Okręty te zaprojektowano w odpowiedzi na doniesienia o rosyjskich krążownikach "ROSSIYA" i "RURIK". W momencie zbudowania były największymi krążownikami i jednocześnie najdłuższymi okrętami wojennymi w Royal Navy. Były pierwszymi dużymi brytyjskimi okrętami wojennymi wyposażonymi w kotły wodnorurkowe.
Kraj: Wielka Brytania klasa: krążownik pancernopokładowy |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
POWERFUL |
Vickers, Barrow | ?.?.1894 | 24.07.1895 | 08.06.1897 | Sprzedany na złom w 1929 r. |
TERRIBLE | Thompson, Clydebank | ?.?.1894 | 27.05.1895 | 24.03.1898 | Sprzedany na złom w 1932 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność pełna | 14 200 t. |
Długość między pionami | 152,4 m (500 ft) |
Długość całkowita | 163,98 m (538 ft) |
Szerokość | 21,64 m (71 ft) |
Zanurzenie | 8,23 m (27 ft) |
Napęd:
Maszyny | 4-cylindrowe maszyny parowe typu TE, 48 kotłów Belleville, 2 śruby |
Moc | 25 000 ihp |
Prędkość | 22 węzły |
Paliwo | 3000 t. węgla |
Zasięg | 7000 mil morskich przy prędkości 14 węzłów |
Opancerzenie:
Pokład | 152 mm - 51 mm (6 in - 2 in) |
Barbety | 152 mm (6 in) |
Wieże działowe | 152 mm (6 in) |
Ciągi amunicyjne | 51 mm (2 in) |
Kazamaty | 152 mm - 51 mm (6 in - 2 in) |
Stanowisko dowodzenia | 305 mm (12 in) |
Uzbrojenie:
Początkowe | 2 działa 234 mm (9,2 in) RBL; 12 dział 152 mm (6 in) QF; 16 dział 12-funtowych (12 pdr) QF; 12 dział 3-funtowych (3 pdr); 4 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja w latach 1902 - 1904 | 2 działa 234 mm (9,2 in) RBL; 16 dział 152 mm (6 in) QF; 16 dział 12-funtowych (12 pdr) QF; 12 dział 3-funtowych (3 pdr); 4 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Ludzie:
Załoga | 894 oficerów i marynarzy |
Projekt
PROJEKT I GENEZA POWSTANIA
Samo zamierzenie projektowe okrętów okazało się niezbyt udane - powstały "białe słonie", wyjątkowo kosztowne w eksploatacji, z bardzo dużą załogą, niemal dwukrotnie kosztowniejsze w budowie niż krążowniki typu "EDGAR".
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność wynosiła 14 200 t. Długość między prostopadłymi wynosiła 152,4 m (500 ft), długość całkowita 163,98 m (538 ft), szerokość 21,64 m (71 ft), zanurzenie 8,23 m (27 ft). Znacznie zwiększona wyporność okrętów w porównaniu do typu "EDGAR" została "zużyta" głównie na mocniejsze i zajmujące znacznie większą powierzchnię maszyny napędowe. Były pierwszymi czterokominowymi krążownikami w Royal Navy. Same kominy tuż po oddaniu i do pierwszych testach zostały podniesione aby poprawić cyrkulację powietrza w kotłach. Duża długość okrętów powodowała że kadłuby miały duży promień cyrkulacji jednak były bardzo dobrymi parowcami, głównie w związku z wysoką wolną burtą.
Uzbrojenie
Uzbrojenie składało się z 2 działa 234 mm (9,2 in) RBL, 12 dział 152 mm (6 in) QF, 16 dział 12-funtowych (12 pdr) QF, 12 dział 3-funtowych (3 pdr) oraz 4 wyrzutnie torped 457 mm (18 in). Wyrzutnie torpedowe znajdowały się poniżej linii wodnej. Pierwszy raz w przypadku krążowników działa główne zyskały pełną ochronę. Działa 234 mm zostały umieszczone w opancerzonych wieżach - po jednym na dziobie i na rufie. Były posadzone na opancerzonych barbetach o grubości 152 mm (6 in), amunicja zaś była dostarczana w opancerzonych tubach o grubości 51 mm (2 in). Działa 152 mm (6 in) znajdowały się w kazamatach, w tym w podwójnych na dziobie i na rufie (to rozwiązanie zostało po raz pierwszy zastosowane w brytyjskich krążownikach). Pozostałe działa 152 mm znajdowały się w pojedynczych kazamatach na śródokręciu. W latach 1902/1904 dodano cztery działa 152 mm na pokładzie górnym, przekształcając pojedyncze kazamaty w podwójne.
