Awiza typu "IRIS" były pierwszymi dużymi okrętami w Royal Navy wykonanymi ze stali. Później zostały przeklasyfikowane na krążowniki II klasy i typ ten stał sie prototypem wszystkich późniejszych krążowników budowanych przez następne 70 lat.
Kraj: Wielka Brytania klasa: awizo |
Specyfikacja
Nazwa okrętu | Stocznia | Położenie stępki | Wodowanie | Ukończenie budowy | Los okrętu |
IRIS | Pembroke DYd | 11.10.1875 | 12.04.1877 | 04.1879 | Sprzedany w 1905 r. |
MERCURY | Pembroke DYd | 16.03.1876 | 17.04.1878 | 09.1879 | Sprzedany w 1919 r. |
Dane taktyczno-techniczne
Wymiary:
Wyporność lekka | 3290 t. |
Wyporność normalna | 3730 t. |
Długość całkowita | "IRIS": 101,04 m (331 ft 6 in); "MERCURY": 96,01 m (315 ft 0 in) |
Długość między pionami | 91,44 m (300 ft 0 in) |
Szerokość | 14,02 m (46 ft 0 in) |
Zanurzenie średnie | 6,71 m (22 ft 0 in) |
Zanurzenie konstrukcyjne - dziób | 4,78 m (15 ft 8 in) |
Zanurzenie konstrukcyjne - rufa | 6,25 m (20 ft 6 in) |
Napęd:
Maszyny | 2 4-cylindrowe maszyny parowe typu HDAC firmy Maudslay, 8 kotłów owalnych i 4 cylindryczne, 2 śruby |
Ożaglowanie | Typu bark o nieznanej powierzchni, 3 maszty |
Moc indykowana (projektowana) | 6000 ihp |
Moc indykowana (próby) | "IRIS": 7556 ihp; "MERCURY": 7534 ihp |
Prędkość projektowana | 17,5 węzła |
Prędkość (próby) | "IRIS": 18,587 węzła; "MERCURY": 18,876 węzła |
Paliwo | 780 t. węgla |
Zasięg | 2000 mil morskich przy prędkości 10 węzłów "IRIS" 4400 mil morskich; "MERCURY": 4950 mil morskich przy prędkości 10 węzłów |
Opancerzenie:
brak |
Uzbrojenie:
Początkowe | 10 dział 64-funtowych (64 pdr) MLR; |
Modernizacja ok. 1880 r.: "IRIS" | 4 działa 152 mm (6 in) RBL; 4 działa 127 mm (5 in) RBL; 2 działa 64-funtowe (64 pdr) MLR; |
Modernizacja w latach 1886 - 1887: | 13 dział 127 mm (5 in) 40 cwt RBL; 4 działa 3-funtowe (3 pdr) QF; 1 lekkie działo; 7 karabinów maszynowych; 4 wyrzutnie torped |
Ludzie:
Załoga | 275 oficerów i marynarzy |
Projekt
Okręty tego typu zostały zaprojektowane przez Williama White w 1875 r., pod kierownictwem Nathaniela Barnaby. Były pierwszymi dużymi okrętami wojennymi Royal Navy wykonanymi całkowicie ze stali. W późnych latach 80-tych oba zostały przeklasyfikowane na krążowniki II klasy.
Konstrukcja
Kadłub
Kadłub okrętów tego typu charakteryzował się długim, smukłym kadłubem, przystosowanym do osiągania dużych prędkości. Wyporność normalna okrętów wynosiła 3730 t., natomiast lekka 3290 t. Okręty różniły się od siebie kształtem dziobu i rufy. "IRIS" miał dziób typu kliprowego, natomiast "MERCURY" miał dziób prosty. Długość pomiędzy pionami u obu okrętów była taka sama, wynosiła 91,44 m (300 ft 0 in), jednak długość całkowita dla "IRIS" wynosiła 101,04 m (331 ft 6 in), natomiast dla "MERCURY" 96,01 m (315 ft 0 in). Szerokość okrętów liczyła 14,02 m (46 ft 0 in), natomiast zanurzenie średnie 6,71 m (22 ft 0 in).
