Krążowniki pancerne typu "WARRIOR" zostały zaplanowane w Programie Rozbudowy Floty na lata 1903/1904. Konstrukcyjnie były zmodyfikowaną wersją krążowników typu "DUKE OF EDINBURGH", jednak działa 6-calowe umieszczone w kazamatach zostały zastąpione przez działa 7,5-calowe umieszczone w wieżach na pokładzie górnym.
Kraj: Wielka Brytania klasa: krążownik pancerny |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
WARRIOR | Pembroke DYd | 05.11.1903 | 25.11.1905 | 12.12.1906 | Zatopiony 01.06.1916 r. |
COCHRANE | Fairfield Shipping and Engineering, Govan | 24.03.1904 | 20.05.1905 | 18.02.1907 | Zniszczony 14.11.1918 r. |
ACHILLES | Armstrong Whitworth, Elswick | 22.02.1904 | 17.06.1905 | 22.04.1907 | Sprzedany w 1921 r. |
NATAL | Vickers, Barrow-in-Furness | 06.01.1904 | 30.09.1905 | 05.03.1907 | Zniszczony 31.12.1915 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność projektowana | 13 550 t. |
Wyporność normalna | 13 200 t. - 13 350 t. |
Wyporność pełna | 14 500 t. |
Długość między pionami | 146,31 m (480 ft 0 in) |
Długość całkowita | 154,03 m (505 ft 4 in) |
Szerokość | 22,40 m (73 ft 6 in) |
Zanurzenie pełne - dziób | 8,08 m (26 ft 6 in) |
Zanurzenie pełne - rufa | 8,38 m (27 ft 6 in) |
Napęd:
Maszyny | 2 4-cylindrowe maszyny parowe typu TE, 19 kotłów typu Yarrow, dodatkowo 6 kotłów cylindrycznych, 2 śruby |
Moc | 23 500 ihp |
Prędkość | 23 węzły |
Paliwo | 2050 t. węgla, 600 t. ropy |
Zasięg | 7960 mil morskich przy prędkości 10 węzłów |
Opancerzenie:
Pas burtowy | 152 mm - 76 mm (6 in - 3 in) |
Przegrody | 152 mm - 51 mm (6 in - 2 in) |
Pokład | 38 mm - 19 mm (1½ in - ¾ in) |
Barbety | 152 mm - 76 mm (6 in - 3 in) |
Wieże działowe artylerii głównej | 190 mm - 51 mm (7½ in - 2 in) |
Wieże działowe artylerii średniej | 203 mm - 152 mm (8 in - 6 in) |
Ciągi amunicyjne | 76 mm (3 in) |
Stanowisko dowodzenia | 254 mm (10 in) |
Uzbrojenie:
Początkowe | 6 dział 254 mm (9,2 in) L/45 Mk X; 4 działa 191 mm (7,5 in) L/50 Mk II; 24 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) Vickers QF; 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja w 1915 r. | 6 dział 254 mm (9,2 in) L/45 Mk X; 4 działa 191 mm (7,5 in) L/50 Mk II; 24 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) Vickers QF; 1 działo przeciwlotnicze 6-funtowe (6 pdr) Hotchkiss QF; 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja w 1916 r. | 6 dział 254 mm (9,2 in) L/45 Mk X; 4 działa 191 mm (7,5 in) L/50 Mk II; 24 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) Vickers QF; 1 działo przeciwlotnicze 76 mm (3 in) 20 cwt QF; 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja 1915 - 1916 r. "COCHRANE" | 6 dział 254 mm (9,2 in) L/45 Mk X; 4 działa 191 mm (7,5 in) L/50 Mk II; 22 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) Vickers QF; 1 działo przeciwlotnicze 76 mm (3 in) 20 cwt QF; 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Modernizacja 1917 r. "COCHRANE" | 6 dział 254 mm (9,2 in) L/45 Mk X; 4 działa 191 mm (7,5 in) L/50 Mk II; 20 dział 47 mm (1,85 in) 3-funtowych (3 pdr) Vickers QF; 1 działo przeciwlotnicze 76 mm (3 in) 20 cwt QF; 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) |
Ludzie:
Załoga | 770 oficerów i marynarzy |
Projekt
Cztery krążowniki pancerne zamówione w Programie Rozbudowy Floty na lata 1903/1904 były pierwotnie zaplanowane jako kolejne krążowniki typu "DUKE OF EDINBURGH", ale uzasadnione skargi dowódców i załóg, że zbyt nisko umieszczona artyleria średnia we wcześniejszych typach jest nie do użycia przy niespokojnym morzu sprawiły, że kwestia ta została poddana przez Radę Admiralicji pod koniec 1903 r. i na początku 1904 r. do ponownego rozpatrzenia. Oszczędności wypornościowe przy konstrukcji wcześniejszego typu "DUKE OF EDINBURGH" zachęciły konstruktorów do zmiany aranżacji uzbrojenia. Zdecydowano iż działa 6-calowe umieszczone w kazamatach zostaną zastąpione przez 4 działa 7,5-calowe, które umieszczono znacznie wyżej niż poprzednio, na pokładzie górnym, w wieżach artyleryjskich. Ponieważ okręty były dopiero w trakcie budowy, więc zmiana ta kosztowała jedynie 250 000 funtów za całą czwórkę, i została zatwierdzona 30 marca 1904 r.
