Dwie kanonierki typu "BOUNCER" były jednymi z ostatnich kanonierek typu Rendela. Były również jednymi z ostatnich żelaznych kanonierek zbudowanych dla Royal Navy, nie licząc tych okrętów które zostały zbudowane dla kolonii.
Kraj: Wielka Brytania klasa: kanonierka śrubowa (żelazna kanonierka przybrzeżna, kanonierka Rendela) |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
BOUNCER | Pembroke DYd | ?.?.1880 | 15.03.1881 | ?.?.1881 | Sprzedany w 1905 r.. |
INSOLENT | Pembroke DYd | ?.?.1880 | 15.03.1881 | ?.?.1881 | Sprzedany w 1925 r.. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność | 265 t. |
Długość | 26,62 m (87 ft 4 in) |
Szerokość | 7,98 m (26 ft 2 in) |
Zanurzenie - dziób | 1,83 m (6 ft 0 in) |
Zanurzenie - rufa | 1,98 m (6 ft 6 in) |
Napęd:
Maszyny | Dwie 2-cylindrowe maszyny parowe typu HSE; nieznana liczba kotłów; 2 śruby |
Moc nominalna | 28 nhp |
Moc indykowana (projektowana) | 230 ihp |
Prędkość (projektowana) | 8,5 węzła |
Paliwo | brak danych |
Zasięg | brak danych |
Uzbrojenie:
Początkowe | 1 działo 254 mm (10 in) L/15 18 t. Armstrong MLR |
Ludzie:
Załoga | 30 oficerów i marynarzy |
Projekt
Kanonierki typu Rendela albo zgodnie z angielską nomenklaturą "flatiron coastal gunboats" (pol. przybrzeżne kanonierki żelazkowe) były nową klasą niewielkich okrętów artyleryjskich w Royal Navy. Najwcześniej zbudowanym okrętem tej klasy był właśnie HMS "STAUNCH", który został zwodowany w 1867 r. Projekt tego okrętu wyszedł z deski kreślarskiej brytyjskiego konstruktora George’a Rendela. W 1867 roku firma Sir W G Armstrong & Company podpisała umowę z lokalnym stoczniowcem, dr. Charlesem Mitchellem, na mocy którego stocznia Mitchell będzie budować okręty wojenne, a firma Armstrong dostarczy uzbrojenie. George Rendel został odpowiedzialny za nowe przedsięwzięcie, a jednostki zaprojektowane pod jego kierownictwem były oparte na małej jednostce używanej przez fabrykę Armstronga do testowania ciężkiej broni. Z pomocą wiodącego eksperta w dziedzinie uzbrojenia, admirała Sir Astleya Cooper-Key, Rendel zamienił te jednostki w okręt przeznaczony do defensywnych operacji przybrzeżnych.
W założeniach okręty tej klasy miały mieć nie więcej niż 250 t. wyporności. Charakterystyczną cechą tych okrętów było uzbrojenie, na które składała się stanowiła umieszczona na dziobie pojedyncza ciężka armata, zazwyczaj kalibru 254 – 305 mm (10 – 12 cali). Celowanie odbywało się całym okrętem, armata była tak ciężka, że nie mogła być umieszczona w obrotowej wieży, ponieważ zagrażałoby to stabilności niewielkiego okrętu. Typowo kanonierki te nie były opancerzone. Okręty miały dwie śruby, co w połączeniu z małym zanurzeniem sprawiało, że były bardzo zwrotne, ale charakteryzowały się niską dzielnością morską. Prędkość maksymalna wynosiła do 9 węzłów, ale mogły być holowane ze znacznie większą prędkością. Załogę stanowiło 30-40 marynarzy.
Kanonierki projektu Rendela były budowane zarówno dla marynarki brytyjskiej, jak i na eksport. Okręty wzorowane na nich zaczęły być zaś budowane przez różne państwa. Stały się one popularne szczególnie z powodu, jak się początkowo wydawało, dobrego połączenia armat dużego kalibru (niektóre wyposażone były nawet w armaty 15, lub 16-calowe) z niewielkimi i tanimi okrętami. Ich rolę określano wręcz jako pływająca laweta dla ciężkiego działa. Ochronę miały im dawać małe rozmiary i małe zanurzenie, dzięki któremu mogły operować na płytszych akwenach przy brzegach, niedostępnych dla ciężkich okrętów. W praktyce jednak okazało się, że jako okręty obrony brzegowej mogły one być używane tylko w idealnych warunkach pogodowych przy braku fali i były praktycznie bezużyteczne przeciwko ruchomym celom. Doświadczenia bojowe (bitwa pod Fuzhou czy bitwa pod Weihaiwei) pokazały, że kanonierki tego typu nie stanowiły żadnego zagrożenia dla większych od nich krążowników, które mogły je łatwo wymanewrować i zasypać ogniem z większej ilości armat. O ile ich użycie w roli defensywnej zakończyło się fiaskiem, wielokrotnie były używane z dużym sukcesem w roli ofensywnej, do bombardowania naziemnych pozycji przeciwnika. Użycie ich w tej roli wymagało przynajmniej lokalnego panowania na morzu przez siły, które ich używały, ale w tej roli były używane wielokrotnie i bardzo skutecznie jeszcze w okresie I wojny światowej, a wcześniej np. w 1890 r. w Argentynie w czasie powstania antyrządowego czy przez marynarkę grecką w 1897 r. w czasie wojny grecko-tureckiej.