Opancerzenie
Opancerzenie zorganizowano nieco inaczej niż we wcześniejszych krążownikach. Miały dodatkowy pokład pancerny ciągnący się przez całą długość okrętów, jednakże ze sporą rynną wokół kominów i włazów maszynowni. Korona głównego pokładu pancernego był 1,07 m (3 ft 6 in) powyżej linii wodnej, zaś ich dolny brzeg znajdował się 1,98 m (6 ft 6 in) poniżej linii wodnej. Miał grubość 152 mm (6 in) nad maszynownią, przechodząc w wąską sekcję w okolicach korony o grubości 65,5 mm (2,5 in). Nad magazynami grubość wynosiła 102 mm (4 in), natomiast w kierunku dziobu i rufy grubość wynosiła odpowiednio 51 mm (2 in) i 76 mm (3 in).
Napęd
Okręty były wyposażone w 4-cylindrowe maszyny parowe typu TE oraz 48 kotłów wodnorurkowych Belleville. Były to pierwsze duże okręty wyposażone w ten typ kotła. Związane z tym problemy nieco odbiły się na sprawności obu okrętów - problemy z nowym napędem rozwiązywano dopiero na podstawie eksploatacji istniejących konstrukcji. Obydwa okręty były już gotowe do prób maszynowych w 1896 r., jednak mnogość problemów jakie wyniknęły w trakcie testów skutecznie opóźniły oddanie okrętów do służby. W trakcie prób na mili pomiarowej HMS "POWERFUL" osiągnął 21,8 węzła przy mocy 25 886 ihp, natomiast HMS "TERRIBLE" 22,4 węzła przy mocy 25 572 ihp.
Służba
HMS Powerful
1894 | Rozpoczęcie budowy okrętu w Vickers Limited, Barrow-in-Furness. |
24.07.1895 | Wodowanie okrętu. Matką chrzestną została Księżna Devonshire. |
08.06.1897 | Ukończenie budowy okrętu. |
1897 - 1899 | Okręt pełnił służbę w Chinach wraz ze swoim bliźniakiem HMS "TERRIBLE". |
1899 | Okręt został przetransferowany do Durbanu w Południowej Afryce, gdzie odegrał doniosłą rolę w II wojnie burskiej. W związku z ciężką sytuacją brytyjskich sił w Ladysmith, zdecydowano się na udzielenie pomocy w postaci lawet do dział z HMS "TERRIBLE" i oddziału piechoty morskiej z HMS "POWERFUL" wzmocnionego przez 4 działa 12-funtowe i dwa działa 3-funtowe. Oddziałem dowodził kapitan HMS "POWERFUL" Captain Hedworth Lambton. Odległość z Durbanu do Ladysmith wynosiła 189 mile, podróż odbyła się najpierw specjalnym pociągiem, a później piechotą. Działa były ciągnięte przez zaprzęgi wołów, a gdy te zdechły sami żołnierze ciągnęli działa. Oddział przybył w ostatnim momencie, odegrał znaczącą rolę w obronie miasta. Działa obsługiwane przez marynarzy trzymały napastników na dystans, jednak samo miasto zostało oblężone. W związku z tym z Durbanu wyruszył drugi oddział piechoty morskiej, tym razem z HMS "TERRIBLE". Po dotarciu na miejsce i połączeniu się z siłami generała Bullera udało się znieść oblężenie. |
30.10.1899 | Marynarze z HMS "POWERFUL" atakowali pozycje Burów pod Lombards Kop, Ladysmith. |
25.11.1899 | Oddział piechoty morskiej HMS "POWERFUL" wziął udział w bitwie pod Graspan. |
06.01.1900 | Marynarze z okrętu ponownie brali udział w bitwie z Burami, tym razem atakującym ponownie brytyjskie pozycje pod Ladysmith. Obrona Ladysmith odbiła się szerokim echem w Wielkiej Brytanii, sama Królowa Victoria przysłała telegram z gratulacjami. |
1900 | Załogi obu okrętów brały udział w tłumieniu Powstania Bokserów w Chinach. |
06.1900 - 01.1905 | Okręt przebywał w remoncie i jednocześnie znajdował się w rezerwie, z przerwami na odbycie corocznych manewrów. |
08.1905 | Okręt po pobycie w Wielkiej Brytanii i odbyciu wymaganych remontów został skierowany do Australia Station, jako okręt flagowy Szefa Sztabu Sir Wilmot' Fawkes'a. |
12.1905 | Okręt jest raportowany w Fremantle, Zachodnia Australia. |
03.02.1908 | Dokonano pierwszej transmisji radiowej linii trans-tasmańskiej właśnie poprzez HMS "POWERFUL", który w tym czasie znajdował się na Morzu Tasmańskim. |
08.1908 | Okręt nadal pełniąc funkcję okrętu flagowego Australia Station witał okręty amerykańskiej Wielkiej Białej Floty, która odwiedziła Australię. |