Okręty były wyposażone w lekkie ożaglowanie typu bark, jednak szybko zostało ono zdjęte. Okręty miały podwójne dno na długości 45,72 m (150 ft), pod maszynownią i kotłownią.
Uzbrojenie
Początkowo okręty były uzbrojone w 10 dział 64-funtowych (64 pdr) MLR, z któych 8 znajdowało się na sponsonach, a dwa na dziobie i na rufie, na pokładzie górnym w charakterze dział pościgowych. Na "IRIS" ok. 1880 r. dokonano modernizacji uzbrojenia zmieniając 8 dział 64-funtowych umieszczonych na sponsonach na 4 działa 152 mm (6 in) RBL i 4 działa 127 mm (5 in) RBL. Oba okręty zostały przezbrojone w latach 1886 - 1887 i wyposażone w 13 dział 127 mm (5 in) 40 cwt RBL, 4 działa 3-funtowe (3 pdr) QF, 1 lekkie działo, 7 karabinów maszynowych oraz 4 wyrzutnie (zrzutnie) torped.
Opancerzenie
Okręty nie były opancerzone jednak duża ilość przedziałów wodoszczelnych zapewniała okrętom spory zapas pływalności w przypadku uszkodzenia. Dodatkowo na burtach znajdowały się bunkry węglowe, które stanowiły ekwiwalent opancerzenia na obszarze maszynowni i kotłowni.
Napęd
Okręty były napędzane przez dwie 4-cylindrowe maszyny parowe typu HCE (direct-acting, Woolf's principle). Miały 8 owalnych i 4 cylindryczne kotły które generowały parę o ciśnieniu 65 psi. Dwie maszynownie i dwie kotłownie były zaaranżowane naprzemiennie, i każda z maszynowni mogła dzialać niezależnie od drugiej, co minimalizowało ryzyko pozbawienia napędu w przypadku uszkodzenia. Cylindry maszyn parowych miały średnicę 1,04 m (41 in) dla wysokiego ciśnienia i 1,91 m (75 in) dla niskiego przy skoku 0.91 m (36 in). W czasie pierwszych prób HMS "IRIS" osiągnął jedynie 16,6 węzła przy mocy 7086 ihp, jednak po zmianie śrub, podczas następnych prób okręt osiągnął 18,587 węzła przy 7556 ihp, natomiast "MERCURY" 18,876 węzła przy mocy 7534 ihp. Osiągi te dawały tym okrętom palmę pierwszeństwa wśród okrętów Royal Navy jeśli chodzi o prędkość.