Konstrukcja
Kadłub
Planowana wyporność okrętów miała wynosić 13 550 t., podobnie jak w typie "DUKE OF EDINBURGH" jednak ostatecznie okręty także okazały się lżejsze niż zakładano, nawet przy zmianie artylerii pośredniej na większy kaliber. Ich wyporność normalna wynosiła 13 200 t. - 13 350 t., natomiast pełna 14 500 t. Długość całkowita okrętów wynosiła 154,03 m (505 ft 4 in), długość między pionami 146,31 m (480 ft 0 in), szerokość 22,40 m (73 ft 6 in), zanurzenie pełne na dziobie 8,08 m (26 ft 6 in), natomiast na rufie 8,38 m (27 ft 6 in). Ich wysokość metacentryczna wynosiła 0,84 m (2¾ ft), co przekładało się na to, iż były bardzo dobrą, stabilną podstawą dla artylerii. HMS "ACHILLES" i HMS "NATAL" dwukrotnie, w 1907 i 1909 r. zdobywały mistrzostwo Royal Navy w strzelaniu artyleryjskim. Okręty wykazały się również wyjątkowo dobrymi właściwościami morskimi, co znalazło uznanie w oczach ówczesnych specialistów i późniejszych badaczy.
Modernizacje objęły wszystkie cztery okręty. Opoło 1912 r. podniesiono wszystkie kominy, gdyż okazały się za krótkie i zadymiały stanowisko dowodzenia. W 1917 r. na ocalałych okrętach zamontowano trójpodporowy maszt zamiast używanego do tej pory. Musiał on zostać wzmocniony gdyż nowe urządzenia do kierowania ogniem były znacznie cięższe od dotychczas używanych. Mimo zmiany masztu już w 1917 r. na HMS "COCHRANE" zamontowano nowe urządzenie dopiero w sierpniu 1918 r.
Uzbrojenie
Na uzbrojenie składało się 6 dział 254 mm (9,2 in) L/45 Mk X, 4 działa 191 mm (7,5 in) L/50 Mk II, 24 działa 47 mm (1,85 in) 3-funtowe (3 pdr) Vickers QF oraz 3 wyrzutnie torped 457 mm (18 in) Działa 9,2-cala zostały umieszczone w sześciu wieżach typu Mk V S - dwóch umieszczonych w linii kadłuba na dziobie i na rufie oraz czterech skrzydłowych, umieszczonych przy kominach. Wieże dziobowa i rufowa miały kąt ostrzału wynoszący 285°, natomiast wieże działowe na skrzydłach jedynie 120°. Kąt podniesienia dla tych dział wynosił od −5° do +15°. Zapas pocisków wynosił 100 na każde działo.
O ile działa 9,2-cala były identyczne z tymi jakie zastosowano w typie "DUKE OF EDINBURGH", to uzbrojenie średnie został zmienione. Zamiast dział 6-calowych w kazamatach, zamontowano 4 działa 191 mm (7,5 in) L/50 Mk II, umieszczone w pojedynczych wieżach na pokładzie górnym. Działa te mogły być używane przy kącie ostrzału wynoszącym 110°. Kąt podniesienia dla tych dział wynosił od −7,5° do +15°. Na każde z dział przypadał zapas liczący 100 pocisków. 24 działa 3-funtowe Vickersa miały być używane jako ochrona przeciwko torpedowcom. Sześć z nich było umieszczonych na wieżach dział 9,2-calowych, pozostałe znajdowały się na nadbudówkach. Dla każdego z nich przewidziano zapas 250 pocisków.