1911 | Okręt odwiedza Auckland w Nowej Zelandii. |
03.1912 - 07.1913 | Okręt przebywał w rezerwie. |
1914 - 1918 | W okresie pierwszej wojny światowej okręt służył głównie jako transportowiec wojska. |
11.1919 | Okręt zostaje przemianowany na "IMPREGNABLE" i przekonwertowany na okręt szkolny. |
31.08.1929 | Okręt zostaje sprzedany na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
08.06.1897 - 08.06.1900 | Captain The Hon. Hedworth Lambton |
21.07.1903 - 03.09.1903 | Captain James Startin (na czas manewrów) |
03.01.1905 - 26.08.1905 | Captain Frederick St. G. Rich |
26.08.1905 - 01.01.1908 | Captain Lionel Halsey |
01.01.1908 - 31.12.1910 | Captain Cecil I. Prowse (oficer flagowy) |
31.12.1910 - 01.1912 | Captain Edward F. Bruen (oficer flagowy) |
01.1912 - 16.03.1912 | Captain Charles D. Johnson (na czas podróży z Australii do Wielkiej Brytanii) |
01.07.1913 - 14.05.1915 | Captain Herbert J. Savill |
16.05.1915 - 04.07.1917 | Captain Cecil H. Fox |
04.07.1917 | Acting Captain Frederic W. Dean (tymczasowo) |
HMS Terrible
1894 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni J.& G. Thomson w Clydebank. |
27.05.1895 | Wodowanie okrętu. |
24.03.1898 | Ukończenie budowy okrętu. |
1898 - 1899 | Okręt pełnił służbę w Chinach wraz ze swoim bliźniakiem HMS "POWERFUL". |
1899 | Wraz ze swoim bliźniakiem brał czynny udział w II wojnie burskiej. Jego marynarze uczestniczyli w zniesieniu oblężenia Ladysmith. |
1900 - 1901 | Załogi z obu okrętów brały udział w tłumieniu Powstania Bokserów w Chinach. |
10.1902 - 06.1904 | Okręt został czasowo przeniesiony do rezerwy i poddany remontowi. |
1907 | Okręt został częściowo rozbrojony i przydzielony do stacjonarnej służby zaopatrzeniowej. |
07.1912 - 01.1913 | Tymczasowe przeniesienie do rezerwy. |
1914 - 1918 | W okresie pierwszej wojny światowej okręt służył głównie jako transportowiec wojska. |
08.1920 | Okręt zostaje przemianowany na "FISGARD III" i przekonwertowany na okręt szkolny. |
07.1932 | Okręt zostaje sprzedany na złom do Cashmore. |
Znani dowódcy (przydziały)
01.07.1896 - 05.1897 | Captain Wilmot H. Fawkes |
06.1897 - 07.1897 | Captain Robert L. Groome |
24.03.1898 - 09.1899 | Captain Charles G. Robinson |
18.09.1899 - 24.10.1902 | Captain Percy M. Scott |
21.06.1904 - 04.05.1905 | Captain Arthur T. Stuart |
03.05.1905 (?) - 03.07.1906 | Captain Henry H. Campbell |
03.07.1906 - 20.08.1907 | Captain George A. Ballard |
20.08.1907 - 04.05.1908 | Captain Richard M. Harbord |
20.04.1909 - 20.07.1909 | Captain Charles W. Winnington-Ingram |
20.07.1909 - 02.1910 | Captain Ernest H. Grafton |
24.02.1910 - 24.06.1910 | Commander John R. Segrave |
24.06.1910 - 02.08.1910 | Commander Richard G. A. W. Stapleton-Cotton |
02.08.1910 - 21.02.1911 | Commander Edmund C. Carver |
07.02.1911 (?) - 28.02.1911 | Commander Alan C. Bruce |
28.02.1911 - 17.03.1912 | Captain Joseph R. Bridson (dowodził również grupą okrętów ze składu 4. Division, Home Fleet) |
18.03.1912 - 01.07.1912 | Captain Bentinck J. D. Yelverton (dowodził również grupą okrętów ze składu 4. Division, Home Fleet) |
13.08.1912 - 01.01.1913 | Captain Charles P. Beaty-Pownall (dowodził również grupą okrętów ze składu 3. Fleet, Home Fleet) |
01.01.1913 - 20.05.1913 | Captain John Nicholas (dowodził również grupą okrętów ze składu 3. Fleet, Home Fleet) |
10.06.1913 - 06.12.1913 | Captain Spencer A. Hickley (dowodził również grupą okrętów ze składu 3. Fleet, Home Fleet) |
06.12.1913 - 07.1913 | Captain Thomas F. T. Michell |
12.03.1915 | Commander Cecil A. Severn |
08.09.1915 | Captain Constantine H. Hughes-Onslow |
12.01.1918 - 13.11.1918 | Commander Charles H. Morgan |
13.11.1918 - 31.12.1918 | Captain Judge D'Arcy |
11.01.1919 - 07.1919 | Captain Otto H. Hawke-Genn |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.