Służba
HMS Iris
11.10.1875 | Położenie stępki okrętu w Pembroke Dockyard. |
12.04.1877 | Wodowanie okrętu. |
04.1879 | Ukończenie budowy. Koszt wyniósł 110 868 funtów za kadłub i 102 318 funtów za maszyny. |
27.04.1880 | Okręt został wcielony do służby z przydziałem do Mediterranean Fleet. |
11.1882 - 06.1883 | Okręt znajdował się w rezerwie. |
1887 - 1903 | Okręt przeszedł w stan rezerwy i dołączył do Portsmouth Reserve. Uczestniczył wyłącznie w corocznych, letnich manewrach. |
1903 - 1904 | Okręt dołączył jako tender do HMS "ST VINCENT", starego okrętu liniowego, wykorzystywanego w charakterze okrętu treningowego. |
11.07.1905 | Okręt został sprzedany z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
27.04.1880 - 11.1882 | Captain Edward H. Seymour | ||
06.1883 - 12.1885 | Captain Ernest Rice | ||
12.1885 - 04.1887 | Captain Charles S. Cardale | ||
07.1888 - 08.1888 | Captain Arthur C.H. Paget (ma czas manewrów) | ||
18.07.1889 - 14.09.1889 | Captain Frederick R. Boardman (ma czas manewrów) | ||
07.1890 - 08.1890 | Captain Ernest N. Rolfe (ma czas manewrów) | ||
07.1892 - 08.1892 | Captain Charles J. Norcock (ma czas manewrów) | ||
07.1893 - 08.1893 | Captain John H. Rainier (ma czas manewrów) | ||
07.1895 - 08.1895 | Captain Charles H. Adair (ma czas manewrów) | ||
08.07.1896 - 18.08.1896 | Captain Frank H. Henderson (ma czas manewrów) | ||
16.07.1901 - 23.08.1901 | Captain Julian C. A. Wilkinson (ma czas manewrów) | ||
23.07.1903 - 13.12.1904 | Commander Aubrey C. H. Smith |
HMS Mercury
16.03.1876 | Rozpoczęcie budowy okrętu w stoczni Pembroke Dockyard. |
17.04.1878 | Wodowanie. |
09.1879 | Ukończenie budowy. Koszt wyniósł 119 452 funtów za kadłub i 93 800 za maszyny. |
18.09.1879 - 02.1890 | Wcielenie okrętu do służby z przydziałem do Portsmouth Reserve. |
1890 - 03.1896 | Okręt został wysłany do China Station. |
03.1896 - 1903 | Ponowny przydział okrętu do Portsmouth Reserve. |
1903 - 1905 | Okręt służył jako okręt szkolny dla nawigatorów. |
1906 - 1913 | Okręt został przeklasyfikowany na okręt - bazę dla okrętów podwodnych w Portsmouth. |
1913 | Okręt został przeniesiony do Harwich, gdzie był używany w tym samym charakterze. |
1914 | W 1912 r. planowano zmianę nazwy okrętu na "COLUMBINE", jednak decyzja ta została cofnięta i okręt został przydzielony do Chatham jako hulk do portowego okrętu - bazy HMS "COLUMBINE", byłego slupa HMS "WILD SWAN". |
07.01.1918 | Okręt został przeniesiony do Chatham, gdzie służył jako okręt zabezpieczenia socjalnego. |
03.1919 | Okręt został wycofany ze służby. |
09.07.1919 | Okręt został sprzedany do Forth Shipbreaking Company, Bo'ness z przeznaczeniem na złom. |
Znani dowódcy (przydziały)
04.1885 - 08.1885 | Captain Hilary G. Andoe | ||
07.1888 - 08.1888 | Captain Edmund F. Jeffreys | ||
18.02.1890 - 11.1892 | Captain Charles J. Balfour | ||
11.1892 - 03.1896 | Captain Wilmot H. Fawkes | ||
11.07.1899 - 23.08.1899 | Captain Thomas Y. Greet (na czas manewrów) | ||
16.07.1901 - 30.09.1901 | Captain William J. Grogan (na czas manewrów) | ||
18.06.1903 - 21.02.1906 | Captain Henry F. Oliver | ||
18.04.1906 - 11.1906 | Captain Edgar Lees (oraz jako Inspecting Captain of Submarines) | ||
12.11.1906 - 14.11.1910 | Captain Sydney S. Hall (oraz jako Inspecting Captain of Submarines) | ||
14.11.1910 - 06.1911 | Captain Roger J. B. Keyes (oraz jako Inspecting Captain of Submarines) |
Źródła:
- Dawid Lyon, Rif Winfield (2004). The Sail & Steam Navy List. All the ships of the Royal Navy 1815 - 1889. Chatham Publishing.
- Chesneau, Roger; Kolesnik, Eugene M., eds. (1979). Conway's All the World's Fighting Ships 1860–1905. Greenwich: Conway Maritime Press.
- Wikipedia oraz inne strony internetowe.