Awiza typu "SURPRISE" początkowo były budowane jako nieuzbrojone okręty łącznikowe ("despatch vessel"), jednak w 1885 r. zdecydowano o uzbrojeniu tych jednostek, tak aby mogły pełnić funkcje zwiadowcze dla floty.
| Kraj: Wielka Brytania klasa: awizo |
Specyfikacja
| Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
| ALACRITY | Palmer, Jarrow | 14.02.1884 | 28.02.1885 | ?.08.1886 | Sprzedany w 1913 r. |
| SURPRISE | Palmer, Jarrow | 14.02.1884 | 17.01.1885 | ?.08.1886 | Sprzedany w 1919 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
| Wyporność pełna | "ALACRITY": 1700 t.; "SURPRISE": 1650 t. |
| Długość całkowita | 83,82 m (275 ft 0 in) |
| Długość między pionami | 76,20 m (250 ft 0 in) |
| Szerokość | 9,91 m (32 ft 6 in) |
| Zanurzenie średnie | 3,96 m (13 ft 0 in) |
Napęd:
| Maszyny | 2 dwucylindrowe maszyny parowe typu HDAC firmy Palmers, 4 cylindryczne, 2 śruby |
| Moc indykowana (projektowana) | 2000 ihp (3030 ihp w trybie forsownym) |
| Moc indykowana (próby) | "ALACRITY": 3180 ihp; "SURPRISE": 3018 ihp |
| Prędkość projektowana | 16 węzłów (17 węzłów w trybie forsownym) |
| Prędkość (próby) | "ALACRITY": 18 węzłów; "SURPRISE": 17,85 węzła |
| Paliwo | 400 t. węgla |
| Zasięg | 6450 mil morskich przy prędkości 10 węzłów |
Opancerzenie:
| Pokład | 11 mm (3/8 in) |
Uzbrojenie:
| Początkowe | brak uzbrojenia |
| Od 1885 r. | 4 działa 127 mm (5 in) 38 cwt RBL; 4 działa 6-funtowe (6 pdr) QF; 2 karabiny maszynowe |
| Modernizacja po 1890 r. "ALACRITY" | 10 dział 6-funtowych (6 pdr) QF |
Ludzie:
| Załoga | 93 oficerów i marynarzy |
Projekt
Początkowo budowane jako nieuzbrojone okręty łącznikowe w trakcie budowy zostały poddane modernizacji w postaci zamontowania uzbrojenia. W efekcie powstały okręty które mogły pełnić funkcje zwiadowcze na potrzeby floty. Nigdy nie były klasyfikowane jako krążowniki a jedynie jako awiza (despatch vessel), jednak pod względem klasyfikacji ogólnej można je zaliczyć do najwcześniejszych krążowników III klasy.
Konstrukcja
Kadłub
Wyporność pełna okrętów HMS "ALACRITY" wynosiła 1700 t., natomiast HMS "SURPRISE" 1650 t. Długość pomiędzy pionami wynosiła 76,20 m (250 ft 0 in), długość całkowita natomiast 83,82 m (275 ft 0 in). Szerokość okrętów liczyła 9,91 m (32 ft 6 in), natomiast zanurzenie średnie 3,96 m (13 ft 0 in). Konstrukcyjnie te okręty były podobne do krążowników torpedowych typu "SCOUT", z takim samym rozplanowaniem kadłuba, maszynami napędowymi i opancerzeniem, jednak dla potrzeb pełnienia funkcji okrętu łącznikowego na okręcie znajdowały się luksusowe kabiny dla przewożonych VIP-ów.
Uzbrojenie
Początkowo okręty miały być nieuzbrojone, jednak w 1885 zdecydowano o zamontowaniu uzbrojenia. Ostatecznie okręty wyposażono w 4 działa 127 mm (5 in) 38 cwt RBL, 4 działa 6-funtowe (6 pdr) QF oraz 2 karabiny maszynowe. W późnych latach 90-tych XIX wieku dokonano zmiany uzbrojenia na HMS "ALACRITY". Okręt po modernizacji przenosił 10 dział 6-funtowych (6 pdr) QF.
Opancerzenie
Okręty wzorem krążowników pancernopokładowych były wyposażone w pokład pancerny ze skosami o grubości 11 mm (3/8 in). Dodatkową ochronę dla burt stanowiły umieszczone tam zasobnie węglowe.
