Kanonierka HMS "PLUCKY" była kolejnym prototypowym przedstawicielem nowej klasy niewielkich okrętów artyleryjskich, których protoplastą była kanonierka HMS "STAUNCH". W porównaniu do niej HMS "PLUCKY" była nieco większa i miała zmodyfikowany kształt dziobu i rufy.
| Kraj: Wielka Brytania klasa: kanonierka śrubowa (żelazna kanonierka przybrzeżna, kanonierka Rendela) |
Specyfikacja
| Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
| PLUCKY | Portsmouth DYd | ?.?.1970 | 13.07.1870 | ?.?.1870 | Sprzedany w 1928 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
| Wyporność | 193 t. |
| Tonaż | 212 bm |
| Długość | 24,38 m (80 ft 0 in) |
| Szerokość | 7,65 m (25 ft 1½ in) |
| Głębokość | 1,86 m (6 ft 1½ in) |
| Zanurzenie - dziób | 1,70 m (5 ft 7 in) |
| Zanurzenie - rufa | 1,86 m (6 ft 1½ in) |
Napęd:
| Maszyny | Dwie 2-cylindrowe maszyny parowe typu HSE firmy Avonside Engineering Co., Bristol.; nieznana liczba kotłów; 2 śruby |
| Moc nominalna | 25 nhp |
| Moc indykowana | 234 ihp |
| Prędkość | 7,5 węzła |
| Paliwo | brak danych |
| Zasięg | brak danych |
Uzbrojenie:
| Początkowe | 1 działo 229 mm (9 in) 12 t. Armstrong MLR |
Ludzie:
| Załoga | 31 oficerów i marynarzy |
Projekt
Kanonierki typu Rendela albo zgodnie z angielską nomenklaturą "flatiron coastal gunboats" (pol. przybrzeżne kanonierki żelazkowe) były nową klasą niewielkich okrętów artyleryjskich w Royal Navy. Najwcześniej zbudowanym okrętem tej klasy był właśnie HMS "STAUNCH", który został zwodowany w 1867 r. Projekt tego okrętu wyszedł z deski kreślarskiej brytyjskiego konstruktora George’a Rendela. W 1867 roku firma Sir W G Armstrong & Company podpisała umowę z lokalnym stoczniowcem, dr. Charlesem Mitchellem, na mocy którego stocznia Mitchell będzie budować okręty wojenne, a firma Armstrong dostarczy uzbrojenie. George Rendel został odpowiedzialny za nowe przedsięwzięcie, a jednostki zaprojektowane pod jego kierownictwem były oparte na małej jednostce używanej przez fabrykę Armstronga do testowania ciężkiej broni. Z pomocą wiodącego eksperta w dziedzinie uzbrojenia, admirała Sir Astleya Cooper-Key, Rendel zamienił te jednostki w okręt przeznaczony do defensywnych operacji przybrzeżnych.
W założeniach okręty tej klasy miały mieć nie więcej niż 250 t. wyporności. Charakterystyczną cechą tych okrętów było uzbrojenie, na które składała się stanowiła umieszczona na dziobie pojedyncza ciężka armata, zazwyczaj kalibru 254 – 305 mm (10 – 12 cali). Celowanie odbywało się całym okrętem, armata była tak ciężka, że nie mogła być umieszczona w obrotowej wieży, ponieważ zagrażałoby to stabilności niewielkiego okrętu. Typowo kanonierki te nie były opancerzone. Okręty miały dwie śruby, co w połączeniu z małym zanurzeniem sprawiało, że były bardzo zwrotne, ale charakteryzowały się niską dzielnością morską. Prędkość maksymalna wynosiła do 9 węzłów, ale mogły być holowane ze znacznie większą prędkością. Załogę stanowiło 30-40 marynarzy.
Kanonierki projektu Rendela były budowane zarówno dla marynarki brytyjskiej, jak i na eksport. Okręty wzorowane na nich zaczęły być zaś budowane przez różne państwa. Stały się one popularne szczególnie z powodu, jak się początkowo wydawało, dobrego połączenia armat dużego kalibru (niektóre wyposażone były nawet w armaty 15, lub 16-calowe) z niewielkimi i tanimi okrętami. Ich rolę określano wręcz jako pływająca laweta dla ciężkiego działa. Ochronę miały im dawać małe rozmiary i małe zanurzenie, dzięki któremu mogły operować na płytszych akwenach przy brzegach, niedostępnych dla ciężkich okrętów. W praktyce jednak okazało się, że jako okręty obrony brzegowej mogły one być używane tylko w idealnych warunkach pogodowych przy braku fali i były praktycznie bezużyteczne przeciwko ruchomym celom. Doświadczenia bojowe (bitwa pod Fuzhou czy bitwa pod Weihaiwei) pokazały, że kanonierki tego typu nie stanowiły żadnego zagrożenia dla większych od nich krążowników, które mogły je łatwo wymanewrować i zasypać ogniem z większej ilości armat. O ile ich użycie w roli defensywnej zakończyło się fiaskiem, wielokrotnie były używane z dużym sukcesem w roli ofensywnej, do bombardowania naziemnych pozycji przeciwnika. Użycie ich w tej roli wymagało przynajmniej lokalnego panowania na morzu przez siły, które ich używały, ale w tej roli były używane wielokrotnie i bardzo skutecznie jeszcze w okresie I wojny światowej, a wcześniej np. w 1890 r. w Argentynie w czasie powstania antyrządowego czy przez marynarkę grecką w 1897 r. w czasie wojny grecko-tureckiej.