Okręt wyposażony był w 3 zanurzone wyrzutnie torpedowe z zapasem 18 torped. Dodatkowo okręt przenosił dwie torpedy 356 mm (14 in), które mogły byc użyte jako uzbrojenie dwóch 13,72 m (45 ft) pinas.
W 1915 r. zamontowano pojedyncze działo przeciwlotnicze 6-funtowe (6 pdr) Hotchkiss QF. Kąt podniesienia dla tego działa wynosił od - 8° do + 60°. działo strzelało 2,7 kg (6 pdr) pociskiem z prędkością wylotową 538 m/s (1765 ft/s) z częstotliwością 20 pocisków na minutę. Maksymalny pułap sięgał 3000 m (10 000 ft), jednak zasięg skuteczny wynosił jedynie 1100 m (1200 yards). W 1916 r. na wszystkich oprócz HMS "NATAL" (?) działo to zostało wymienone na działo przeciwlotnicze 76 mm (3 in) 20 cwt QF na lawecie z dużym kątem podniesienia. Kąt podniesienia dla tego działa wynosił od - 10° do + 90°. Strzelało pociskami o wadze 5,7 kg (12,5 pdr) z prędkością wylotową 760 m/s (2,500 ft/s) i osiągało szybkostrzelność 12–14 pocisków na minutę. Maksymalny, efektywny pułap sięgał 7200 m (23 500 ft). Para dział 3-funtowych (3 pdr) Vickers QF została najprawdopodobniej zamontowana na śródokręciu w latach 1915 - 1916. Kąt podniesienia wynosił od +80° do -5°. Szybkostrzelność wynosiła 25 pocisków na minutę, maksymalny pułap 4600 m (15 000 ft), natomiast efektywny zasięg jedynie1800 m (2000 yards).
Opancerzenie
Schemat opancerzenia był niemal identyczny z tym zastosowanym w typie "DUKE OF EDINBURGH". Okręty były wyposażone w burtowy pas pancerny o grubości 152 mm (6 in) wykonany ze stali cementowej Krupp'a. Długość pasa wynosiła 79,25 m (260 ft). Pas ochraniał burty aż do wysokości pokładu górnego, 4,42 m (14 ft 6 in) powyżej linii wodnej i 1,47 m (4 ft 10 in) poniżej niej. Pomiędzy centralną cytadelą a dziobem pas miał grubość 102 mm (4 in), natomiast w stronę rufy 76 mm (3 in). Przegrody o grubości 152 mm (6 in) zamykały cytadelę z obu stron. Wieże dział artylerii głównej miały pancerz o grubości 190 mm (7,5 in) od czoła, 140 mm (5,5 in) na bokach i 51 mm (2 in) na dachu. W odróżnieniu od typu "DUKE OF EDINBURGH" działa artylerii średniej zamontowano w wieżach a nie w kazamatach. Działa artylerii średniej miały pancerz o grubości 203 mm (8 in) od czoła, 152 mm (6 in) na bokach i 51 mm (2 in) na dachu. Barbety i ciągi amunicyjne były chronione pancerzem o grubości 152 mm (6 in). Dolny pokład miał grubość jedynie 19 mm (¾ in), jedynie nad maszynką sterową zwiększał się do 38 mm (1½ in), a nad maszynownią do 51 mm (2 in). Wieża stanowiska dowodzenia była chroniona pancerzem o grubości 254 mm (10 in).
Napęd
Okręty były napędzane przez dwie 4-cylindrowe maszyny parowe typu TE. Maszyny dla HMS "WARRIOR" zostały wybudowane przez firmę Wallsend Slipway and Engineering, dla HMS "COCHRANE" przez Fairfield Shipping and Engineering, dla HMS "ACHILLES" przez Hawthorn Leslie, a dla HMS NATAL" przez stocznię budującą okręt, czyli przez Vickers. Każda napędzała jeden wał. Moc generowana przez maszyny parowe wynosiła 23 500 ihp, co przekładało się na prędkość maksymalną wynoszącą 23 węzły. Parę generowało 19 kotłów wodnorurkowych typu Yarrow i dodatkowo 6 kotłów cylindrycznych. Oprócz 2150 t. węgla okręt zabierał 600 t. ropy, która była wtryskiwana na paleniska, aby zwiększyć spalanie węgla.
