Squadron. |
1910 | Okręt dołączył do rezerwowej 3. Fleet w Devonport. |
1910 - 1911 | Okręt został przebudowany w Devonport na okręt - baze okrętów podwodnych. |
01.07.1911 - 1914 | Okręt pełnił rolę okrętu - bazy okrętów podwodnych w Portsmouth. W połowie 1913 r. obsługiwał 4. Submarine Flotilla. |
1914 - 1918 | Okręt nadal pełnił role okrętu - bazy okrętów podwodnych jednak został przeniesiony do Dover, razem z 4. Submarine Flotilla. Od września 1916 r. obsługiwał 5. Submarine Flotilla, aż do lutego 1918 r., kiedy to została ona rozwiązana. W latach 1915 - 1918 pełnił również rolę bazowego okrętu flagowego dla Dover Patrol. |
1919 | Okręt został umieszczony na liście okrętów do zbycia jednak został z niej zdjęty i był wykorzystywany jako okręt zabezpieczenia socjalnego przy Szkole Okrętów Podwodnych w Portsmouth. |
1923 | Okręt został sprzedany na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
27.01.1898 - 18.01.1899 | Captain John Ferris | ||
18.01.1899 - 17.01.1901 | Captain Arthur W. E. Prothero | ||
18.01.1901 - 02.06.1902 | Captain Henry C. B. Hulbert | ||
11.1903 - 09.1904 | Captain David R. Beatty | ||
03.01.1905 - 09.06.1906 | Captain John P. Rolleston | ||
08.06.1906 (?) - 09.09.1907 | Captain Edmund R. Pears | ||
10.09.1907 - 08.04.1909 | Captain Ralph Hudleston | ||
08.04.1909 - 05.01.1910 | Captain Henry H. Bruce | ||
05.01.1910 - 26.05.1910 | Captain E. Percy F. G. Grant | ||
01.07.1911 - 08.1912 (?) | Captain Roger J. B. Keyes | ||
12.01.1912 - 31.08.1912 | Commander Alexander R. Palmer (oraz w dowództwie Portsmouth Submarine Flotilla) | ||
15.08.1912 (?) - 03.08.1914 | Lieutenant-Commander Martin E. Nasmith (także pełnił obowiązki w dowództwie flotylli okrętów podwodnych) | ||
03.08.1914 - 10.02.1915 | Commander Charles J. C. Little (oraz w dowództwie okrętów podwodnych z Dover Patrol) | ||
10.02.1915 - 24.09.1915 | Commander Alexander R. Palmer (oraz w dowództwie okrętów podwodnych z Dover Patrol) | ||
24.09.1915 - 09.1917 | Acting Commander Henry Spencer (oraz jako Commander (S), 4. Submarine Flotilla) | ||
09.1917 - 14.02.1918 | Lieutenant-Commander George A. Saltren-Willett (oraz jako Lieutenant-Commander (S), 5. Submarine Flotilla) | ||
14.11.1917 - 19.01.1918 | Captain Edward R. G. R. Evans (równolegle z Willett'em, jako Flag Captain) | ||
14.02.1918 - 28.03.1918 | Captain Ralph Collins (ponownie powołany na okręt, dodatkowy, do służby specjalnej) | ||
24.04.1918 - 04.1919 | Captain Ralph Collins | ||
25.08.1919 - 01.05.1920 | Commander John G. Bower | ||
01.05.1920 - 27.09.1920 | Lieutenant in Command Guy D'Oyly-Hughes (tymczasowo) | ||
27.09.1920 - 18.07.1921 | Lieutenant-Commander Henry F. M. Peto | ||
18.07.1921 - 28.11.1921 | Commander Hubert Vaughan-Jones |
HMS Furious
10.06.1895 | Położenie stępki pod okręt w stoczni Devonport Dockyard. |
03.12.1896 | Wodowanie okrętu. |
01.07.1898 | Ukończenie budowy. Koszt budowy wyniósł 280 772 funty. |
1898 - 1902 | Po ukończeniu budowy okręt został skierowany do Channel Squadron. |
1903 | Okręt przeszedł remont i przezbrojenie. |
1903 - 1905 | Okręt został wysłany na Morze Śródziemne. |
1905 - 1912 | Po powroie do metropolii okręt został przydzielony jako tender do HMS "Vernon", Szkoły Torpedystów w Portsmouth. W 1911 r. został użyty na Morzu Śródziemnym jako eskperymentalny nośnik nowych urządzeń łącznościowych. |
1912 | Okręt pełnił pomocnicze funkcje portowe w Portsmouth. |