Budowę HMS "PLUCKY" zlecono państwowej stoczni w Portsmouth. Plany okrętu nieco zmodyfikowano w porównaniu z HMS "STAUNCH", zmieniając nieco proporcje kadłuba i powiększając nieznacznie okręt, przy zachowaniu ogólnych założeń wykorzystania jednostki i jej uzbrojenia.
Konstrukcja
Kadłub
Kadłub tego okrętu był wykonany z żelaza. Wyporność wynosiła 193 t. Długość wynosiła 24,38 m (80 ft 0 in), szerokość liczyła 7,65 m (25 ft 1½ in), natomiast zanurzenie wynosiło 1,70 m (5 ft 7 in) na dziobie i 1,86 m (6 ft 1½ in) na rufie. Kadłub był wyposażony w przedziały wodoszczelne i charakteryzował się sporym stosunkiem szerokości do długości, co dawało okrętowi stabilność potrzebną do używania ciężkiej armaty. Mimo to okręt nie zniósłby odrzutu działa, gdyby nie znajdowało się ono w osi okrętu, więc nie mogło być one obracane, a celowanie odbywało się poprzez manewrowanie całą jednostką. Okręt był pozbawiony ożaglowania. W porównaniu do HMS "STAUNCH" kadłub okrętu był nieco smuklejszy, dłuższy i mniej szeroki, zmniejszyło się również nieznacznie zanurzenie.
Uzbrojenie
Podobnie jak w HMS "STAUNCH" jedynym uzbrojeniem okrętu była ciężka armata 229 mm (9 in) 12 t. MLR, która była umieszczona na śródokręciu, na lawecie hydraulicznej, która umożliwiała opuszczenie działa do pozycji transportowej do wnętrza kadłuba w ciągu 8 do 10 minut, kiedy okręt miał przemieszczać się na miejsce akcji. Działo było unoszone do góry w momencie przygotowania do otwarcia ognia. Celowanie odbywało się za pomocą przemieszczania całego okrętu, gdyż laweta nie umożliwiała strzelania pod kątem do osi jednostki.
Napęd
Okręt była napędzany dwiema 2-cylindrowymi maszynami parowymi typu HSE firmy Avonside Engineering Co., Bristol. Cylindry miały średnicę 36 cm 39 cm (15 1/8 in) i skok 38 cm (15 in). Maszyny miały łączną moc 234 ihp co pozwalało okrętowi rozwinąć prędkość 7,5 węzła. Dwie śruby zapewniały okrętowi całkiem dużą manewrowość, co przy niewielkim zanurzeniu powodowało, iż okręty tej klasy były doskonałe do działań na płytkich wodach. Jednakże niska wolna burta i niewielka prędkość powodowały problemy przy żegludze na pełnym morzu, zaś nawet niewielkie fale ograniczały celność ognia i utrudniały przemieszczanie okrętu na miejsce akcji.
Służba
| 1870 | Położenie stępki okrętu w stoczni Portsmouth Royal Dockyard. |
| 13.07.1870 | Wodowanie okrętu. |
| 1870 | Ukończenie budowy i wyposażanie okrętu. Koszt budowy okrętu wyniósł 7751 funtów. |
| 02.01.1871 | Okręt przybył do Devonport z Portsmouth. Okręt przypisano jako tender dla szkoły artylerii HMS "Cambridge". |
| 1887 | Okręt wziął udział w rewii morskiej z Jubileuszu Królowej Wiktorii. |
| 1906 | Okręt został przydzielony jako tender do kanonierki torpedowej HMS "DRYAD", zaś oficerowie z niej pełnili funkcje dowódców na HMS "PLUCKY". |
| 06.1915 | Zmiana nazwy okrętu na HMS "BANTERER". |
| 1928 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem do wykorzystania komercyjnego. |
| 1969 | Okręt został utylizowany w Inverkeithing. |
Znani dowódcy (przydziały)
| 22.02.1906 - 15.11.1906 | Lieutenant in Command John E. T. Harper |
| 15.11.1906 - 04.06.1907 | Lieutenant in Command George P. Ross |
| 04.06.1907 - 16.02.1909 (?) | Lieutenant in Command Oliver E. Leggett (oraz pierwszy oficer i oficer nawigacyjny na HMS "DRYAD") |
| 10.02.1909 - 04.01.1910 | Lieutenant in Command George D. Ward (oraz pierwszy oficer i oficer nawigacyjny na HMS "DRYAD") |
| 04.01.1910 - 01.08.1911 | Lieutenant in Command (N) Henry E. F. Aylmer |
| 01.08.1911 - 19.02.1912 | Lieutenant in Command John W. Carrington |
| 13.08.1912 - 11.12.1912 | Lieutenant-Commander (N) James G. Fraser |
| 11.12.1912 - 10.03.1914 | Lieutenant in Command Alfred H. Norman |
| 10.03.1914 - 07.1914 | Lieutenant-Commander (N) Alfred F. Coplestone-Boughey |
| 08.04.1916 - 24.02.1918 (?) | Lieutenant R.N.R. in Command George L. H. Dean |
| 19.02.1918 - 27.01.1919 | Lieutenant R.N.R. in Command John Wilson |
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.