Służba
HMS Warrior
05.11.1903 | Położenie stępki okrętu w Pembroke Royal Dockyard, Wales. |
25.11.1905 | Wodowanie okrętu. |
12.12.1906 | Ukończenie budowy okrętu. Koszt okrętu wliczając w to uzbrojenie wyniósł 1 186 395 funtów. |
1906 - 1909 | Po wcieleniu do służby okręt dołączył do 5. Cruiser Squadron w składzie Channel Fleet. |
1909 | Zmiana przydziału na 2. Cruiser Squadron. |
15.09.1909 | Podczas ćwiczeń artyleryjskich na okręcie uległ awarii jeden z kotłów i został skierowany na naprawy do Devonport Dockyard. |
1913 | Okręt zmienił przydział i trafił do 1. Cruiser Squadron w składzie Mediterranean Fleet. |
08.1914 | Okręt był zaangażowany w pościg za niemieckimi krążownikami: liniowym "GOEBEN" i lekkim "BRESLAU", jednak z rozkazami by się nie angażować. W sierpniu okręt brał udział w operacji sił Aliantów która zakończyła się bitwą pod Antivari i zatopieniem austro - węgierskiego krążownika "ZENTA". Kilka dni później okręt został skierowany do Suezu, by bronić Kanału przed atakami Turków. Pozostał tam do 6 listopada. |
06.11.1914 - 19.11.1914 | Krążownik został wysłany do Gibraltaru z zadaniem włączenia do eskadry brytyjskich i francuskich okrętów wojennych mających poszukiwać niemieckich okrętów wojennych będących nadal na morzu w pobliźu wybrzeży Afryki. Grupa została rozwiązana 19 listopada po odkryciu położenia niemieckiej eskadry wschodnioindyjskiej i odebraniu doniesień o bitwie pod Coronelem. |
12.1914 | Okręt dołączył do Grand Fleet. Dołączył do 1. Cruiser Squadron którym dowodził Rear-Admiral Sir Robert Keith Arbuthnot. |
04.1915 - 04.1916 | Szczegółowa marszruta krążownika wg. dziennika okrętowego w okresie od kwietnia 1915 do kwietnia 1916 r. znajduje się pod adresem Naval History. |
31.05.1916 |
W trakcie bitwy jutlandzkiej 1. Cruiser Squadron znajdował się na czele głównych sił floty, na prawym skrzydle. O 5.47 pm dwa czołowe okręty eskadry, flagowy HMS "DEFENCE" i HMS "WARRIOR" zauważyły okręty niemieckiej II Grupy Rozpoznawczej i otworzyły ogień. Salwy okazały się za krótkie, a oba okręty wykonały ostry skręt i ruszyły na wroga, zmuszając krążownik liniowy HMS "LION" swoim manewrem do zmiany kursu aby uniknąć kolizji. Niedługo później okręty napotkały unieruchomiony niemiecki krążownik SMS "WIESBADEN" i ruszyły w jego kierunku. Kiedy okręty były ok. 5000 m od niemieckiego okrętu zostały ok. 6.05 pm dostrzeżone przez niemiecki krążownik liniowy SMS "DERFFLINGER" i co najmniej cztery pancerniki niemieckie. Średnia odległość od niemieckich ciężkich okrętów wynosiła mniej niż 7300 m. Niemcy otworzyli tak gwałtowny ogień, iż już o 6.20 HMS "DEFENCE" wyleciał w powietrze."WARRIOR" trafiony co najmniej 15 pociskami kalibru 280 mm i sześcioma 150 mm, jednak uniknął losu "DEFENCE", gdyż Niemcy przenieśli ogień na brytyjski pancernik HMS "WARSPITE", który z powodu uszkodzenia steru zatoczył dwa pełne kręgi ściągając na siebie uwagę niemal całej floty niemieckiej. Uszkodzenia HMS "WARRIOR" były bardzo poważne. Gwałtowne pożary i bardzo szybko wzrastający poziom wody w kadłubie nie wróżyły nic dobrego. Jednak załoga maszynowni mimo wzbierającej wody utrzymała się na stanowiskach na tyle długo, iż okręt zdołał wycofać się na zachód Jedynie 3 marynarzy z obsady maszynowni przeżyło. Okręt został wzięty na hol przez transportowiec wodnosamolotów HMS "ENGADINE", a kiedy sytuacja na okręcie stała się krytyczna przyjął na pokład 743 ocalałych marynarzy z krążownika. O godzinie 8.25 rano 1 czerwca okręt został opuszczony ostatecznie przez załogę, w momencie kiedy górny pokład znajdował się już tylko 1,2 m nad poziomem fal. Niedługo potem okręt wywrócił się i zatonął. |