1913 - 1915 | Okręt został zdjęty ze służby i odstawiony do rezerwy w Motherbank. |
06.1915 | Zmieniono nazwę okrętu na HMS "FORTE", aby zwolnić nazwę dla nowego krążownika liniowego typu "COURAGEOUS". Został również przydzielony do szkoły HMS "Vernon" jako hulk. |
05.1923 | Okręt został sprzedany na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
01.07.1898 - 03.1900 | Captain Lewis E. Wintz | ||
27.03.1900 - 15.03.1901 | Captain Francis J. Foley | ||
12.03.1901 (?) - 11.03.1902 | Captain Frederick T. Hamilton | ||
03.03.1902 (?) - 24.02.1903 | Captain Henry C. Kingsford | ||
03.12.1903 - 02.01.1905 | Captain Henry L. Tottenham (spotyka się również datę grudzień 1904 r. jako zakończenie kadencji) | ||
06.01.1905 - 02.1906 | Captain George W. Smith (spotyka się również datę 7 marca 1906 r. jako zakończenie kadencji) | ||
09.02.1907 - 08.05.1907 | Captain Richard F. Phillimore (tymczasowo) | ||
08.05.1907 - 17.02.1909 | Captain Harry Jones | ||
17.02.1909 - 04.04.1911 | Captain Cole C. Fowler | ||
04.04.1911 - 15.03.1912 | Captain Herbert W. Richmond |
HMS Gladiator
27.01.1896 | Położenie stępki pod okręt w stoczni Portsmouth Dockyard. |
18.12.1896 | Wodowanie okrętu. |
04.1899 | Ukończenie budowy. Koszt budowy wyniósł 287 642 funty. |
1899 - 1900 | Po ukończeniu budowy okręt został skierowany do rezerwy. |
15.02.1900 | Okręt został wcielony do służby z zadaniem odebrania z Australia Station załóg okrętów kończących turę bojową. |
1901 - 1903 | Okręt został skierowany na Morze Śródziemne. |
12.1903 - 03.1905 | Okręt znajdował się w rezerwie. |
1905 - 1908 | Okręt stacjonował w Portsmouth. W 1907 r. był zaangażowany w przewóz personelu. |
25.04.1908 |
Okręt zatonął po zderzeniu z amerykańskim statkiem pasażerskim SS "ST PAUL" w zadymce śnieżnej nieopodal Isle of Wight. Widoczność spadła do 800 jardów (730 m), ale wysokie fale i silne wiatry wymusiły na obu statkach utrzymanie wysokich prędkości, aby utrzymać sterowność. Obserwatorzy na obu jednostkach dostrzegli zbliżające się niebezpieczeństwo już na wysokości Point Hurst. Amerykański statek próbował przejść na prawą stronę, standardowo w takiej sytuacji. W związku z brakiem miejsca na manewr, Captain William Lumsden zdecydował się skręcić w przeciwnym kierunku, co doprowadziło do kolizji. Obie jednostki próbowały zwolnić, ale obie były wyjątkowo ciężkie ("SAINT PAUL" został skonstruowany z uwzględnieniem konwersji w czasie wojny na krążownik). Uderzyły z prędkością około 3 węzłów. "SAINT PAUL" trafił dziobem w HMS "GLADIATOR" tuż za maszynownią. Cios rozerwał burty obu jednostek. Brytyjski okręt niemal natychmiast zatonął, jednak amerykański zdołał utrzymać się na powierzchni i spuścić szalupy ratunkowe. Kilku marynarzy uratowali także Royal Engineers z pobliskiego Fortu Victoria. W sumie zaginęło 27 marynarzy, ale odnaleziono tylko trzy ciała. |
10.1908 | Krążownik osiadł na prawej burcie na płytkiej wodzie niedaleko Fortu Victoria. Prace ratownicze rozpoczęły się niemal natychmiast, ale zajęło ponad pięć miesięcy, aby naprawić okręt, ponownie go spławić i odholować z powrotem do Portsmouth. Operacja kosztowała 64 000 funtów i kolejne 500 funtów, aby statek był zdatny do żeglugi, ale ponieważ konstrukcja okrętu była przestarzała, podjęto decyzje o złomowaniu okrętu. |
1909 | Okręt został sprzedany na złom holenderskiej firmie za jedyne 15 000 funtów. |
Znani dowódcy (przydziały)
11.07.1899 - 23.08.1899 | Captain Harry C. Reynolds | ||