Napęd
Okręty były napędzane przez dwie dwucylindrowe maszyny parowe typu HDAC firmy Palmers. Parę zapewniały 4 kotły cylindryczne. W trybie normalnym maszyny powinny osiągać moc 2000 ihp (prędkość projektowana 16 węzłów), natomiast w trybie forsownym 3030 ihp (prędkość projektowana 17 węzłów. Na próbach HMS "ALACRITY" osiągnął 18 węzłów przy mocy 3180 ihp, natomiast jego bliźniak 17,85 węzła przy mocy 3018 ihp.
Służba
HMS Alacrity
| 1883 | Zamówienie okrętu. |
| 14.02.1884 | Położenie stępki okrętu w Palmers Shipbuilding and Iron Company, Jarrow pod numerem stoczniowym 540. |
| 28.02.1885 | Wodowanie okrętu. |
| 22.06.1886 | Wcielenie okrętu do służby z przydziałem do China Station. |
| 08.1886 | Ukończenie budowy. Koszt wyniósł 48 289 funtów za kadłub i 29 680 funtów za maszyny. |
| 1899 - 1901 | Okręt brał aktywny udział w tłumieniu Powstania Bokserów w Chinach. W czerwcu 1900 r. okręt brał udział w zajęciu fortów Dagu. |
| 08.10.1911 | Okręt zastąpił HMS "MINOTAUR" w funkcji okrętu flagowego d-cy eskadry China Station, którym wtedy był Vice-Admiral Alfred Leigh Winsloe. 5 marca 1912 r. zdał ta funkcję. Ponownie okrętem flagowym został w okresie od 1 kwietnia 1912 r. do 19 września 1912 r. |
| 09.1913 | Okręt został sprzedany w Hongkongu z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
| 22.06.1886 - 17.02.1890 | Commander Robert B. Maconochie | ||
| 06.12.1889 (?) - 11.03.1893 | Commander Charles H. Adair | ||
| 01.01.1894 - 01.01.1897 | Commander Francis G. De Lisle | ||
| 01.01.1897 - 18.04.1900 | Commander Arthur H. Smith-Dorrien | ||
| 13.02.1898 - 28.03.1898 | Captain Spencer H. M. Login (?) | ||
| 01.02.1900 - 04.1901 | Commander Christopher G. F. M. Cradock | ||
| 18.04.1901 - 1902 | Commander Seymour E. Erskine | ||
| 03.01.1903 - 03.01.1904 | Captain Osmond de B. Brock | ||
| 03.01.1904 - 01.01.1906 | Commander Richard M. Harbord | ||
| 01.01.1906 - 07.01.1908 | Commander Eustace La T. Leatham | ||
| 25.02.1908 - 27.01.1910 | Commander Cyril T. M. Fuller | ||
| 27.01.1910 - 08.02.1912 | Commander Alexander Lowndes | ||
| 08.02.1912 | Commander Charles L. Lambe | ||
HMS Surprise
| 1883 | Zamówienie okrętu. |
| 14.02.1884 | Położenie stępki okrętu w Palmers Shipbuilding and Iron Company, Jarrow pod numerem stoczniowym 539. |
| 17.01.1885 | Wodowanie okrętu. |
| 20.07.1886 | Wcielenie okrętu do służby. Okręt pełnił służbę głównie w Wielkiej Brytanii, z czasowymi oddelegowaniami na Morze Śródziemne. |
| 08.1886 | Ukończenie budowy. Koszt wyniósł 49 084 funty za kadłub i 29 680 funtów za maszyny. |
| 1913 | Po sprzedaży HMS "ALACRITY" okręt przejął jego nazwę. |
| 1919 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
| 25.07.1887 - 12.1889 | Commander The Hon. Maurice A. Bourke | ||
| 24.12.1889 - 27.11.1892 | Commander Philip F. Tillard | ||
| 13.10.1892 (?) - 20.09.1895 | Commander Archibald T. Carter | ||
| 20.09.1895 - 09.1898 | Commander The Hon. Hugh Tyrwhitt | ||
| 09.09.1898 - 24.01.1901 | Commander Frederick W. F. Hervey | ||
| 21.01.1901 (?) - 28.01.1904 | Commander Heathcoat S. Grant | ||
| 19.01.1904 (?) - 02.1905 | Commander Edwyn S. Alexander-Sinclair | ||
| 06.02.1905 - 01.08.1906 | Commander Edward F. Bruen | ||
| 01.08.1906 - 27.03.1909 | Commander Philip Francklin | ||
| 27.03.1909 - 24.03.1911 | Commander Cecil D. S. Raikes | ||
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.