Po pozytywnych testach i wnioskach z eksploatacji kanonierek HMS HMS "STAUNCH" i HMS "PLUCKY" Admiralicja zdecydowała się zamówić większą serię jednostek tej klasy. Były to kanonierki typu "ANT". Poczynając od 1876 r. rozpoczęto budowę kanonierek typu "MEDINA", o hybrydowej budowie wykorzystującej pomocnicze ożaglowanie typu barkentyna. Po tych okrętach zbudowano jeszcze cztery klasyczne kanonierki Rendela, powtarzając projekt okrętów typu "ANT" (podtyp "GADFLY"). W 1878 r. zamówiono również dwie kolejne kanonierki, składające się właśnie na typ "BOUNCER", jednakże ich wodowanie nastąpiło dopiero w 1881 r. Niektóre źródła podają, że okręty te zostały wykonane ze stali, jednak w większości materiałów określa żelazo jako materiał użyty do wykonania kadłuba tych jednostek.
Konstrukcja
Kadłub
Kadłub tych okrętów był wykonany z żelaza, chociaż część źródeł (np. Paul Akermann, "Dictionary of British Fighting Ships: The Gunboat Navy, Wrangler 1854 to Cadmus 1903") podaje, że ich kadłub był wykonany całkowicie lub częściowo (budowa kompozytowa) wykonany ze stali. Wyporność wynosiła 265 t. Długość wynosiła 26,62 m (87 ft 4 in), szerokość liczyła 7,98 m (26 ft 2 in), natomiast zanurzenie wynosiło 1,83 m (6 ft 0 in) na dziobie i 1,98 m (6 ft 6 in) na rufie. Kadłub był wyposażony w przedziały wodoszczelne i charakteryzował się sporym stosunkiem szerokości do długości, co dawało okrętowi stabilność potrzebną do używania ciężkiej armaty. Mimo to okręt nie zniósłby odrzutu działa, gdyby nie znajdowało się ono w osi okrętu, więc nie mogło być one obracane, a celowanie odbywało się poprzez manewrowanie całą jednostką. Okręt był pozbawiony ożaglowania. Konstrukcyjnie okręty te były niemal identyczne z poprzedniki kanonierkami podtypu "GADFLY", były jedynie nieznacznie większe.
Uzbrojenie
Jedynym uzbrojeniem okrętów była (podobnie jak we wcześniejszym podtypie "GADFLY") ciężka armata 254 mm (10 in) 18 t. Armstrong MLR, która była umieszczona na śródokręciu, na lawecie hydraulicznej, która umożliwiała opuszczenie działa do pozycji transportowej do wnętrza kadłuba w ciągu 8 do 10 minut, kiedy okręt miał przemieszczać się na miejsce akcji. Działo było unoszone do góry w momencie przygotowania do otwarcia ognia. Celowanie odbywało się za pomocą przemieszczania całego okrętu, gdyż laweta nie umożliwiała strzelania pod kątem do osi jednostki. Nie ma informacji na temat modernizacji lub wymiany uzbrojenia, jednakże na jedynym znanym zdjęciu HMS "BOUNCER" wyraźnie widoczne sią w części rufowej dwa działa z prostokątnymi osłonami, najprawdopodobniej 102 mm (4 in) QF.
Napęd
Okręty były napędzane dwiema 2-cylindrowymi maszynami parowymi typu HSE. Maszyny wyprodukowane przez firmę John Penn & Son miały łączną moc 230 ihp (niektóre źródła podają 268 ihp) co miało pozwolić na osiągnięcie 8,5 węzła. Dwie śruby zapewniały okrętowi całkiem dużą manewrowość, co przy niewielkim zanurzeniu powodowało, iż okręty tej klasy były doskonałe do działań na płytkich wodach. Jednakże niska wolna burta i niewielka prędkość powodowały problemy przy żegludze na pełnym morzu, zaś nawet niewielkie fale ograniczały celność ognia i utrudniały przemieszczanie okrętu na miejsce akcji.
Służba
HMS Bouncer
1880 | Położenie stępki okrętu w stoczni Pembroke Dockyard. |
15.03.1881 | Wodowanie okrętu. |
1881 | Ukończenie budowy i wyposażanie okrętu. |
1890 | Okręt jest raportowany w Portsmouth. |
10.1904 | Zatwierdzenie przebudowy okrętu na pływający zbiornik paliwa. Nie jest jednak jasne czy doszła ona do skutku. |
04.04.1905 | Okręt został sprzedany w Sheerness z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
07.07.1887 - 22.08.1887 | Lieutenant & Commander John A. Colwell (wypożyczony na czas obchodów Jubileuszu Królowej) |
HMS Insolent
1880 | Położenie stępki okrętu w stoczni Pembroke Dockyard. |
15.03.1881 | Wodowanie okrętu. |
1881 | Ukończenie budowy i wyposażanie okrętu. |
1890 | Okręt był raportowany w Portsmouth. |
01.1918 | Okręt rozpoczął pełnienie pomocniczych funkcji portowych ("gate vessel"). |
01.07.1922 | Okręt przewrócił się w porcie Portsmouth i zatonął. |
18.06.1925 | Wrak okrętu został sprzedany firmie J. H. Pounds, Portsmouth. |
Znani dowódcy (przydziały)
12.05.1908 - 11.12.1909 | Boatswain in Command Ernest A. Griffin (usunięty ze stanowiska wyrokiem sądu) |
23.12.1909 - ? | Boatswain in Command Richard Reed |
26.01.1912 - ? | Boatswain in Command John de St. Croix |
19.01.1914 - 02.1914 | Boatswain in Command Ernest A. Griffin (tymczasowo) |
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.