08.09.2016 | Dr Innes McCartney z Uniwersytetu w Bournemouth ogłosił, że wraz z duńskim zespołem odkrył wrak HMS "WARRIOR". Wrak został odnaleziony 24 sierpnia 2016 r. Okręt spoczywa dogóry dnem na głębokości 80 metrów w obszarze miękkiego podłoża oceanicznego, aż do poziomu pokładu górnego zakopany w mule. Statek wydaje się być w dużej mierze nienaruszony, bez znaku nielegalnego złomowania, który miał miejsce na innych wrakach Jutlandii. HMS "WARRIOR" jest ostatnim z 25 statków zatopionych w bitwie o Jutland który został odnaleziony. Istnieją obawy, że wrak może zostać wykorzystany przez nielegalnych zbieraczy metali, pomimo faktu, że wrak został objęty ustawą Protection of Military Remains Act 1986. |
Znani dowódcy (przydziały)
29.11.1906 - 15.02.1909 | Captain Arthur W. Waymouth | ||
16.02.1909 - 05.04.1911 | Captain Owen F. Gillett | ||
05.04.1911 - 01.12.1911 | Captain Charles L. Vaughan-Lee | ||
01.12.1911 - 25.08.1913 | Captain James A. Fergusson | ||
25.08.1913 - 16.12.1915 | Captain George H. Borrett | ||
16.12.1915 - 01.06.1916 | Captain Vincent B. Molteno (stracił okręt) |
HMS Cochrane
24.03.1904 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni Fairfield Shipping and Engineering, Govan. |
28.05.1905 | Wodowanie okrętu. |
18.02.1907 | Ukończenie budowy okrętu i wcielenie do służby z załogą szkieletową. Koszt okrętu wyniósł 1 193 121 funtów. |
06.03.1907 | Okręt dołączył do Nore Division, Home Fleet. Niedługo później już z pełną załogą został przydzielony do 5. Cruiser Squadron. |
01.04.1909 | Zmiana przydziału okrętu. Dołączył do 2. Cruiser Squadron. |
1911 - 1912 | Okręt eskortował królewski jacht "MEDINA". |
02.08.1914 | Dzień przed rozpoczęciem I wojny światowej krążownik wraz z HMS "ACHILLES" i trzema innymi został wysłany na Szetlandy w celu wzmocnienia ich ochrony. |
31.05.1916 - 01.06.1916 | Okręt wziął udział w bitwie jutlandzkiej, będąc w dywizjonie dowodzonym przez Rear-Admiral Heath'a wraz z HMS "MINOTAUR", HMS "SHANNON" i HMS "HAMPSHIRE". W trakcie całej bitwy nie był zaangażowany w walkę i nie oddał ani jednego wystrzału z dział. |
11.1917 | Okręt został przeniesiony do North America and West Indies Station, jednak już na początku 1918 r. dołączył z powrotem do 2. Cruiser Squadron. Szczegółowy plan rejsów okrętu w okresie od lipca 1917 r. do marca 1918 r. znajduje się na stronie Naval History. |
03.1918 - 09.1918 | Okręt bazował w Murmańsku w czasie alianckiej interwencji w rosyjskiej wojnie domowej, 3 maja transportując wojska rosyjskie do Pechenga, aby zapobiec przejęciu miasta przez Białych Finów. |
14.11.1918 | Okręt wszedł na skały u ujścia rzeki Mersey z powodu błędu pilota. Później okręt uległ tak znacznemu zniszczeniu z powodu fal, iż przełamał się na dwie części. |
06.1919 | Wraz został rozebrany na miejscu. |
Znani dowódcy (przydziały)
01.11.1906 - 05.01.1909 | Captain Dudley R. S. de Chair | ||
05.01.1909 - 03.01.1911 | Captain Cecil S. Hickley | ||
03.01.1911 - 10.08.1912 | Captain William E. Goodenough | ||
09.08.1912 - 30.06.1915 | Captain William G. E. Ruck-Keene | ||
30.06.1915 - 09.02.1916 | Captain Noel Grant | ||
08.02.1916 - 12.1916 | Captain Eustace La T. Leatham (tymczasowo) | ||
12.1916 - 04.1917 | Captain Alexander Farrington | ||
04.1917 - 14.11.1918 | Captain James U. Farie (stracił okręt) |