07.1900 - 08.1900 | Captain John Casement | ||
02.10.1900 - 22.09.1902 | Captain Frederick O. Pike | ||
22.09.1902 - 21.12.1903 | Captain Thomas B. S. Adair (spotyka się również datę styczeń 1904 r. jako zakończenie kadencji) | ||
13.03.1905 - 31.08.1905 | Captain William F. De Salis | ||
01.09.1905 - 22.06.1907 | Captain Rowland Nugent | ||
22.06.1907 - 25.04.1908 | Captain Walter Lumsden (stracił okręt) |
HMS Vindictive
27.01.1896 | Położenie stępki pod okręt w stoczni Chatham Dockyard. |
09.12.1897 | Wodowanie okrętu. |
04.07.1900 | Ukończenie budowy. Koszt budowy wyniósł 290 458 funty. |
1900 - 1904 | Po ukończeniu budowy okręt został skierowany na Morze Śródziemne. W czerwcu 1902 r. okręt odwiedził Larnaka. |
1904 - 1912 | Okręt wrócił do Wielkiej Brytanii i został skierowany do rezerwy. W latach 1909 - 1910 okręt został przygotowany do pełnienia służby w składzie 3. Division, Home Fleet. Nie ma jasności czy faktycznie został tam przydzielony. |
1912 - 1914 | Okręt został przydzielony jako tender do HMS "Vernon", Szkoły Torpedystów w Portsmouth. |
1914 - 1915 | Okręt został wcielony do 9. Cruiser Squadron od rozpoczęcia I wojny światowej. Już 7 sierpnia 1914 r. zajął niemiecki statek handlowy "SCHLESIEN", a 8 września 1914 r. kolejny statek handlowy: "SLAWENTZITZ". |
1915 - 1916 | Okręt został wysłany do South America Station. |
1916 - 1917 | Okręt został skierownany na Morze Białe. |
1918 | Okręt został przygotowany w stoczni do pełnienia roli okrętu blokadowego, planowano wykorzystać go do zablokowania poprzez zatopienie któregoś z portów wykorzystywanych przez Niemców. Większość uzbrojenia została zastąpiona przez haubice, miotacze ognia i moździerze. Został wykorzystany w raidzie na Zeebrugge 24 kwietnia 1918 r. odniósł poważne uszkodzenia zaś dowódca okrętu Captain Alfred Carpenter otrzymał Krzyż Wiktorii za swoje działania podczas raidu. |
10.05.1918 | Okręt został zatopiony jako blockship w trakcie drugiego raidu na Ostende. HM "MOTOR LAUNCH 254" zabrał 38 ocalałych z 55 członków załogi "VINDICTIVE". |
16.08.1920 | Wraz został podniesiony a następnie rozebrany na złom. Sekcja dziobowa została zachowana w porcie w Ostendzie, służąc jako pomnik. Jedna z 7,5-calowych haubic zamontowana przed rajdem na krążowniku została przejęta i zachowana przez Imperial War Museum. |
Znani dowódcy (przydziały)
11.07.1899 - 08.1899 | Captain Charles H. Bayly (na czas manewrów) | ||
04.07.1900 - 07.01.1904 | Captain Herbert A. Warren | ||
14.02.1905 - 17.07.1906 | Captain Harry H. Stileman | ||
17.07.1906 - 04.08.1908 | Captain Edward H. Moubray | ||
01.08.1908 - 19.10.1909 | Captain Marcus R. Hill | ||
04.10.1910 - 04.03.1911 | Lieutenant-Commander Harold G. Innes | ||
04.03.1911 - 12.06.1911 | Captain George B. Hutton | ||
22.05.1911 - 1912 (?) | Lieutenant-Commander Harold G. Innes | ||
12.03.1912 - 28.10.1912 | Captain Herbert W. Richmond | ||
07.12.1912 - 01.09.1913 | Captain Arthur K. Waistell | ||
01.09.1913 - 07.1915 | Captain Christopher R. Payne | ||
24.07.1915 - 30.06.1916 | Acting Captain Oswald McD. English | ||
09.1916 | Captain Thomas W. Kemp | ||
14.09.1916 - 12.12.1917 | Captain Otto H. Hawke-Genn | ||
26.01.1918 - 07.02.1918 | Acting Captain Norman L. Stanley | ||
04.04.1918 - 26.04.1918 | Acting Captain Alfred F. B. Carpenter | ||
10.05.1918 | Commander Alfred E. Godsal (zginął podczas dowodzenia okrętem) |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.