HMS Achilles
22.02.1904 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni Armstrong Whitworth, Elswick. |
17.06.1905 | Wodowanie okrętu. |
22.04.1907 | Ukończenie budowy okrętu. Koszt okrętu wyniósł 1 191 103 funtów. |
1907 | Po wcieleniu do służby okręt dołączył do 5. Cruiser Squadron. |
1908 | Okręt wybrał się w rejs do Rosji, gdzie odwiedził wiele portów. |
1909 | Okręt został przeniesiony do 2. Cruiser Squadron. |
05.06.1913 | Wcielenie okrętu do służby w Portsmouth. |
02.08.1914 | Dzień przed rozpoczęciem I wojny światowej krążownik wraz z HMS "COCHRANE" i trzema innymi został wysłany na Szetlandy w celu wzmocnienia ich ochrony. |
31.05.1916 | Okręt nie wziął udziału w bitwie jutlandzkiej, gdyż akurat przechodził remont. |
18.08.1916 | Grand Fleet wraz z "ACHILLES" wyszła w morze w odpowiedzi na odszyfrowany komunikat z informacją że niemal cała niemiecka flota wyszła z portów w nocy z zadaniem zbombardowania portu w Sunderland 19 sierpnia. Zadanie to miało byc poprzedzone intensywnym zwiadem wykonanym przez okręty podwodne i sterowce. Niemcy przerwali realizację planów rzucając się w pościg za brytyjską eskadrą zauważoną przez jeden ze sterowców. Była to eskadra Harwich Force, dowodzona przez Commodore Tyrwhitt'a. Po uzmysłowieniu sobie iż ścigana eskadra nie jest zespołem okrętów liniowych Niemcy zawrócili w kierunku swoich portów, podobnie jak Grand Fleet. |
18.10.1816 |
Podczas kolejnego wyjścia w morze głównych sił niemieckich okręt wraz z trzema innymi krążownikami pancernymi patrolował północny skraj Morza Północnego, między podejściami do Pentland Firth i Hardangerfjord w Norwegii. Nie doszło jednak do napotkania niemieckich okrętów. Szczegółowy opis rejsów okrętu pomiędzy wrześniem 1916 r., a grudniem 1918 r. zmożna znaleść na stronie Naval History. |
22.02.1917 | Okręt zderzył się z HMS "BACCHANTE". Na "ACHILLES" uszkodzona została rufa. |
16.03.1917 | "ACHILLES" i uzbrojony statek parowy "DUNDEE" patrolowały na północ od Szetlandów, gdy napotkały niemiecki krążownik pomocniczy "LEOPARD". Okręt niemiecki manewrując by nie dopuścić do abordażu ze strony "DUNDEE" wystrzelił dwie torpedy w kierunku brytyjskiego parowca, jednak chybił. W odpowiedzi Brytyjczycy zasypali pociskami wrogi okręt powodując jego zatonięcie godzine później. Nie znaleziono żadnych rozbitków. |
08.1917 | Okręt został przeniesiony do North America and West Indies Station, gdzie był wykorzystywany w służbie konwojowej. |
02.1918 - 12.1918 | Okręt wrócił do Wielkiej Brytanii i został skierowany na remont. |
12.1918 | Po zakończeniu remontu okręt został skierowany do Chatham, gdzie miał pełnić rolę okrętu treningowego dla palaczy okrętowych. |
31.03.1919 | Okręt został zdjęty ze służby. |
09.05.1921 | Okręt został sprzedany na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
12.02.1907 - 23.11.1908 | Captain Henry F. Oliver | ||
23.11.1908 - 18.04.1911 | Captain William C. M. Nicholson | ||
18.04.1911 - 19.04.1913 | Captain The Hon. Stanhope Hawke | ||
19.04.1913 - 19.02.1915 | Captain Arthur L. Cay | ||
19.02.1915 - 20.06.1917 | Captain Francis M. Leake | ||
20.06.1917 - 11.02.1918 | Captain Charles D. Carpendale | ||
11.02.1918 - 22.06.1918 | Captain Stephen H. Radcliffe | ||
13.06.1918 (?) - 09.05.1919 | Captain William F. Blunt |
HMS Natal
06.01.1904 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni w Barrow-in-Furness należącej do Vickers, Sons & Maxim. |
30.09.1905 | Wodowanie okrętu. Matką chrzestną została Louisa Cavendish, księżna Devonshire. Nazwa nadana okrętowi była związana z tym, iż niemal cały koszt budowy został pokryty przez mieszkańców kolonii Natal. |
05.03.1907 | Ukończenie budowy okrętu i jednoczesne wcielenie okrętu do służby. Koszt okrętu wyniósł 1 218 244 funty. |
1907 | Po wcieleniu do służby okręt dołączył do 5. Cruiser Squadron. |
1909 | Okręt został przeniesiony do 2. Cruiser Squadron. |
1911 - 1912 | Okręt eskortował liniowiec pasażerski RMS "MEDINA", w czasie kiedy statek ten pełnił obowiązki jachtu królewskiego dla udającego się do Indii, nowokoronowanego Króla Grzegorza V. |
17.09.1912 | Okręt został wcielony do służby w Sheerness. |
12.1912 | W grudniu 1912 r. okręt dotarł do Nowego Jorku, transportując ciało zmarłego ambasadora USA w Wielkiej Brytanii, Whitelaw'a Reida. |
05.06.1913 | Okręt w gęstej mgle zderzył się z kotrem rybackim. |
08.1914 | W momencie rozpoczęcia I wojny światowej okręt dołączył do Grand Fleet. |
01.1915 | Okręt rozpoczął remont w Cromarty. Po zakończeniu remontu resztę roku spędził bezustannie patrolując Morze Północne. |
22.11.1915 | Okręt rozpoczął krótki remont w stoczni Birkenhead w Cammell Laird. |
05.12.1915 | Okręt ponownie dołączył do 2. Cruiser Squadron w Scapa Flow. Dwanaście dni później eskadra udała się do Cromarty Firth. |
30.12.1915 |
30 grudnia okręt wraz z resztą 2. Cruiser Squad znajdował się w Cromarty Firth. Kapitan okrętu wydał na pokładzie przyjęcie wraz z pokazem filmowym, zapraszając na imprezę żony i dzieci oficerów, jednego cywilnego przyjaciela wraz z rodziną oraz pielęgniarki z pobliskiego szpitalnego statku "DRINA". Tego popołudnia w spotkaniu uczestniczyło w sumie siedem kobiet, jeden mężczyzna cywil i troje dzieci. Krótko po godzinie 15.25, okrętem wstrząsnęła seria gwałtownych eksplozji, głównie w rufowej części okrętu. Pięć minut póxniej okręt wywrócił się do góry dnem. Początkowo podejrzewano okręt podwodny lub minę, jednak badanie wraku ujawniło iż eksplozje miały charakter wewnętrzny. Wszyscy nurkowie wysłani w celu zbadania kadłuba poinformowali, że eksplozje rozpoczęły się albo w rufowym magazynie pocisków do dział 9,2-calowych lub w pobliskim magazynie do dział 3-funtowych i broni ręcznej. Komisja powołana przez Admiralicję do zbadania wypadku wskazała w ustaleniach końcowych, iż przyczyną zatonięcia okrętu była eksplozja w magazynie amunicji, spowodowana najprawdopodobniej nieprawidłowym kordytem. W styczniu 1916 r. Admiralicja opublikowała listę 390 osób które zginęły w wypadku, jednak nie uwzględniała ona osób zaproszonych na pokład. Najprawdopodobniej liczba ofiar liczyła od 390 do 421. Kadłub okrętu był widoczny niemal do końca II wojny światowej w płytkiej wodzie. Mijające go okręty wojenne odpowiednim sygnałem i chwilą ciszy wśró załogi honorowały ofiary wypadku. Ostatecznie wrak został niemal w całości zezłomowany na miejscu. W latach 70-tych resztki wraku zostały wysadzone, aby nie powodować niebezpieczeństwa dla nawigacji. |
Znani dowódcy (przydziały)
05.03.1907 - 14.12.1908 | Captain Stuart Nicholson | ||
14.12.1908 - 18.12.1909 | Captain Frederick C. A. Ogilvy | ||
18.12.1909 - 27.06.1911 | Captain W. Reginald Hall | ||
27.06.1911 - 14.05.1913 | Captain Clement Greatorex | ||
14.05.1913 - 06.1915 | Captain John F. E. Green | ||
05.06.1915 - 30.12.1915 | Captain Eric P. C. Back (zginął wraz z okrętem) |
Źródła:
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.